در آن ۳۰۰ ثانیه سقوط چه‌گذشت؟ /استقبال اخبار بد در لباس روشنفکری/پیام‌های تشییع سردار سلیمانی به روایت بهزاد نبوی

حقیقت سقوط در جعبه سیاه، سرنوشت پرونده سقوط هوپیمای اوکراینی، اعتراف به تلفات عین الاسد، جای ‌خالی ‌هاشمی، پنهان‌کاری در تشکیلات اقتصادی فوتبال، فرار ترامپ با بوئینگ، شورای امنیت؛ مخاطب پیام صلح ایران، رایزنی‌های فشرده روحانی با همتایان خود از سراسر جهان، میزان حداقل عیدی کارگران، زنگ آغاز انتخابات، آمریکا چگونه عراق را ترک می‌کند؟ دلالی بعضی نمایندگان مجلس به روایت ترکان و روشن شدن موتور دیپلماسی از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز شنبه ۲۱ دی ماه در حالی چاپ و منتشر شدند که بررسی علت سقوط هواپیمای بوئینگ در کمیته مشترک ایران و اوکراین و گمانه زنی‌های مختلف در فضای مجازی و رسانه‌های داخلی و خارجی قبل از بررسی جعبه سیاه از موضوعات روز امروز به شمار می‌رود.

بیشتر روزنامه‌های امروز با انتخاب عناوینی همچون معمای سقوط (ایران)، حقیقت سقوط در جعبه سیاه (شرق)، در آن ۳۰۰ ثانیه چه گذشت؟ (اعتماد)، عملیات روانی قبل از جعبه سیاه برای نجات «بوئینگ قاتل»! (جوان)، مـاجـرای یک سقـوط (آرمان ملی) و بازی موشک خیالی با هواپیمای اوکراینی (مردمسالاری) این موضوع را در صفحات نخست خود برجسته کرده اند.

نشست خبری سردار حاجی زاده در تشریح عملیات حمله به عین الاسد، آثار تشییع باشکوه پیکر شهید سلیمانی و عقب نشینی محافظه کارانه ترامپ از دیگر خطوط خبری امروز روزنامه‌ها به شمار می‌رود.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛

در آن ۳۰۰ ثانیه سقوط چه‌گذشت؟

روزنامه اعتماد در گزارشی که عنوان آن درآن ۳۰۰ ثانیه چه‌ گذشت؟ را تیتر یک شماره امروز صفحه نخست خود کرده است، نوشت: هنوز هیچ‌کس به درستی نمی‌داند در ۳۰۰ ثانیه‌ای که هواپیمای اوکراینی از فرودگاه امام‌خمینی (ره) اجازه پرواز گرفت تا زمانی که دچار سانحه شد و سقوط کرد چه اتفاقی روی داده است. این موضوع زمانی مشخص می‌شود که دست‌کم کارشناسان بررسی سانحه جعبه سیاه هواپیما را بررسی و دلایل موجود را کنار هم قرار داده و نظر نهایی را اعلام کنند. اتفاقی که نیازمند صبوری تا اعلام نظر تیم کارشناسی بررسی سانحه است. این در حالی است که هنوز تدارکات مختلفی در جریان است تا اجساد و بقایای سرنشینان این هواپیما به خانواده‌های‌شان تحویل داده شود و هنوز آن‌ها فرصت سوگواری نیافته‌اند.

آنچه در فاصله ساعت ۶ و ۱۳ دقیقه صبح هجدهم دی ۱۳۹۸ تا ۵ دقیقه بعد در آسمان تهران روی داده را با چند فیلم یا عکس نمی‌توان تحلیل و بررسی کرد و درباره آن نظر داد. حتی اگر ادعا‌هایی که درباره علت سانحه هواپیمای اوکراینی مطرح شده، صحت داشته باشد باز هم باید منتظر ماند تا تیم بررسی سانحه نظر خود را اعلام کند. این در حالی است که از شامگاه نوزدهم دی ۹۸ اظهارنظر‌هایی متکی بر «منابع‌آگاه» در پنتاگون و توییت‌های نیویورک‌تایمز فرضیه‌ای را مطرح کرد و شبکه‌های اجتماعی هم بر حرارت آن افزودند. در نهایت با اظهارنظر و نشست خبری نخست‌وزیر کانادا به وضعیتی خاص تبدیل شد.

در این میان از مقامات ایرانی جز «علی عابد‌زاده»، رییس سازمان هواپیمایی کشوری و «علی ربیعی»، سخنگوی دولت هیچ مقام دیگری به اظهارنظر رسمی درباره ادعا‌ها به موضع‌گیری نپرداخت. عابدزاده که در گفت‌وگوی خبری شبکه دو حضور پیدا کرده بود به بررسی شواهد زمینی حاصل از بررسی بقایای هواپیما پرداخت و یک کارشناس دفاعی به نام حمزه پاریاب نیز به بررسی عملکرد پدافند هوایی. با این حال رییس هواپیمایی کشوری در گفتگو با شبکه الجزیره نیز تاکید کرد تحقیق درباره دلایل سقوط هواپیما آغاز شده است.

