کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
یک عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: در بحث انتخابات و تأیید صلاحیت ها مسئولان سه قوه وظیفه دارند به گونه ای عمل کنند تا مردم به کار و نتیجه انتخابشان امیدوار شوند.
کد خبر: ۱۱۷۱۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۶
ارکانی
نماینده مردم نیشابور در مجلس گفت: دستگاه مجری انتخابات باید بی‌طرف باشد و انتخابات را به درستی برگزار می‌کند تا مردم انگیزه بیشتری برای مشارکت در انتخابات داشته باشند.
کد خبر: ۱۱۷۰۶۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۱
عضو حقوقدان شورای نگهبان با نگارش یادداشتی به انتخاب مجدد گزارشگر ویژه ملل متحد در امور حقوق بشر ایران واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۱۷۰۴۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۹
سخنگوی شورای نگهبان:
۱۲ فروردین ۱۳۵۸ سالروز تولد نظام حکومتی برخاسته از نظریه مردم‌سالاری دینی است که از خرداد ۱۳۴۲ با خون پاک مردم مسلمان و انقلابی ایران قوام گرفت تا حالا درختی تناور باشد. ۱۲ فروردین همچنین سالروز نه گفتن مردم شریف ایران به تمام مکاتبی است که شعار آزادی انسان را سر می‌دهند؛ اما آزادگی را به مسلخ می‌برند.
کد خبر: ۱۱۶۹۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۲
حضرتی گفت: کشور با ناکارآمدی در حوزه روابط بین الملل، در بخش داخلی و نهایتا بحرانی ویژه در بخش اقتصاد مواجه است.
کد خبر: ۱۱۶۸۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۲
سخنگوی شورای نگهبان از تایید لایحه بودجه ۱۴۰۲ در این شورا خبر داد.
کد خبر: ۱۱۶۸۴۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۸
یک عضو هیات رییسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۲ گفت که اشکالات مدنظر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور در حال بررسی است و فردا برای اظهار نظر نهایی مجددا به شورای نگهبان فرستاده خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۳۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۷
طحان نظیف گفت: سامانه جامع ارتباطات شورای نگهبان مسیر ارتباطی با مردم است که در سال آینده که سال انتخابات است بیشتر استفاده خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۱۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۶
طحان نظیف در تشریح عملکرد شورای نگهبان در سال ۱۴۰۱ و در پاسخ به «تابناک» خبر داد:
هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری ـ که صبح امروز (چهارشنبه) برگزار شد ـ با تشریح آخرین طرح‌ها و لوایح مورد بررسی در شورای نگهبان گفت: از آغاز سال تا امروز، ما ۵۹ مصوبه از مجلس دریافت و نسبت به آن اعلام نظر کردیم که از این تعداد ۳۱ مورد طرح و مابقی لایحه بود که ۱۲ مصوبه در همان مرحله نخست تایید شد.
کد خبر: ۱۱۶۷۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۴
لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ پس از بررسی و تصویب در مجلس شورای اسلامی به شورای نگهبان ارسال شد تا مصوبات این لایحه با موازین شرع و قانون اساسی تطبیق داده شود.
کد خبر: ۱۱۶۷۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۳
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس جزئیات جلسه غیرعلنی صبح امروز مجلس شورای اسلامی را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۱۶۷۵۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
دکتر طحان نظیف با اشاره به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب درباره شورای نگهبان تأکید کرد: شورای نگهبان در جایگاهی قرار دارد که استقلال و بی‌طرفی‌اش باید حفظ شود.
کد خبر: ۱۱۶۷۰۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۸
عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: امیدواریم که قانون انتخابات به گونه‌ای به نگارش درآید تا مشکلات موجود را رفع کند و وضعیت‌های جدیدی به وجود بیاورد که رضایت مردم را به دنبال داشته باشد.
کد خبر: ۱۱۶۶۲۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۱
دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه دشمنان تلاش دارند با جنگ روانی و بحرانی نشان دادن وضعیت اقتصادی کشور، جامعه را نگران کنند، گفت: در این وضعیت هوشیاری متولیان اقتصادی، اتخاذ تصمیمات صحیح و اطلاع‌رسانی درست و به موقع ضروری است.
کد خبر: ۱۱۶۶۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۰
بررسی صلاحیت‌ها در زمان انتخابات موضوعیت دارد و شورای نگهبان در شرایط فعلی متمرکز بر مصوبات است.
کد خبر: ۱۱۶۴۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۲
قائم مقام دبیر شورای نگهبان گفت: برای شورای نگهبان ، اصلاح‌طلب و اصولگرا بودن نامزدها، معیار نیست و مثل همه دوره‌های گذشته، طبق شاخص‌هایی که در قانون مشخص شده است، صلاحیت نامزدها را بررسی خواهد کرد.
کد خبر: ۱۱۶۴۷۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۱
سخنگوی شورای نگهبان مطرح کرد
اصل ۲۶ قانون اساسی در خصوص نقش‌آفرینی مردم در ساختار حکمرانی و سازمان‌دهی تشکل‌های مردم‌نهاد تصریح کرده است: «احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده آزادند، مشروط به این که اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ‌کس را نمی‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکی از آنها مجبور ساخت.»
کد خبر: ۱۱۶۴۷۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۱
کدخدایی گفت: دعوت از وابستگان رژیم سابق توسط مقامات آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ، مصداق بارز دخالت آشکار در امور داخلی کشورها است.
کد خبر: ۱۱۶۴۶۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۳۰
سخنگوی شورای نگهبان گفت: شورای نگهبان پیش‌قدم تا درباره اصل ۲۷ قانون اساسی و الزامات حقوقی‌اش جوانان، نخبگان و فرهیختگان فکر خود را مطرح کنند و ایده‌نگاری کنند و اگر بستر اعتراضات و تجمعاتی وجود دارد به نحو قانونی دیده شود و اگر خلأها، اقدامات و مشکلاتی وجود دارد آن هم برطرف شود که این موضوع به معنای مشارکت مردم در اداره کشور است.
کد خبر: ۱۱۶۴۴۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۹
رئیس پژوهشگاه شورای نگهبان گفت: با عنایت به اینکه نظام ما یک نظام مردمی است و از ابتدا، نظام بر دوش مردم استوار بوده است، مسئولین نظام هم هیچ‌وقت خودشان را جدا از مردم نمی‌دانند و اگر اتفاقی هم می‌افتد و عده اندکی خدای نکرده فریب می‌خورند و مشکلاتی به وجود می‌آید، سعی می‌کنند با تسامح از آن عبور کنند.
کد خبر: ۱۱۶۴۱۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۶
