کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
ستاد مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس و خبرگان رهبری آغاز به کار کرد.
کد خبر: ۱۲۲۴۵۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۰
در نشست سخنگوی شورای نگهبان با خبرنگاران داخلی و خارج مطرح شد؛
در روزگاری که برخی ملت‌های منطقه اساساً با صندوق‌های رأی بیگانه هستند، نظام جمهوری اسلامی ایران برآمده از خواست مردم است و این افتخار را دارد که در طول ۴۵ سال گذشته به طور میانگین هر سال یک انتخابات برگزار کند.
کد خبر: ۱۲۲۴۳۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۹
در برنامه تلویزیونی «به اضافه یک» شبکه سه سیما مطرح شد؛
طحان‌نظیف سپس در خصوص «عدم التزام‌ها» خاطرنشان ساخت: عدم التزام به اسلام بدین معنا نیست که فرد مسلمان نیست بلکه عدم التزام عملی به اسلام نیز مدنظر است؛ یعنی اگر فردی از یک رانت استفاده کرده باشد یا از اموال عمومی و دولتی در جهت منافع فردی سوءاستفاده کرده باشد التزام عملی به اسلام ندارد.
کد خبر: ۱۲۲۴۲۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۸
آیت الله احمد جنتی ۹۷ ساله شد.
کد خبر: ۱۲۲۳۳۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۴
روحانی برای سومین‌بار به شورای نگهبان به منظور اعلام دلایل ردصلاحیتش نامه نوشت.
کد خبر: ۱۲۲۳۲۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۳
سخنگوی شورای نگهبان در نشست با خبرنگاران:
سخنگوی شورای نگهبان در نمایشگاه رسانه‌های ایران حضور یافت و گفت: اولویت ما در شورای نگهبان ، بررسی شکایات داوطلبانی است که نسبت به صلاحیت خودشان اعتراض داشتند و کسانی که شکایت‌شان را ثبت نکردند در اولویت بعد قرار دارند. گفتنی است، وی پس از برگزاری نشست خبری در غرفه تابناک حضور یافت.
کد خبر: ۱۲۲۲۵۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
سخنگوی شورای نگهبان درباره ادعای مطرح شده در خصوص عدم احراز صلاحیت آیت الله امامی‌کاشانی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: آیت‌الله امامی کاشانی از بزرگان انقلاب اسلامی هستند و بعد از بررسی و تایید صلاحیت ایشان اعلام شد که به دلیل وضعیت جسمانی از حضور در این انتخابات انصراف دادند.
کد خبر: ۱۲۲۲۵۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
نبض خبر
پرویز امینی، استاد دانشگاه و از نظریه پردازان حزب اللهی، نقدهای غیرمنتظره‌ای درباره شیوه اداره کشور و همچنین ردصلاحیت لاریجانی توسط شورای نگهبان مطرح کرد و تبدیل شدن رائفی پور به یک لیدر سیاسی را نشانه ابتذال امر سیاسی خواند. مهم‌ترین فرازهای حرف‌های پر سروصدای امینی را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۲۲۴۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۸
روحانی دومین نامه‌اش را به شورای نگهبان برای اعلام دلایل ردصلاحیت ارسال کرد.
کد خبر: ۱۲۲۱۸۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۵
سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفت: ۲۲ نفر از نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی رد صلاحیت شده‌اند.
کد خبر: ۱۲۲۱۴۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۴
موافقت شورای نگهبان با رشد ۶۵ درصدی «وام ازدواج» رقم این وام در سال ۱۴۰۳ را برای دختران زیر ۲۳ سال و پسران زیر ۲۵ سال به ۳۵۰ میلیون تومان رساند این در حالیست که مبلغ وام مذکور برای سایر زوجین واجد شرایط نیز ۳۰۰ میلیون تومان تعیین شد.
کد خبر: ۱۲۲۱۴۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۴
سخنگوی شورای نگهبان گفت: در بند س تبصره ۶ موضوع متناسب سازی حقوق بازنشستگان را داشتیم که از محل افزایش یک درصدی مالیات بر افزوده درنظر گرفته شده بود که این موضوع خلاف موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشده و از سوی شورای نگهبان تأیید شد.
کد خبر: ۱۲۲۱۳۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۳
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز درباره خبر تایید صلاحیت خود واکنش نشان داد و گفت: من این دوره اعتراضی کردم که منجر به بررسی و مصاحبه مجدد شد و در نهایت مورد تأیید علمی قرار گرفتم.
کد خبر: ۱۲۲۱۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۳
هادی طحان نظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان امروز اعلام کرد: روند بررسی بودجه ۱۴۰۳ در شورای نگهبان دچار تغییراتی شد.
کد خبر: ۱۲۲۱۲۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۳
عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه همه وظیفه داریم برای مشارکت حداکثری در انتخابات کمک کنیم،گفت: امروز آوردن مردم پای صندوق های رای بزرگترین جهاد است.
کد خبر: ۱۲۲۱۰۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۱
چرا افرادی که وزیر، رئیس‌جمهور یا نماینده بودند ردصلاحیت شدند؟
کد خبر: ۱۲۲۰۹۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۱
از میان ۵۱۰ کاندیدای انتخابات مجلس خبرگان تنها صلاحیت ۱۴۴ نفر تایید شده است و چهره های شاخصی چون حسن روحانی و محمود علوی با عدم ردصلاحیت از سوی این شورا روبرو شدند.
کد خبر: ۱۲۲۰۸۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۰
حشمت‌الله فلاحت پیشه برای حضور در انتخابات مجلس دوازدهم ردصلاحیت شد.
کد خبر: ۱۲۲۰۸۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۰
صلاحیت مصطفی پورمحمدی در ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری تایید شد.
کد خبر: ۱۲۲۰۷۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۰
نبض خبر
یک پدر شرط ازدواجش را برای جوان خواستگار تایید صلاحیت از سوی شورای نگهبان به دبیر آیت الله احمد جنتی گذاشته است. جزئیات را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۲۰۷۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۰