او در این باره گفت: کمیته‌های حقیقت‌یاب به شکل حرفه‌ای کار را روی زمین شروع کرده‌اند و همه احتمالات را بررسی می‌کنند. آنچه در جعبه سیاه وجود دارد، به زودی ماجرا را روشن خواهد کرد. تشخیص ما این است که جعبه سیاه هواپیمای #بویینگ ۷۳۷ # اوکراین صدمه دیده است. اگر ثابت شود که جعبه سیاه آسیب زیادی دیده، ما در این صورت از کارشناسان برای بررسی دلایل سقوط کمک خواهیم گرفت.
در همین حال فارس نوشت: معاون وزیر خارجه روسیه جمعه گفته است کشورش دلیلی برای مقصر شمردن ایران در ماجرای سقوط هواپیمای بویینگ خطوط هواپیمایی اوکراین ندارد.
در حالی که شبکه‌ها و تلویزیون‌های فارسی‌زبان خارج از ایران از زمان اظهارنظر جاستین ترودو درباره علت سقوط هواپیمای اوکراینی برنامه‌های مختلفی به نمایش در آوردند و کارشناسان مختلفی در تایید این حادثه فرضیه مطرح کرده‌اند، هیچ سندی جز یک فیلم که نیویورک‌تایمز آن را منتشر کرده است، برای ادعا‌های خود مطرح نکرده‌اند.
این در حالی است که تا زمان خوانده شدن محتویات جعبه سیاه آنچه موجود و قابل دسترس و بررسی است، بقایای هواپیمای اوکراینی است و تا تکلیف آنچه در جعبه سیاه یافت می‌شود، روشن شود بقیه مدارک و دلایل غیرمستند تلقی می‌شود.
عمده تاکید کارشناسانی که بر اساس بقایای هواپیما اظهارنظر کرده‌اند براین موضوع پافشاری می‌کنند که اگر برخورد جسمی در آسمان موجب سقوط هواپیما شده بود، موتور‌های هواپیما به صورت تقریبا کامل به زمین برخورد نمی‌کرد. بنابراین اگر هواپیما دچار سانحه‌ای در آسمان می‌شد که انفجار در آن صورت می‌گرفت این‌گونه موتور‌های آن روی زمین به دست نمی‌آمدند.

دلیل دیگری که بر آن تاکید می‌شود، این است که هواپیما تا لحظه برخورد با زمین سالم بوده است و وزن و سنگینی آن به هنگام برخورد با زمین باعث شده که موتور‌ها داخل زمین فرو بروند. یکی از نکاتی که کارشناسان بر اساس بررسی بقایای به دست آمده از هواپیما به آن پرداخته‌اند، این است که اگر هواپیما در آسمان منفجر می‌شد، بقایای آن در شعاعی بالغ بر ۱۵ کیلومتر پخش می‌شد در حالی که قطعات و بقایای به دست آمده از هواپیما در یک شعاع کوچک و محدود جمع‌آوری شده است. تا آخرین ساعات تنظیم این گزار ش. هیچ بیانیه یا گزارشی که ادعا‌های مطرح شده توسط کشور‌های غربی را تایید کند منتشر نشد و این در حالی بود که وزیر امور خارجه اوکراین اعلام کرد تیم کارشناسی این کشور به جعبه سیاه هواپیمای بوئینگ سانحه دیده دسترسی دارد. تنها بحث میان کارشناسان ایرانی و اوکراینی این است که خواندن جعبه سیاه در کدام کشور انجام گیرد.

استقبال اخبار بد در لباس روشنفکری

نیره توکلی جامعه‌شناس طی یادداشتی که در شماره امروز روزنامه شهروند منتشر شده نوشت: انتشار حجم بالای اخبار بدبینانه و اغلب نادرست در چند روز گذشته، باعث شد خیلی از افراد در ‏لباس روشنفکری به استقبال اخبار بد بروند و تصور کنند هر چقدر بدبین‌تر باشند، بهتر است. این حجم اخبار ‏بد، منجر به ایجاد نوعی بی‌اعتمادی به رسانه‌های داخلی می‌شود، در شرایطی که رسانه ملی هم نتوانسته ‏به خوبی اعتماد مردم را جلب کند. این مسائل امید ملی را نابود می‌کند و مردم را به سطحی می‌رساند تا هر ‏نوع شایعه‌ای را بپذیرند. البته سال‌هاست مردم طوری آموزش دیده‌اند که تنها به دنبال اخبار بد بروند، در ‏حالی‌که شرایط کشور در وضع بسیار بدی قرار ندارد. می‌گویند شرایط اقتصادی به شدت بد است، اما واقعا ‏به این شدتی که می‌گویند نیست. متأسفانه کار‌هایی با این هدف انجام می‌شود که افراد را نسبت به خودشان ‏و هویت‌شان ناامید کنند. حالا در این وضعیت، رسانه‌های خارجی هم نقش زیادی در این ماجرا دارند. به‌طور ‏کلی هر چقدر شرایط اجتماعی بحرانی‌تر شود، سرمایه‌های اجتماعی هم کاهش پیدا می‌کند. ما با افرادی ‏مواجهیم که کوچک‌ترین تحلیل و تصویری از دستاورد‌های خودشان ندارند و متوجه نیستند که مردم ایران از ‏نظر بدنه جامعه مدنی به چه پیشرفت‌هایی رسیده‌اند و زنان چقدر توانسته‌اند محدودیت‌ها را تبدیل به فرصت ‏کنند. ما در عرصه‌های مختلف از نظر توسعه کمی و کیفی جامعه مدنی بسیار آمادگی داریم، این‌ها را نباید ‏دست کم گرفت.

