کلیات
گرد و غبار یا ریزگرد تودهای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود میکند و برای بیماران تنفسی بسیار زیانآور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی میشود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا میرود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفانهای دیدی را ایجاد میکند. یکی از دلایل بسیاری از انقراضهای بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی میشود. نمونهای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل میگیرد و با گذر از کوههای ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابانهای عراق و سوریه سرازیر میشود و تا خلیج فارس و رسیدن به آبهای آزاد پیش میرود. جریانهای خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابانزدایی در عراق باعث خشکشدن بسیاری از باتلاقهای عراق و ایجاد نواحی غبارساز شدهاست. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این زمینها را تأمین میکردند و تمام زمینها در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شنهای روان در بیابانها استفاده میشود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولتها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بودهاست، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلایندههای شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
عوامل ریشهای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی
طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالابهای منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابانهای عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفرههای آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم میرسد.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) میدانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکلگیری پدیدههای جوی دیگر در خاورمیانه نسبت میدهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر میدهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کردهاست.
تغذیه در گرد وغبار
در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیهای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان، میوهها و سبزیجات با برگهای سبز میتوانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه میشود.
سرعت طوفان در منطقه سیستان شدت گرفته و میزان غلظت گروغبار در هوای منطقه بسیار زیاد میباشد.
کد خبر: ۱۰۷۹۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۱۰
بر اساس پیش بینیهای هواشناسی به دنبال وزش باد، گرد و غبار مناطق تهران را در برگرفت و ورزش باد تا چند ساعت ادامه خواهد داشت و پس از آن از تهران خارج خواهد شد./عکاس: امیرعباس قاسمی/ میزان
کد خبر: ۱۰۷۸۵۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۴
اداره کل مدیریت بحران استان کرمان تاخیر در آغاز فعالیت ادارات را ۲ ساعت دیگر تمدید کرد؛ صبح ا مروز نیز اعلام شده بود که ادارات به علت گردوغبار شدید با ۲ ساعت تاخیر باز خواهند شد.
کد خبر: ۱۰۶۶۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۵
سازمان هواشناسی پیشبینی کرد طی امروز و فردا، وزش باد شدید و گرد و غبار را در بسیاری از استانهای کشور شاهد خواهیم بود.
کد خبر: ۱۰۶۵۰۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۹
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: شرایط کاهش کیفیت هوای کلانشهر اصفهان تا روز شنبه آینده بهدلیل وزش بادهای گرم از سمت شرق و فعال شدن کانونهای گرد و غبار ادامه دارد.
کد خبر: ۱۰۶۴۲۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۵
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: در پی نفوذ گرد و غبار گسترده به شهر زاهدان، غلظت ذرات غبار با اندازه ۱۰ میکرون در هوای این شهر به ۷۸۶۴ میکروگرم بر مترمکعب یعنی ۵۱ برابر حد مجاز رسید.
کد خبر: ۱۰۶۳۹۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۳
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: اگر وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به وضعیت خشکی تالاب بینالمللی گاوخونی رسیدگی نکنند این معضل به تهدید بالقوه انتقال گرد و غبار از این نقطه به ۶ استان اطراف اصفهان تبدیل میشود.
کد خبر: ۱۰۶۰۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۸
وقوع دوباره پدیده گرد و غبار باعث شد شاخص کیفی هوا در پنج شهر خوزستان در شرایط خطرناک قرار گیرد.
کد خبر: ۱۰۴۹۵۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۳
نقشههای هواشناسی بیانگر گذر امواج ناپایدار تا اواسط هفته آینده در اصفهان است و به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، خیزش گرد و غبار در مناطق شرقی استان ادامه دارد.
کد خبر: ۱۰۴۹۰۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۰
با وقوع طوفان شن در سراسر پایتخت چین، آسمان شهر پکن با غبار زرد رنگ و غلیظی پوشانده شده و میزان آلودگی را به سطح خطرناکی رسانده است.
رسانههای دولتی در گزارشی اعلام کردند: کیفیت پایین هوا به دلیل وقوع طوفان شن و ماسه از شمال مغولستان بوده که با وزش باد به سمت جنوب حرکت کرده و با کاهش دید در شهر پکن همراه بوده است.
کد خبر: ۱۰۴۱۱۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۶
کارشناس هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد گفت: وزش باد شدید و فعال شدن کانونهای گرد و غبار عراق و عربستان دلیل گلآلود بودن بارش شب گذشته بود.
کد خبر: ۱۰۴۰۴۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۳
مدیر روابط عمومی ادارهکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: میزان غلظت گرد و خاک در هوای اهواز در ساعت ۱۶ امروز به بیش از ۱۳ برابر حد مجاز رسید.
کد خبر: ۱۰۱۳۹۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
مدیرکل هواشناسی استان خوزستان گفت: به علت ورود توده گرد و غبار به استان خوزستان، هم اکنون دید افقی در اهواز به ۵۰۰ متر رسید.
کد خبر: ۹۷۶۶۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۷
رییس اداره حفاظت محیط زیست سردشت گفت: پدیده گرد و غبار هوای این شهرستان را در شرایط خطرناک قرارداد به طوری که هماکنون آلودگی هوای به سه برابر حد مجاز است.
کد خبر: ۹۷۴۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۷
مدیرکل هواشناسی خوزستان گفت: بارندگی و گرد و غبار با منشاء کشور مصر از روز شنبه ۶ فروردین برای خوزستان پیشبینی میشود.
کد خبر: ۹۷۴۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۶
ادارات شهر کرمان به علت آلودگی هوا امروز چهارشنبه ۲۰ فروردین ماه تعطیل شد
کد خبر: ۹۷۰۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۰
طوفانی به سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت مناطق وسیعی از استان یزد را در نوردید.
کد خبر: ۹۷۰۸۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۰
مدیرکل هواشناسی خوزستان از وزش باد شدید و وقوع گرد و خاک در برخی مناطق استان با منشا کانونهای اهواز خبر داد.
کد خبر: ۹۵۹۶۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۸
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار ضمن اشاره به اینکه استان کرمان بیشترین سطح گرد و غبار خیزی در کشور را دارد، گفت: ۴۳ درصد تالابهای کشور نیز گرد و غبار خیزند.
کد خبر: ۹۵۷۲۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۷
ذرات معلق در هوای ۱۵ شهر استان خوزستان، شنبه شب از شاخص ۱۵۰ فراتر رفته و آلودگی هوا در اهواز، ماهشهر، بندرامام و آبادان به وضعیت خطرناک رسید.
کد خبر: ۹۴۷۳۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۸