کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان میشود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده میشود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده میشود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم میشود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد میشود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
سخنگوی شورای نگهبان در واکنش به شبهه سیاسی بودن ردصلاحیت‌ها از سوی هیات‌ها اجرایی گفت: واقعا از مبانی کار هیأت‌های اجرایی اطلاعی ندارم.
کد خبر: ۱۲۰۷۴۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۹
آیا شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام مانع از افزایش سن بازنشستگی می‌شوند؟
کد خبر: ۱۲۰۷۱۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۷
رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی طی نامه‌ای به دبیر شورای نگهبان خواستار توجه بیشتر نسبت به مصوبات پیرامون تأمین اجتماعی در برنامه هفتم توسعه شد.
کد خبر: ۱۲۰۷۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۷
بعد از جنجال‌های بسیاری که بر سر مساله پوشش در کشور به‌وجود آمد به یکباره لایحه‌ای توسط قوه قضائیه تهیه شد و ۹ اردیبهشت به دولت ارجاع شد.
کد خبر: ۱۲۰۷۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۶
فوتو نیوز تابناک
از برآورد دولت برای تورم امسال و سال بعد تا دلیل ورود حراست دانشگاه به کلاس درس برای تذکر حجاب، تقاضا از شورای نگهبان برای برگشت زدن مصوبه مجلس، ادعای راهپیمایی ۹۲ درصد مردم جهان علیه صهیونیست‌ها، درگذشت یکی از بانوان پرسابقه سینمای ایران، تمجید ویژه مورینیو از سردار، تکذیب عجیب ایزوگام کردن پل ساسانی و...؛ «فوتو نیوز» ششمین روز آذرماه پیش روی شماست.
کد خبر: ۱۲۰۷۰۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۶
با تایید بند یک ماده ۸۳ قانون انتخابات مجلس در شورای نگهبان ، خرید و فروش رای در انتخابات جرم محسوب میشود و برای متخلفان مجازات سنگینی درنظر گرفته شده است.
کد خبر: ۱۲۰۶۹۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۶
لایحه "حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب" که در جامعه به عنوان "لایحه حجاب" شناخته میشود، تابستان ۱۴۰۲ با کلی سر و صدا به تصویب کمیسیون قضایی مجلس رسید تا به زعم تصویب کنندگان، بتوانند از راه‌های قهری و ابداعات عجیب و غریب تقنینی، فرهنگ حجاب را در جامعه گسترش دهند.
کد خبر: ۱۲۰۶۶۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۵
سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری تشریح کرد:
سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری امروز، گفت: لایحه حمایت از خانواده از طریق فرهنگ عفاف و حجاب با ایراد و ابهام شورای نگهبان مواجه شد.
کد خبر: ۱۲۰۶۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۴
نشست خبری طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان ، امروز شنبه ۴ آذر برگزار و آخرین نظریات این شورا درباره مصوبات مجلس و اساسنامه‌های دولت اعلام شد. طحان‌نظیف در پاسخ به سوال تابناک مبنی بر آنکه خارج از کشور بودن همسر و فرزندان کاندیداهای مجلس شورای اسلامی در عدم تایید صلاحیت آنها تاثیر دارد، توضیح داد: خیر چنین موضوعی مدنظر شورای نگهبان نیست.
کد خبر: ۱۲۰۶۴۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۴
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام مصباحی مقدم با بیان اینکه رقابتی بودن انتخابات از مطالباتی است که همواره جریانات مختلف سیاسی داشته‌اند، خاطرنشان کرد: شورای نگهبان باید به گونه‌ای عمل کند که کاندیداهای جریانات مختلف سیاسی که دارای صلاحیت هم هستند، مطابق مُر قانون معرفی شوند.
کد خبر: ۱۲۰۶۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۱
از یک سو این توقع وجود دارد که بی مبالاتی و کم کاری‌هایی که در هیات‌های اجرایی برای بررسی صلاحیت داوطلبان رخ داد و تعدادی از این داوطلبان با نگاه سخت گیرانه‌ای مواجه شدند و رد صلاحیت شدند، اصلاح شود تا آنها وارد گود رقابت انتخاباتی گردند و از سوی دیگر، این نگرانی وجود دارد به همین بهانه، برخی افراد و گروه‌های سودجو با جوسازی و مطالبه گری‌های ایذایی، این نهاد را تحت فشار قرار داده و آن توصیه‌ها و تاکیدات را بهانه‌ای کنند برای فضاسازی علیه شورای نگهبان .
کد خبر: ۱۲۰۵۸۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۱
محمد مهاجری نوشت: فرآیند رد صلاحیت اصلاح طلبان (و نیز اصولگراهای منتقد) فضا را برای مظلوم‌نمایی اصلاح‌طلبان آماده می‌کند. پس باید این بهانه را گرفت و این کار بسیار ساده است و آن تایید صلاحیت فله‌ای! همه کاندیداهای آنها توسط شورای نگهبان است.
کد خبر: ۱۲۰۵۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۳۰
سخنگوی شورای نگهبان خبر داد؛
دکتر طحان نظیف گفت: هیات‌های نظارت استانی و هیات مرکزی نظارت بر انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی از امروز به بررسی صلاحیت‌های داوطلبان خواهند پرداخت.
کد خبر: ۱۲۰۴۹۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۵
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار فقها و حقوقدانان شورای نگهبان تاکید کردند:
آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، ضمن تشکر و قدردانی از زحمات و تلاش‌های این شورا، نکاتی را در خصوص وظایف قانونی شورای نگهبان بیان کردند.
کد خبر: ۱۲۰۴۹۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۵
فقها و حقوقدانان شورای نگهبان امروز پنجشنبه ۲۵ آبان ۱۴۰۲ با رهبر معظم انقلاب دیدار کردند.
کد خبر: ۱۲۰۴۹۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۵
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نامه‌های جداگانه‌ای به رؤسای مجلس و تشخیص مصلحت نظام و دبیر شورای نگهبان ، اصلاح مصوبه حریم آثار ثبتی را خواستار شد.
کد خبر: ۱۲۰۴۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۴
سخنگوی شورای نگهبان گفت: ارتباط داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی با شورای نگهبان به صورت مجازی و از طریق میز خدمت این شورا و سامانه‌ای به نام «سامانه داوطلب» انجام خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۰۳۹۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۰
برای حضور در عرصه رقابت دوازدهمین دور انتخابات مجلس شورای اسلامی ۲۴ هزار و ۸۲۹ نفر داوطلب شده‌اند. این انتخابات همزمان با ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری ۱۱ اسفندماه سال جاری برگزار میشود.
کد خبر: ۱۲۰۳۷۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۹
یک عضو فعال جبهه پایداری برای رد صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس برای شورای نگهبان تعیین تکلیف کرد.
کد خبر: ۱۲۰۳۳۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۷
عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان ، درباره هزینه انتخاباتی در نظر گرفته شده برای کاندیداهای مجلس شورای اسلامی گفت: طبق قانون برای هر حوزه انتخابیه حداکثر مبلغی به عنوان هزینه انتخاباتی مشخص شده که این سقف براساس شاخص‌های پراکندگی جمعیت و ... تعیین میشود.
کد خبر: ۱۲۰۲۷۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