این‌ها نکات امیدوار کننده‌ای است. ما باید روی این موضوع تمرکز کنیم که شعار‌های جامعه ‏مدنی‌مان را محقق کنیم. ایران یک طبقه متوسط پیشرو دارد که در زمینه‌های مختلفی توسعه پیدا کرده و این ‏دستاورد‌ها را باید دید و حفظ کرد. رسانه‌های خارجی با انتشار شایعه‌ها می‌خواهند مردم را ناامید و نگران ‏کنند، مخصوصا در زمینه اخبار مربوط به جنگ. وقتی در معرض این حجم از اخبار منفی قرار می‌گیریم، ‏طبیعی است که افراد دچار اضطراب شوند، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که اولا ما پایگاه مردمی حتی ‏در کشور‌های دیگر داریم و دوم اینکه مردم باید روحیه قوی داشته باشند و امید را در خودشان تقویت کنند. ‏مردم در این شرایط باید آرامش داشته باشند، و که آرامش با مسئولیت‌های ‏مدنی توأم است، درحالی‌که مردم کشور ما عادت دارند کمترین هزینه را از نظر مسئولیت اجتماعی بدهند و ‏در مقابل بیشترین مطالبه را داشته باشند. مردم وقتی خودشان به خودشان آرامش نمی‌دهند، نمی‌توان از آن‌ها ‏انتظار داشت که دراین شرایط آرامش داشته باشند. مردم همه جا به حقوق همدیگر تجاوز می‌کنند و اصلا به ‏صورت مسئولانه با کشور خودشان برخورد نمی‌کنند. به‌ویژه در حوزه محیط‌زیست و رانندگی و آلودگی هوا. ‏متأسفانه ما شاهد بی‌مسئولیتی‌های فراوانی هستیم. ‏

پیام‌های تشییع تاریخی سردار سلیمانی به روایت بهزاد نبوی

بهزاد نبوی فعال سیاسی اصلاح طلب طی یک یادداشت در صفحه نخست روزنامه ایران با عنوان پیام‌های یک تشییع تاریخی نوشت: از من خواسته‌اید درباره حضور پرشکوه، گسترده و تاریخی مردم سراسر کشورمان در مراسم تشییع سردار شهید و رشیدمان سلیمانی، مطالبی تقدیم حضورتان کنم. من این حضور عظیم و تجلیل خالصانه مردم را محصول ویژگی‌های آن فقید سعید در طول حیات پرافتخارش می‌دانم. آن عزیز سفرکرده، مصداق بارز تمام خصوصیاتی بود که امام راحلمان برای سربازان وطن و نظامیان برمی‌شمرد. او شهامت و شجاعت، تدبیر و پختگی، فتوت و مردانگی، مردمی بودن و مردمداری و... را همه با هم داشت. در عین نظامی‌گری مردی سیاسی و سیاستمداری توانا بود و با‌وجود داشتن دید عمیق سیاسی هرگز موضع‌گیری جناحی نمی‌کرد و همیشه از دسته‌بندی‌های جناحی کنار کشیده و به نوعی ارتفاع می‌گرفت. همین ویژگی سبب شد که همه مردم از هر طیف و جناح و حتی بسیاری از ایرانیان خارج از کشور در سوگ او به عزا نشستند. آن شهید در حیاتش یک نظامی واجد تمامی خصوصیات پیش گفته بود و شهادتش سبب تقریب، همبستگی، انسجام و وحدت ملی در ایران و عراق، خصوصاً بعد از رخداد‌های تأسف‌بار ماه‌های گذشته در هر دو کشور و همچنین صدور مصوبه بسیار با اهمیت مجلس عراق برای خروج قوای خارجی از آن کشور شد.

به یاد داشته باشیم که دولت کنونی امریکا از تشدید تظاهرات و آشوب‌ها در هر دو کشور استقبال و آن‌ها را نشانه‌های فروپاشی در ایران تصور کرد. معتقدم که این تشییع تاریخی سردار سلیمانی و آن مصوبه مجلس عراق مهم‌ترین و بهترین و در عین حال مناسب‌ترین پاسخ‌هایی بود که می‌توانست به اقدام تروریستی و جایتکارانه دولت ترامپ داده شود. خداوند آن شهید والامقام را با شهدای کربلا محشور بدارد و همه ما خصوصاً نظامیان‌مان را رهرو راه وی قرار دهد.