کلیات
شورای نگهبان یکی از مهمترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهمترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
ضرایب دروس سوابق تحصیلی برای کنکور سال ۱۴۰۳ اعلام شد.
کد خبر: ۱۱۹۵۷۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
نامه سرگشاده عباس عبدی به شورای نگهبان : این موارد را نوشتم تا بعد‌ها مورد سوال قرار نگیرم که مگر مرده بودی که سکوت کردی!
عباس عبدی در نامه سرگشاده اش به شورای نگهبان نوشت: اگرچه بعید است که شورای محترم نگهبان، نکات فوق را مورد توجه قرار دهد، ولی در عمل چاره‌ای نیست جز اینکه بنویسیم تا فردا نگویند که گفته نشد یا مثل امروز که درباره وضع بد اقتصاد می‌نویسیم، می‌گویند؛ آیا شما مرده بودید که قبلا این‌ها را نگفتید؟
کد خبر: ۱۱۹۴۷۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۳
سخنگوی شورای نگهبان گفت: طرح اصلاح بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی در این شورا تایید شد.
کد خبر: ۱۱۹۴۲۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۰
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز ( چهارشنبه) مجلس، گزارش کمیسیون قضایی و حقوقی در خصوص لایحه یک فوریتی حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب (حمایت از سلامت اجتماعی) را به منظور تعیین مدت زمان اجرای آزمایشی این لایحه بررسی کردند.
کد خبر: ۱۱۹۴۰۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۹
فرزند آیت الله جنتی گفت: پدرم بیمار نیست اما با توجه به کهولت سن، وظایف سنگین برای ایشان مشکل است
کد خبر: ۱۱۹۲۸۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۲
نبض خبر
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت حسن روحانی در پاسخ به این پرسش که آیا با معیارهای کنونی شورای نگهبان تحت مدیریت پدرش آیت الله احمد جنتی تایید صلاحیت می‌شود؟ گفت با این خط کش تایید صلاحیت نمی‌شود یا دست‌کم صلاحیت احراز نمی‌شود. این بخش را می‌بینید.
کد خبر: ۱۱۹۲۷۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۱
محمد مهاجری فعال سیاسی در جلسه حزب ندای ایرانیان، به بررسی و نقد قانون جدید انتخابات مجلس، اختلاف بین جریان قالیباف و دولتی ها، شرایط اصلاح طلبان در انتخابات و ...پرداخت.
کد خبر: ۱۱۹۲۰۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸
چهره سیاسی و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی می گوید: شورای نگهبان استصوابی عمل نمی‌کند. بلکه طبق سلیقه خودش که من نام آن را «استسلاقی» می گذارم ، یعنی سلیقه ای عمل می کنند.
کد خبر: ۱۱۹۱۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۳
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به «تابناک»:
هادی طحان‌نظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان ، صبح امروز (شنبه ۴ شهریور ۱۴۰۲) در نشستی که با خبرنگاران و اصحاب رسانه داشت، به تشریح بررسی ۹ طرح و لایحه ارسالی از سوی مجلس شورای اسلامی و چهار اساسنامه ارسالی از سوی دولت در شورای نگهبان پرداخت.
کد خبر: ۱۱۸۹۶۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۴
که با اصلاحاتی در جلسه مورخ بیست و نهم مرداد ماه یکهزار و چهارصد و دو به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است؛ در جلسه مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۰۱ شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و با توجه به اصلاحات به عمل آمده مغایر با موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد.
کد خبر: ۱۱۸۹۶۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۴
تسهیلات ۲۰۰ میلیون تومانی ودیعه مسکن که در قالب طرح اجاره بهای املاک مسکونی توسط مجلس به تصویب رسیده در انتظار تایید شورای نگهبان است و در صورت تایید شورا ابلاغ خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۸۹۵۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۳
گفتگو با دکتر طحان‌نظیف
کد خبر: ۱۱۸۷۷۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۳
سخنگوی شورای نگهبان از معرفی اعضای هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی خبر داد.
کد خبر: ۱۱۸۷۱۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۸
دبیرکل حزب موتلفه اسلامی گفت: ما در شبکه حزبی مان در سراسر کشور و تمام استان های مان با یک فهرست ۴۰۰ نفره وارد مرحله پیش ثبت نام انتخابات شده ایم.
کد خبر: ۱۱۸۷۰۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۸
نوآوری های قانون انتخابات
"انتخابات مجلس شورای اسلامی و دیگر انتخابات، مظاهر حضور رأی و اراده و خواست مردم است، در حقیقت انتخابات و حضور مردم در صحنه انتخابِ رئیس جمهور، نمایندگان مجلس و یا سایر انتخابهایی که می‌کنند، هم حقّ مردم است، هم تکلیفی بر دوش آنهاست. در نظام اسلامی، مردم تعیین‌کننده‌اند."این بخشی از بیانات رهبری در تبیین اهمیت انتخابات در نظام جمهوری اسلامی است.
کد خبر: ۱۱۸۶۸۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۶
توضیحات سخنگوی شورای نگهبان درباره "پیش ثبت‌نام" انتخابات:
دکتر طحان‌نظیف گفت: شورای نگهبان در مرحله پیش ثبت‌نام وارد بحث بررسی صلاحیت‌ها نخواهد شد و تنها مدارک شکلی و عینی افراد توسط نهادهای مورد استعلام بررسی خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۸۶۲۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۳
رئیس پژوهشکده شورای نگهبان گفت: زیر سؤال بردن سازوکارهای اجرا و نظارت بر انتخابات را از روش‌های همیشگی بدخواهان نظام برای دلسرد کردن مردم است؛ در حالی که در کشور ما اجرا و نظارت بر انتخابات کاملاً مردمی است و هم اعضای هیأت‌های اجرایی و هم اعضای هیأت‌های نظارت از میان مردم هستند.
کد خبر: ۱۱۸۵۷۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۹
عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: اصلاح قانون انتخابات دیر و به صورت حداقلی انجام شد؛ انتظار ما این بود که قانون جامعی درباره انتخابات به تصویب برسد. قانون موجود بخشی از اشکالات را برطرف می‌کند.
کد خبر: ۱۱۸۵۴۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۸
کدخدایی:
عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: اصلاح قانون انتخابات دیر و به صورت حداقلی انجام شد؛ انتظار ما این بود که قانون جامعی درباره انتخابات به تصویب برسد. قانون موجود بخشی از اشکالات را برطرف می‌کند.
کد خبر: ۱۱۸۵۴۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۸
سخنگوی شورای نگهبان در گزارش خود به مردم ایرادات و ابهامات این شورا به طرح « ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها» را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۱۸۴۴۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۳۱
