طرح روسیه برای خروج نیروهای خارجی از خلیج فارس/ چرا مهم است؟
روز سه شنبه، «میخائیل بوگدانف»، فرستادۀ ریاست جمهوری روسیه در امور کشورهای آفریقایی و خاورمیانه و معاون وزیر خارجه این کشور پیشنهاد روسیه برای امنیت جمعی در خلیج فارس را مطرح کرد.
به گزارش «تابناک»؛ در بیانیه وزارت امور خارجه روسیه آمده است: «اصول اصلی این مفهوم بر این موارد تأکید دارد: رویکرد گام به گام، چندجانبه گرایی و رعایت دقیق قوانین بین‌المللی، منشور سازمان ملل و قعطنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «وظیفه راهبردی آتی که در این سند مشخص شده، ایجاد مکانیزم امنیت جمعی و همکاری در منطقه خلیج فارس با مشارکت یکسان تمامی کشورهای منطقه است.»
بر اساس مفهوم امنیت جمعی، به کشورهای منطقه فرصت ایجاد یک «خط تلفن قرمز» میان ارتش کشورهای منطقه داده می‌شود. روسیه همچنین پیشنهاد توقف استقرار دائمی نیروی کشورهای خارجی را در منطقه داده است.
در این راستا، وبگاه آمریکایی «المانیتور» در مطلبی نوشته است، این دیدگاه روسیه را درمورد مشکلات امنیتی تعدادی از سیاست ها را ارائه می دهد که ممکن است به کاهش بالقوه تعارضات و حل بحران های موجود کمک کند.
چرا مهم است: مسکو این دیدگاه را برای خلیج فارس در زمان تشدید تنش میان ایران و ایالات متحده و متحدان منطقه ای آن ارائه می دهد. هیچ یک از ایده هایی که در این طرح بیان شده است، جدید نیستند. این ایده ها همه ساله توسط دیپلمات های روسی و دیگر مقامات ابراز شده اند. در حال حاضر همه آنها در یک سند متحد قرار گرفته اند، به ویژه زمانی که همه چیز در منطقه به نظر می رسد از بد به بدتر رسیده است و طرفین درگیر در حال یافتن راه هایی برای بازدارندگی موثر متقابل ـ اگر نه مهار متقابل ـ هستند.
مسیر فعلی، خطر جدی درگیری نظامی را افزایش می دهد؛ هر چند شاید ناخواسته باشد. پیشنهاد روسیه ممکن است لزوما صلح را در منطقه ایجاد نکند، اما شاید کسانی که مسیر جنگ را دنبال می کنند، فرصتی برای دیدن این که تمام گزینه های سیاسی کامل مورد بررسی قرار نگرفته، ارائه می دهد. در عین حال، آنهایی که از جنگ می ترسند و کسانی که لزوما جنگی را دوست ندارند، فرصتی را فراهم می کند که به سوی روسیه گرایش پیدا کنند.
به دنبال غنیمت: به طور استراتژیک، روسیه به دنبال حداقل دو هدف عمده است؛
اول، تصویری از یک کارگزار قدرت جدید در خاورمیانه که روسیه از زمان آغاز جنگ سوریه برای خود ساخته و اکنون با تصویری از حلال مشکل تقویت شده است. مسکو نه تنها مسئول ترویج دستور کار خود در منطقه است، بلکه توانایی ارائه راه حل ها را نیز دارد.
دوم، پیشنهاد روسیه - به لحاظ محتوایی و شکلی - در مقایسه با آنچه ایالات متحده ارائه کرده، کاملا متفاوت است و این احتمالا عمدی است.
در حالی که واشنگتن برای ایجاد «ناتو عربی» اصرار می کند، روسیه ایده ی یک نسخه خاورمیانه ای از سازمان امنیت و همکاری اروپا را ترویج می کند. در حالی که ایالات متحده از ایران خواسته است رفتار خود را تغییر دهد یا منزوی شود، روسیه بر همسایگی اصرار می ورزد و خواهان نقش آفرینی همه بازیگران در مسائل منطقه ای است. علاوه بر این، در حالی که واشنگتن در زیر مجموعه امنیتی خلیج فارس حضور نظامی خود را تقویت می کند، روسیه از استقرار دائم نیروهای خارجی در خلیج فارس انتقاد می کند.
مسیر پیش رو؟ در حالی که نگرانی هایی در مورد امنیت خلیج فارس وجود دارد، تاکنون روسیه توانسته توجهاتی به دیدگاه خود در منطقه جلب کند. در حال حاضر با توجه به اینکه سیاست های آمریکا در منطقه در چند دهه گذشته فاجعه بار بوده است، این ایده ها می تواند موضع روسیه در منطقه را تقویت کند.
در این میان، خواست روسیه برای ایجاد منطقه آزاد بدون حضور نیروهای خارجی(آمریکایی) در خلیج فارس، به عنوان هسته اصلی پیشنهاد برای ایجاد یک معماری امنیتی جدید در منطقه در کنار مبارزه با تروریسم می تواند مورد توجه قرار گیرد.
در همین راستا، روزنامه «کامرسانت» نیز در تحلیلی در این باره می‌نویسد: این ابتکارعمل مسکو در شرایطی مطرح شده که خطر بروز درگیری نظامی بین آمریکا و ایران را نمی‌توان نادیده گرفت. پیشنهادهای روسیه در جهت حل و فصل مسائل امنیتی منطقه به طور تدریجی و در دراز مدت و در نتیجه گفت‌وگوهای سازنده و توافق بین همه کشورهای این منطقه است.
در حقیقت، طرف روسی پیشنهاد کرده که رایزنی‌هایی بر اساس مذاکرات چندجانبه انجام شود و در نهایت یک سازمان امنیت و همکاری در منطقه خلیج فارس بوجود آید. از جمله اقدامات پیشنهادی مسکو در این راستا، تقویت گفت‌وگوها بین مقامات سیاسی، نظامی و کارشناسان کشورهای منطقه، هماهنگی در زمینه اجرای مانورها و عملیات نظامی و پروازهای نظامی، دسترسی ناظرین به تاسیسات غیرمحرمانه و آشنایی با تسلیحات نظامی طرفین، خودداری از استقرار گروه‌های نظامی کشورهای فرامنطقه‌ای در خلیج فارس و به طور کلی کاهش حضور نظامی خارجی در این منطقه است.
این دکترین در شرایطی از سوی مسکو منتشر شده که خطر اقدام نظامی دیگری توسط آمریکا در منطقه خاورمیانه و بروز جنگی در منطقه خلیج فارس، این بار با ایران وجود دارد. آمریکا طی یک سال گذشته اعمال فشارهای بسیاری را بر تهران وارد کرده و تلاش می کند تا جمهوری اسلامی را به دادن امتیازات مختلف: از توقف کامل برنامه هسته‌ای و موشکی گرفته تا فعالیت سیاست خارجی این کشور در منطقه مجبور کند. این در حالی است که مقامات تهران همچنان بر مواضع مستقل خود پافشاری کرده و در مقابل اعمال فشارهای واشنگتن ایستاده‌اند.
