کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فقهای متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانونگذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فقهای شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
نمایندگان مجلس شورای اسلامی صبح امروز سه عضو حقوقدان شورای نگهبان را تعیین کردند.علاوه بر سه عضو انتخاب شده در نشست امروز مجلس، هم اکنون هادی طحان نظیف، محمدحسن صادقی مقدم و غلامحسین مولابیگی اعضای دیگر حقوقدانان شورای نگهبان را تشکیل می‌دهند.
کد خبر: ۱۱۳۱۶۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
فعال سیاسی اصولگرا گفت: دختر لاریجانی به خاطر تمکین از شوهر به خارج از کشور رفته بود و پسر آقای میرسلیم به دلیل همکاری با منافقین بازداشت شد، اما شورای نگهبان آقای لاریجانی را به بهانه تحصیل فرزندش خارج از کشور رد صلاحیت و آقای میرسلیم را به رغم این پرونده، تایید صلاحیت می‌کند.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
اگر امروز در مجلس دوم، این را مبنا قرار دهید، چه خواهد شد؟ سرنوشت کشور را داده اید دست شورای نگهبان . نمی شود که به ۱۲ نفر حق داد، نمایندگان ۲۷۰ نفرند.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
برخی گفته‌اند که آیت‌الله جنتی عامل رد صلاحیت برخی چهره‌های سرشناس در شورای نگهبان است؛ آیت‌الله حسینی در این باره گفت: اگر منظور برخی، صلابت و حساسیت همراه با قاطعیت آیت‌الله جنتی برای حراست از کیان انقلاب اسلامی است باید گفت که این مهم، نه ضعف بلکه قوت و نشانه تدین آیت‌الله جنتی است.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
عضو فقهای شورای نگهبان گفت: من شهادت می‌دهم که شورای نگهبان از آغاز تا کنون به دنبال انجام وظایف محوله خود بوده است و حتی برای شنیدن و بررسی نقدها و انتقادات، سینه فراخ و سعه صدر دارد.
کد خبر: ۱۱۳۰۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
رئیس مجلس شورای اسلامی با تبریک عید غدیر گفت: غدیر خم شاخص و معیار ابدی برای تشخیص مسیر هدایت در طول زمان است.
کد خبر: ۱۱۳۰۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
با توجه به پایان یافتن دوره شش ساله عضویت سه تن از فقهای شورای نگهبان ، مقام معظم رهبری در اجرای اصل نود و یکم قانون اساسی و در احکامی جداگانه، عضویت آیت‌الله حاج شیخ احمد جنتی، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیّد محمدرضا مدرسی‌یزدی و حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ مهدی شب‌زنده‌دار را برای یک دوره جدید تمدید و آنان را به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان منصوب کردند.
کد خبر: ۱۱۳۰۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۵
سخنگوی شورای نگهبان
در یک سال گذشته، ۶۰ مصوبه ارسالی مجلس را بررسی کردیم که ۱۴ مصوبه در مرحله اول تایید شدند و ۲۱ مصوبه در مراحل بعد و ۲۵ مصوبه هم در حال اصلاح است. در این مدت ۱۱ اساسنامه هم به شورای نگهبان ارسال شده که ۹ اساسنامه تایید و ۲ اساسنامه مورد ایراد واقع شده است. همچنین در یک سال گذشته، ۱۷۴ نامه از دیوان عدالت اداری دریافت کردیم که توسط فقهای محترم بررسی شده است.
کد خبر: ۱۱۳۰۱۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۵
نماینده تهران در مجلس گفت: شورای نگهبان یکی از نهادهای موفق و مایه افتخار کشور است و یکی از دلایل مهم در موفقیت این شورا سلامت نفس اعضای آن است.
کد خبر: ۱۱۲۹۹۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۴
دبیر شورای نگهبان با صدور پیامی درگذشت محمد سانوسی بارکیندو؛ دبیرکل اوپک را تسلیت گفت.
کد خبر: ۱۱۲۸۷۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۷
دبیر کل حزب کارگزاران معتقد است که رایزنی با شورای نگهبان برای انتخابات بی‌فایده است و باید با رهبر انقلاب دیدار کنند.
کد خبر: ۱۱۲۸۱۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۳
دبیر شورای نگهبان گفت: مردم ما نجیب و قانع هستند ولی نگرانند و بنده هم نگران گرانی‌ها هستم و می‌دانم شما هم با مردم هم‌درد هستید.
کد خبر: ۱۱۲۶۴۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۴
در نشست خبری سخنگوی شورای نگهبان مطرح شد
سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: شورای نگهبان بر اساس وظیفه خودش، این مصوبه را با شرع مقدس و قانون اساسی تطبیق می‌دهد. امیدواریم اشکالات و ابهامات کمک کند تا شاهد تصویب و اجرای یک قانون قوی باشیم.
کد خبر: ۱۱۲۴۱۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۳
در کارگاه علمی طرح تحول فناوری اطلاعات شورای نگهبان مطرح شد:
غایت فعالیت شورای نگهبان انجام یک نظارت موثر است و در این فعالیت علمی تلاش شود پیشنهادهایی ارائه گردد که بتوانیم این نظارت موثر را بهتر و با دقت بیشتر انجام دهیم. در واقع این چتر فناوری اطلاعات با همان نگاه اولویت‌ها باید گسترده شود و این کار لازم و مهم در معنای وسیع فناوری اطلاعات انجام شود.
کد خبر: ۱۱۲۱۴۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۸
تا زمانی که علی لاریجانی تصمیم قطعی خود را برای حضور یا عدم حضور در انتخابات مجلس اعلام کند دو گروه در خوف و رجا به سر خواهند برد.
کد خبر: ۱۱۲۰۹۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۵
بر اساس قانون مجازات اسلامی، مجازات درجه ۶ شامل «حبس بیش از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی بیش از ۲ میلیون تا ۸ میلیون تومان» است.
کد خبر: ۱۱۲۰۲۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۱
سخنگوی شورای نگهبان گفت: با توجه به الزام سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری مبنی بر رعایت موازین شرعی قانون اساسی، باید سازوکاری در مجلس و دولت پیش‌بینی شود که بایسته‌های شرعی و قانونی در آنها قبل از تصویب رعایت شود.
کد خبر: ۱۱۲۰۲۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۱
رییس مجلس شورای اسلامی قانون جهش تولید دانش بنیان را برای اجرا ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۱۲۰۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۳۱
دبیر شورای نگهبان گفت: مسئولان در اجرای اصلاح یارانه‌ها با بررسی‌های همه جانبه، به نحوی برنامه‌ریزی کنند که مردم دچار سختی و فشار نشوند.
کد خبر: ۱۱۱۸۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۱
طحان نظیف:
سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه شورای نگهبان در بررسی مصوبات، همواره نگاه ویژه‌ای به «حقوق مردم» داشته است، گفت: این اجحاف در حق شورای نگهبان است که به صلاحیت و تلاش‌های این شورا در زمینه بررسی دقیق مصوبات پرداخته نشده است لذا باید تلاش کنیم که این ماموریت شورای نگهبان نیز برای مردم بیشتر تبیین شود.
کد خبر: ۱۱۱۷۸۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۹
