کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
وزارت خارجه کانادا باز هم به بهانه ناآرامی‌ها در ایران و در ادامه سیاست‌های خود برای حمایت از اغتشاشات، تحریم‌هایی را علیه ۶ فرد و ۴ نهاد وضع کرد.
کد خبر: ۱۱۴۶۱۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۸
نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایرادات شورای نگهبان در طرح شفافیت قوای سه گانه و دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها را برطرف کرد.
کد خبر: ۱۱۴۴۸۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۰
سخنگوی شورای نگهبان
مجلس ابهامات شورای نگهبان در خصوص «طرح الزام به ثبت معاملات غیر منقول» را رفع نکرده و بر مصوبه قبل و ارسال به مجمع تشخیص مصلحت نظام اصرار دارد. در هر حال قبل از ارسال به مجمع تشخیص مصلحت نظام باید ابهامات آن را رفع کند.
کد خبر: ۱۱۴۴۰۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۶
این شورا، تشكر و حمایت از كلیه نیروهای حافظ امنیت به ویژه فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و بسیج مردمی را كه با بردباری و فداكاری در تأمین امنیت مردم و كشور كوشیدند و حتی در مقابله با عوامل اغتشاش مظلومانه از جان خود گذشتند، وظیفه خود دانسته
کد خبر: ۱۱۴۲۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۷
سخنگوی شورای نگهبان گفت: تنها راه حل مسائل در کشور، احترام به قانون است و قطعا در این مورد نیز طی کردن مسیرهای قانونی بهترین راه است و هر راهی غیر از این، مانع تحقق عدالت خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۴۲۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۴
دبیر شورای نگهبان گفت: دشمنان ایران اسلامی دشمنی خود با این مردم شریف را کنار نگذاشته‌اند بلکه نوع دشمنی تغییر کرده و امروز عرصه‌های فرهنگ و اقتصاد، میدان مبارزه جهان استکباری با ایران اسلامی است.
کد خبر: ۱۱۴۱۶۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۳۰
سخنگوی شورای نگهبان از تایید اساسنامه صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج خبر داد.
کد خبر: ۱۱۴۱۶۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۳۰
عضو حزب اتحاد ملت در رابطه با جلسه اخیر این حزب و اینکه آیا فعالیت انتخاباتی توسط اعضا آغاز شده یا خیر اظهار کرد: حزب مشغول طراحی است اما اینکه بگوید سال آینده انتخابات را چه کار کنیم به این مفهوم هنوز ورود نکرده ایم.
کد خبر: ۱۱۳۹۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۵
سخنگوی شورای نگهبان
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه از نظر شورای نگهبان توافقی که در چارچوب برجام در حال نهایی شدن است باید در مجلس تصویب شود، گفت: از نظر قانونی، شورای نگهبان مصوبات مجلس را بررسی می‌کند؛ البته تاکنون چیزی در مجلس تصویب نشده است.
کد خبر: ۱۱۳۷۲۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۵
سامانه ارتباطات شورای نگهبان امروز توسط هادی طحان نظیف سخنگوی این شورا رونمایی شد و این شورا از امروز علاوه بر تلفن‌گویا و ایمیل، از این طریق نیز شنوای سوالات، نظرات، انتقادات و پیشنهادات مردم خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۳۷۲۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۵
برخی ایرادات شورای نگهبان به شفافیت قوای سه‌گانه رفع نشده
سخنگوی شورای نگهبان گفت: اصلاح قانون انتخابات مطالبه همیشگی ما بوده است، ما در شورای نگهبان هیچ دسته‌بندی در زمینه سیاسی نداریم و حضور همه گرایش‌های سیاسی را در چارچوب قانون در انتخابات مغتنم می‌دانیم.
کد خبر: ۱۱۳۷۲۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۵
دبیر شورای نگهبان گفت: فلسفه وجودی مسئولیت در نظام جمهوری اسلامی خدمت به مردم است و مردم شریف ایران نیز همواره اثبات کرده‌اند قدردان دولتمردان صادق و خدوم هستند.
کد خبر: ۱۱۳۶۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۲
سخنگوی شورای نگهبان از ایرادات این شورا به طرح مانع زدایی از توسعه صنعت برق خبر داد.
کد خبر: ۱۱۳۵۳۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۵
دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین گفت: ردصلاحیت آقای لاریجانی مخصوصاً با آن دلایلی که شورای نگهبان آورد چیز عجیبی است. اینکه شورای نگهبان در پاسخ بگوید رای ما مخفی است و آقایانی که رای دادند دلایل رای‌شان را نمی‌گویند و اعلام نمی‌کنند درست نیست. این طور که نمی‌شود. آقایان باید حداقل دلایل رای خود را بگویند که به این دلیل و به این دلیل فلانی صلاحیت ندارد یا دارد.
کد خبر: ۱۱۳۴۹۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۳
دبیر شورای نگهبان گفت: امیدواریم در دنیا و آخرت اهل بیت دست ما را بگیرند و عاقبتمان ختم به شهادت شود.
کد خبر: ۱۱۳۳۱۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۲
اعضای هیات رئیسه سال جدید شورای نگهبان انتخاب شدند.
کد خبر: ۱۱۳۱۹۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۵
غلامعلی رجایی در گفت‌وگویی گفت: آقای هاشمی در بین جناح چپ و راست، موافقین و مخالفینی داشت اما مخالفین آقای هاشمی در حدی نبودند که مانع پیشبرد کارهای ایشان شوند.
کد خبر: ۱۱۳۱۷۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
نمایندگان مجلس شورای اسلامی صبح امروز سه عضو حقوقدان شورای نگهبان را تعیین کردند.علاوه بر سه عضو انتخاب شده در نشست امروز مجلس، هم اکنون هادی طحان نظیف، محمدحسن صادقی مقدم و غلامحسین مولابیگی اعضای دیگر حقوقدانان شورای نگهبان را تشکیل می‌دهند.
کد خبر: ۱۱۳۱۶۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
فعال سیاسی اصولگرا گفت: دختر لاریجانی به خاطر تمکین از شوهر به خارج از کشور رفته بود و پسر آقای میرسلیم به دلیل همکاری با منافقین بازداشت شد، اما شورای نگهبان آقای لاریجانی را به بهانه تحصیل فرزندش خارج از کشور رد صلاحیت و آقای میرسلیم را به رغم این پرونده، تایید صلاحیت می‌کند.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
اگر امروز در مجلس دوم، این را مبنا قرار دهید، چه خواهد شد؟ سرنوشت کشور را داده اید دست شورای نگهبان . نمی شود که به ۱۲ نفر حق داد، نمایندگان ۲۷۰ نفرند.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
