کلیات
کسری بودجه Deficit هنگامی رخ میدهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته میشود. تأمین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی یا خارجی انجام میشود.
دلایل رخ دادن کسری بودجه
عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینهها و درامدهای دولت منجر به ایجاد کسری بودجه میشود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلاف بین درآمدها و پرداختهای دولت اندازهگیری میشود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیاتها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وامهای پرداختی دولت به خارج و ... جزء درامدهای دولت محسوب میشود.
راههای تأمین کسری بودجه
برای تأمین کسری بودجه راه های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.
استقراض از نظام بانکی
تأمین کسری بودجه از طریق استقراض از نظام بانکی به معنای افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم خواهد بود. در ایران عمدهترین راه تأمین کسری بودجه، استقراض از نظام بانکی است. اما این راه تأمین کسری بودجه چند سالی است که توسط مجلس ممنوع شده است.
انتشار اوراق بهادار
روی آوردن دولت به چاپ و انتشار اوراق بهادار (استقراض داخلی) به معنای افزایش تقاضای دولت برای اعتبارات است که اولین تأثیر آن در بازار پولی، افزایش نرخ بهره و به دنبال آن کاهش سرمایهگذاری بخش خصوصی است. اما کاهش سرمایهگذاری در کشور ما بیشتر به دلیل استقراض دولت از بانکها و کاهش قدرت استقراض بانکها به بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری میباشد. روند نرخ بهره در ایران بیشتر حالت دستوری است.
استقراض از خارج از کشور
تأمین کسری بودجه از طریق منابع خارجی میتواند منجر به کسری در حساب جاری شود..
کسری بودجه و تورم
آمار و ارقام نشان میدهد که ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست. برای مثال کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا یا انگلستان با وجودی که کسری بودجه بالایی دارند، دارای نرخ تورم بسیار پایین هستند. برعکس، در کشورهایی مثل شیلی و مکزیک در برخی سالها مازاد بودجه داشتهاند، ولی نرخ تورم دو رقمی را تجربه کردهاند. در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورمهای بالایی نیز مواجه بودهاند.
ایران در این دستهبندی در گروه سوم قرار گرفتهاست. در ایران با توجه به مشکل تحریم ایران و سخت بودن استقراض خارجی، دولت برای جبران کسری بودجه سادهترین راه، یعنی برداشت از صندوق ذخیره ارزی را انتخاب میکند. تبدیل این دلارها به ریال منجر به افزایش نقدینگی میشود که آن به نوبه خود با تأثیر بر روند عرضه و تقاضا منجر به تورم میشود. البته باید خاطر نشان شد، استفاده از منابع نفتی توسط دولت و همچنین انتشار پول بدون پشتوانه مالی توسط بانک مرکزی از عوامل دیگر تورم میباشد که ناشی از کسری بودجه دولت است.
گرچه سازمان برنامه و بودجه هرگونه اثرگذاری کسری بودجه و بی انضباطی مالی دولت در تورم چند ماه اخیر را رد کرده و آن را ناشی از افزایش قیمت ارز اعلام کرده، اما رئیس کل بانک مرکزی چندان این ادعا را تایید نکرده و خرید ارزهای صندوق توسعه ملی برای تامین کسری بودجه را نوعی استقراض کوتاه مدت از بانک مرکزی و موثر بر تورم دانسته است.
کد خبر: ۹۹۳۹۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۰
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در گفتوگو با تابناک اقتصادی مطرح کرد
وحید شقاقی شهری گفت: در شرایطی که بازار سرمایه موقعیت خوبی برای کسب درآمد ایجاد کرده است، رفتن به سمت انتشار و فروش اوراق بدهی، شاید فرصت استفاده از بازار سرمایه را از دولت بگیرد. دولت باید برای تامین مالی اولویت را روی بازار سرمایه قرار دهد.
کد خبر: ۹۹۱۲۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۸
«اداره بودجه کنگره» اعلام کرد که کسری بودجه دولت فدرال آمریکا در ۹ ماهه نخست سال جاری مالی به ۲.۷ تریلیون دلار رسیده است که یک رکورد به شمار میآید.
کد خبر: ۹۸۹۳۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۹
فرمانده ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونبستی به خاطر کاهش بودجه این نهاد، دستور لغو برگزاری یک رزمایش بزگ را صادر کرد.
