کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فقهای متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فقهای شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
همسر آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان و رئیس مجلس خبرگان رهبری درگذشت.
کد خبر: ۱۲۰۲۷۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
سخنگوی شورای نگهبان گفت: فعالیت‌های انتخاباتی هر نامزد با هزینه‌های اعلام شده در سامانه تطبیق داده می‌شود. اگر در عمل شاهد باشیم که هزینه‌های محدودی ثبت شده باشد اما تبلیغات گسترده انجام شده باشد، این خود یکی از موجبات رسیدگی و بررسی بیشتر است.
کد خبر: ۱۲۰۲۷۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
شورای نگهبان در بیانیه‌ای، ۱۳ آبان سالروز تسخیر لانه جاسوسی و روز دانش‌آموز را گرامی داشت.
کد خبر: ۱۲۰۲۴۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۲
دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری می گوید: معتقدم مجلس ما جای ۲۹۰ سردار خوب است اما متاسفانه چون حزب نداریم هرچند دوستانی که به مجلس می روند آدم های خوبی هستند چه اصلاح طلب و چه اصولگرا ، ولی بیشتر ستوان و سرگروهبان هستند.
کد خبر: ۱۲۰۲۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۱
سخنگوی شورای نگهبان گفت: در انتهای هر مرحله از بررسی صلاحیت‌ها یک اعلام نتیجه به داوطلب داریم، چرا که این حق افراد است تا اگر مواردی نسبت به آنان وجود داشته باشد، در میان گذاشته شود تا دلایل عدم احراز صلاحیت خود را بدانند.
کد خبر: ۱۲۰۱۵۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۸
نایب رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس گفت: ما در اسرع وقت ایرادات و ابهامات وارده شورای نگهبان به لایحه عفاف و حجاب را رفع خواهیم کرد.
کد خبر: ۱۲۰۰۹۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۵
بنا بر اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس: «غفلت از راهبرد اقناعی و استفاده از راهبرد تحمیلی نه تنها به کاهش بدحجابی منجر نشده بلکه سبب شکل گیری مقاومت و گسترش روزافزون بدحجابی در جامعه می شود.»
کد خبر: ۱۲۰۰۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۴
سخنگوی شورای نگهبان تشریح کرد:
با توجه به حجم مصوبه و دقت نظر اعضای شورای نگهبان ، بررسی آن ده جلسه شورا را به خود اختصاص داد که در نتیجه این مصوبه، واجد ابهاماتی شناخته شد.
کد خبر: ۱۲۰۰۴۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
سخنگوی شورای نگهبان برخی ابهامات لایحه عفاف و حجاب را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۲۰۰۳۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
با ابهامات شورای نگهبان؛
لایحه عفاف و حجاب با ابهامات شورای نگهبان به مجلس برگشت.
کد خبر: ۱۲۰۰۳۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
عضو هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس و عضو حقوقدان شورای نگهبان تاکیدکرد که امکان تایید صلاحیت کاندیداهای انتخاباتی که در دوره‌های گذشته رد صلاحیت شده‌اند وجود دارد.
کد خبر: ۱۱۹۹۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۹
عضو جبهه اصلاحات، گفت: کسی با صندوق انتخابات مشکلی ندارد و صندوق باید وجود داشته باشد چرا که مظهر اراده ملت، صندوق است.
کد خبر: ۱۱۹۹۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۸
شورای نگهبان در بیانیه‌ای تاکید کرد: صهیونیست‌های جانی با پشتیبانی تسلیحاتی و دیپلماتیک آمریکا و هم‌پیمانانش کثیف‌ترین چهره خود را با کشتن وحشیانه و ناجوانمردانه زنان و کودکان بیگناه نشان داده و به جهانیان یادآور شدند تنها راه چاره حل مساله فلسطین، مقاومت و مبارزه در برابر ظلم رژیم صهیونیستی است.
کد خبر: ۱۱۹۹۲۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۶
سخنگوی شورای وحدت گفت: بحث رقابت بسیار مهم است و برای تحقق این امر لازمه‌اش حضور سلیقه‌های مختلف در انتخابات پیش رو است، به همین جهت ما از حضور سلیقه‌های مختلف در این عرصه حمایت می‌کنیم.
کد خبر: ۱۱۹۸۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۴
در ماه‌های اخیر همانند دیگر سال‌های منتهی به انتخابات همه تلاش می‌کنند تا شورای نگهبان را در مورد رد صلاحیت‌ها به نرمش دعوت کنند، تا شاهد حضور چهره‌های مختلف سیاسی در رویدادی مانند انتخابات مجلس باشیم. از این رو فعالان سیاسی همواره چانه‌زنی را برای نرم کردن شورا به‌کار می‌برند ولی انچه دراین دوره انتخابات بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است چهره‌های اصولگرایی هستند که تلاش می‌کنند تا میدان را برای حضور جریان اصلاحات باز کنند.
کد خبر: ۱۱۹۶۱۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان از داوطلبان نمایندگی در انتخابات خواست تا قانون شفافیت مالی فعالیت‌های انتخاباتی را مطالعه کرده و ضمن افتتاح حساب مخصوصی مربوط به هزینه‌های انتخاباتی، شماره حساب را هنگام ثبت‌نام درج کنند.
کد خبر: ۱۱۹۶۱۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
سخنگوی شورای نگهبان گفت: ثبت‌نام نهایی داوطلبان نمایندگی مجلس از روز ۲۷ مهر به صورت الکترونیکی آغاز و به مدت یک هفته ادامه خواهد شد و سپس هیأت‌های اجرایی، هیأت‌های نظارت و شورای نگهبان به بررسی صلاحیت‌های داوطلبان خواهند پرداخت.
کد خبر: ۱۱۹۵۹۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
عضو فقهای شورای نگهبان گفت: ضمن حسن خلق و مردم‌داری، باید در انجام وظایف خود با صلابت و در چارچوب قانون عمل کنید که این دو منافاتی با هم ندارند.
کد خبر: ۱۱۹۵۸۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان گفت: انتخابات نقش مهمی در توسعه اقتدار و کسب جایگاه حقیقی در نظم جدید جهانی دارد.
کد خبر: ۱۱۹۵۸۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
رئیس هیات مرکزی نظارت بر انتخابات خطاب به شرکت‌کنندگان همایش اعضای هیات‌های نظارت استانی سراسر کشور پیامی صادر کرد.
کد خبر: ۱۱۹۵۸۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
