خدمات پیشگیری از «خودکشی» به بیش از ۷ میلیون نفر

خدمت‌گیری بیش از ۷ میلیون نفر از طرح پیشگیری از «خودکشی»
به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، حق حیات بنیادین‌ترین حق انسانی بشمار آمده که سایر حقوق پیش‌بینی شده در اسناد بین‌المللی حقوق بشر و حقوق شهروندی مندرج در قانون اساسی متوقف بر حق حیات است. اهمیت این حق تا آنجاست که حتی در شرایط اضطراری نیز نمی‌توان آن را نقض کرد؛ بنابراین تمامی دولت‌ها مکلف هستند تمهیداتی در جهت پاسداری از حق حیات تمام شهروندان خود را فراهم کنند.

از آنجا که پدیده خودکشی آسیبی چند وجهی بوده و از دیدگاه علوم مختلف همچون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، پزشکی، جرم‌شناسی و حقوق کیفری قابل تحلیل و بررسی است لذا، طراحی برنامه‌ای جامع به منظور کنترل و کاهش این آسیب نیازمند طراحی برنامه‌ای ملی و میان رشته‌ای بوده است.

ایران با استناد به شرع مقدس شیعه، قوانین داخلی و بین‌المللی، طی سال‌های متمادی اقدامات تخصصی و هدفمندی را در پیشگیری از بروز و شیوع این آسیب اجرا کرده است؛ چه اینکه در برنامه کشوری پیشگیری از خودکشی که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کشور در سال ۱۴۰۰ تدوین شده و شرح وظایف و اختیارات کلیه دستگاه‌های اجرایی ذیصلاح، از جمله سازمان بهزیستی کشور که در حال حاضر به استناد جزء ۸ از بند ماده ۵۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، متولی اصلی سلامت اجتماعی در کشور با رویکرد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شناخته شده، در این سند پیش‌بینی شده است.

براین اساس معاونت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در راستای وظایف ماهوی خود از سال ۱۳۹۷ برنامه مداخله هدفمند در محلات و اجرای برنامه پیشگیری اجتماع محور از خودکشی را در ۵ استان غرب کشور بر اساس نتایج به دست آمده از رصد آسیب‌های اجتماعی و آمار ارائه شده توسط پزشکی قانونی و دانشگاه علوم پزشکی که بالاترین میزان خودکشی (فوت و اقدام) را داشته‌اند، تدوین و اجرا کرده و در ادامه از سال ۱۳۹۹ افزایش اقدام به خودکشی و تأثیرات روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی خودکشی بر خانواده و جامعه موجب شده تا برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در کل کشور طراحی و اجرا شود.

رصد مستمر وضعیت خودکشی و عوامل تعیین‌کننده آن در کشور، استان، شهرستان و محلات، کنترل و کاهش خودکشی از طریق بکارگیری رویکردهای نوین پیشگیری با اجرای برنامه‌های بومی مبتنی بر ظرفیت‌های محلی، برنامه‌ریزی اجتماعی با توجه به الگوهای بومی در استان به منظور کنترل و کاهش میزان خودکشی، شناسایی مستمر افراد پرخطر از طریق غربالگری و ایجاد سیستم ارجاع، افزایش حمایت اجتماعی به ویژه از گروه‌های پرریسک و آسیب‌پذیر که شناسایی شده‌اند و ارتقاء توانمندی گروه‌های پرخطر و در معرض خطر برای کنترل افکار خودکشی برای جمعیت عمومی (در سطح نخست) و گروه‌های پرخطر و در معرض خطر (در سطح دوم) از جمله اهداف این برنامه است.

براساس اعلام مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد معاونت پیشگیری از معلولیت‌ها، انتخاب سوپروایزر استان، تشکیل کمیته کشوری، تشکیل کمیته استان و تهیه به روزرسانی اطلس خودکشی استان، انتخاب شهرستان‌ها بر اساس اطلس اجتماعی خودکشی استان، تشکیل کمیته شهرستان و انتخاب محله توسط کمیته شهرستان، تعیین مجری غیردولتی، شناسایی و معرفی تسهیلگران توسط مجری غیردولتی، آموزش یا بازآموزی تسهیلگر، تعیین روش‌های غربالگری و شناسایی توسط سوپروایزر استان و انجام عملیات اجرایی غربالگری، تعیین و طراحی نوع آموزش و مداخلات پیشگیرانه توسط سوپروایزر استان، شناسایی مخاطبین (افراد پرخطر و در معرض خطر)، بازاریابی اجتماعی شامل نصب بنرهای آگاه‌سازی، توزیع، بروشور و...، گروه‌سازی محلی مخاطبین شناسایی شده برنامه در محلات و اجرای برنامه برای گروه‌های مخاطب شناسایی شده، ارائه آموزش‌های پیش‌بینی شده به گروه هدف و ارجاع موارد بر اساس سیستم ارجاع ارائه شده از سوی استان و نظارت مستمر براجرای برنامه و مستندسازی اقدامات و تهیه گزارش‌های مربوطه از جمله اقدامات و عناوین برنامه مربوطه محسوب می‌شود.

در این میان بررسی عملکرد آماری طی ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۱ حاکی از آن است که ۱۵۱۱ محله از محلات مجری برنامه بوده‌اند. ۶۸ هزار و ۶۹۷ نفر آموزش دیده جامعه هدف تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و تعداد کل خدمت‌گیرندگان برنامه اعم از خدمات آموزش مستقیم، غیرمستقیم و آگاه‌سازی شامل ۷ میلیون و ۲۷۴ هزار و ۲۸ نفر می‌شود.