کد خبر: ۹۸۹۳۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۹
رئیس کل بانک مرکزی؛
همتی گفت: فروش دارایی و انتشار اوراق دولت و تأمین مالی کسر بودجه از اوراق، به معنی استفاده از نقدینگی موجود اقتصاد است، بدون آنکه فشاری به پایه پولی وارد شود.
کد خبر: ۹۸۸۱۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
دکتر حسین راغفر
کد خبر: ۹۸۶۳۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۴
کد خبر: ۹۷۷۴۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۰
آل شیخ، معاون برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی
در حمل و نقل عمومی تا به امروز هم یارانه اختصاص داده میشد تا هزینهها تامین شود چراکه درآمد آنها کفاف هزینهها را نمیداد، اما در دوران بحران کرونا مجبور به تعطیلی ناوگان بودیم که به معنای چشم پوشی بر درآمدها بود در حالی که حقوق و دستمزد پرسنل باید پرداخت میشد. پیش بینیها برای آینده هم حکایت از کاهش استفاده از این ناوگان و کاهش درآمدهای آن دارد.
کد خبر: ۹۷۶۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۵
کد خبر: ۹۷۴۷۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۷
مدرس اقتصاد دانشگاه تهران با برشمردن اتفاقاتی که عملیات بازار باز توانسته طی ماههای گذشته رقم زند، گفت: کارکرد اصلی این عملیات برای اقتصاد ایران در شرایط فعلی، کمک به تامین کسری بودجه است.
کد خبر: ۹۷۴۵۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۷
کسری بودجه دولت آمریکا در نیمه نخست سال بودجهای جاری، در مجموع ۷۴۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود که افزایشی ۷.۶ درصدی را در مقایسه با سال قبل از آن نشان میدهد.
کد خبر: ۹۷۱۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۳
سخنگوی سازمان برنامه و بودجه کشور طی توئیتی اعلام کرد که در ۴ ماه پایانی سال بطور متوسط ماهانه۲۷۰۰ میلیارد تومان برای حمایت معیشتی پرداخت شده است. این آمار نشان می دهد که دولت در 4 ماه پایانی سال بیش از 10 هزار میلیارد تومان بابت یارانه معیشتی پرداخت کرده است.
کد خبر: ۹۶۶۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۹
کسری بودجه دو هزار میلیارد تومانی صندوق بیمه بیکاری
محمد شریعتمداری با بیان این مطلب که چرخ تولید باید بچرخد، ادامه داد: امروز باید به واحدهای تولیدی واقعی برای ادامه حرکت کمک کنیم. حتی با وجود مشکلات سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت حقوق ماهانه بازنشستگان، نباید اجازه داد که واحد تولیدی از کار بیافتد.
کد خبر: ۹۵۹۵۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۷
کد خبر: ۹۵۸۹۵۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۵
مطابق اعلام وزارت خزانه داری آمریکا دولت دونالد ترامپ در ماه ژانویه کسری بودجه ۳۳ میلیارد دلاری را به ثبت رسانده است.
کد خبر: ۹۵۸۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۴
کسری بودجه ترکیه تا پایان سال ۲۰۱۹ به حدود ۲۲ میلیارد دلار رسیده است.
کد خبر: ۹۵۲۲۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۶
رئیس کمیسیون تلفیق مجلس با تاکید بر اینکه اگر دولت مولدسازی داراییها را خوب کار کند، شاید کسری لایحه بودجه ۹۹ کمتر از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بیاید، گفت: تصمیم جدیدی درباره قیمت حاملهای انرژی گرفته نمیشود.
کد خبر: ۹۵۱۸۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۴
کد خبر: ۹۴۹۵۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
از لایحه کاهش مالیاتی دولت ترامپ که سال ۲۰۱۷ به تصویب رسید به عنوان یکی از اصلیترین دلایل افزایش بدهی دولت این کشور یاد میشود. طبق پیشبینیها، لایحه کاهش مالیاتی در طول ۱۰ سال باعث افزایش ۱.۵ تریلیون دلاری بدهی این کشور خواهد شد.
کد خبر: ۹۴۸۵۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۳
رئیس کل اسبق بانک مرکزی کسری بودجه دولت را عامل اصلی افزایش نقدینگی خواند و گفت: به نظر می رسد سازمان برنامه و بودجه و دولت در هزینه های عمومی و بودجه دقت لازم را برای افزایش درآمد و تعادل هزینه ها در نظر نگرفته اند.
کد خبر: ۹۴۸۳۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۱