تماشا کنید: داستان اسرار آمیز چگونگی تولد و تشکیل دو قمر سیاره مریخ

دانشمندان اقدام به طراحی یک برنامه شبیه ساز کرده‌اند که بر پایه آن این نظریه که دو قمر سیاره مریخ یعنی «فوبوس» و «دیموس» ۴.۵ میلیارد سال پیش در اثر برخورد میان این سیاره و یک «پروتوپلانت» تشکیل شده را تقویت می‌کند.

به گزارش «تابناک»، دانشمندان بر این باورند که قمر «فوبوس» مریخ ناشی شده از یک برخورد و انفجار و تشکیل یک حلقه به دور این سیاره سرخ بوده و اگر این گونه باشد، پاسخی برای جایگاه فعلی این قمر در کنار سیاره سرخ بدست داده می‌شود. ماجرای اسراسر آمیز این دو قمر که به دور مریخ می‌گردند، به احتمال زیاد می‌تواند توسط مطالعات جدیدی مبنی بر این نظریه که این دو قمر ناشی شده از یک برخورد بزرگ میان مریخ و یک پروتوپلانت ـ ابر کیهانی متشکل از گاز و گرد و غبار که در هنگام تشکیل جرم یک سیاره به دور آن می‌گردد ـ است، کشف و بازگو شود و به واسطه آن داستان بسیاری از قمرهای گم شده دیگر نیز حل خواهد شد.

در مورد چگونگی تولد و شکل گیری دو قمر مریخ دو فرضیه بزرگ وجود دارد. یک فرضیه بر این بارو است که فوبوس و دیموس در واقع دو شهاب سنگ و جرم آسمانی بزرگ بوده‌اند که در مدار گرانشی مریخ گرفتار شده‌اند؛ اما مطالعه جدید که توسط محققان فرانوسوی، بلژیکی و ژاپنی صورت گرفته، اظهار می‌کند که شکل و زاویه گردش این دو قمر به دور مریخ و همچنین ترکیب مواد آن‌ها این فرضیه را باطل می‌کند.

در این میان، این مطالعات نظریه جدیدی را پیش می‌کشند که بر اساس آن حدود ۴ تا ۴.۵ میلیارد سال قبل سیاره مریخ برخورد شدیدی با یک پروتوپلانت به اندازه یک سوم حجم خود داشته است. آوار ناشی از این برخورد عظیم منجر به تشکیل حلقه‌ای به دور مریخ شده که طی میلیون‌ها سال به تدریج دو قمر فوبوس و دیموس و سایر قمرهای اکنون ناپدید شده را شکل داده است.

این نظریه اکنون مدتی است که مطرح اما مطالعات جدید شواهد اساسی را در صحت و اعتبار آن ارائه کرده است و با ایجاد مدل‌های مفهومی و یک شبیه سازی بزرگ بسیاری از شکاف‌های علمی موجود در آن را پر کرده است.

«سباستین کارنوز» یکی از محققان دست اندرکار این مطالعه می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما تشریح این موضوع بود که چرا یک برخورد شدید با مریخ باید منجر به شکل گیری دو قمر شود که به کلی متفاوت از قمر زمین – که از خود زمین تشکیل شده – هستند؟

این تیم مطالعاتی معتقدند که این راز را کشف کرده‌اند و کلید اصلی ماجرا سرعت متفاوت گردش در دو سیاره زمین و مریخ است. وقتی ماه متولد شد، زمین با سرعتی بیش از سرعت فعلی خود گردش می‌کرده است و یک شبانه روز تنها ۴ ساعت به طول می‌انجامیده است. این امر منجر به آن شده که ماه بیشتر از زمین دور شود تا در ‌‌نهایت در جایگاه فعلی خود قرار گیرد.

اما سیاره مریخ با سرعت کمتری بر دور محور خود می‌چرخیده که به معنی آن است که آوار ناشی از برخورد منجر به تشکیل چندین قمر کوچک و البته یک قمر هزار برابر بزرگ‌تر از فوبوس شده است. در نتیجه نیروهای گرانشی و جزر و مدی بیشتر این قمرهای کوچک طی چند میلیون سال بعد مجددا به داخل سیاره کشیده شده‌اند و همین نیرو‌ها هستند که در حال حاضر مشغول کشیدن فوبوس به سمت سرنوشت محتوم خود هستند!

اما در همین حال دیموس به اندازه کافی از مریخ دور است و گرفتار این سرنوشت نمی‌شود و در واقع به آهستگی در حال دور شدن از سیاره مادر خود است.

در حالی که این تیم مطالعاتی از نتایج تحقیقات خود اطمینان کامل دارند، ممکن است، در ده سال آینده شواهد بیشتر منجر به اصلاح این نظریه شود. آژانس تحقیقات هوا و فضای ژاپن (JAXA) قرار است، یک مأموریت تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲ را برای مشاهده این دو قمر مریخ از نزدیک صورت دهد و اقدام به جمع آوری نمونه‌هایی از سطح قمر فوبوس کند.

پس از بازگشت کاوشگر این نهاد به زمین در سال ۲۰۲۶ تیم مطالعاتی این نظریه مشغول بررسی ترکیبات مواد قمر فوبوس خواهند شد تا مشخص کنند که آیا این قمر به واقع ناشی و ترکیب شده از آوار برخورد مریخ با پروتوپلانت است یا خیر.

ویدئوی زیر یک انیمیشن است که کل مطالب فوق را تشریح می‌کند؛