کلیات
دولت اصطلاحی در فلسفه و علم سياست است که اجمالا ناظر بر مجموعه ای مشخص از نهادهای سیاسی واجد اقتدار غیرانتزاعی و پایدار و دارای حق انحصاری به کارگیری قدرت مشروع برای اعمال حاکمیت بر مردم سرزمینی معین و معرف تمامیت سیاسی - اجتماعی آن کشور است.
اختلاف بر سر تعریف
در تعریف دولت نه تنها توافقی میان صاحب نظران به دست نیامده بلکه قرنهاست مناقشه بر سر چیستی این مفهوم رنگی ایدئولوژیک به خود گرفته و یکی از مباحث بنيادين علم سیاست شده است. عمده ترین اختلاف نظریه های گوناگون دولت در دو موضوع اصلی منشا مشروعیت دولت و کارکرد آن است. برخی از اهل فلسفه و علوم سیاسی واژه دولت را فقط برای اشاره به شکل مدرن نظام سیاسی به کار می برند، زیرا اساسا برابر نهاده مفهوم دولت در زبان های اروپایی تا اوایل قرن شانزدهم دهم به کار برده نمی شد و نخستین کسی که این وازه را به کاربرده نیکولو ماکیاولی یا توماس هابز بوده اند، اما برخی دیگر استفاده از آن را در بحث از همه انواع نطام های سیاسی حتی دولت و شهرهای یوناں برغم تفاوت گسترده شان با دولت مدرن، موجه می دانند.
معنای لغوی
وازه دولت که امروزه در زبانهای فارسی عربی (دوله) و ترکی (دولت) در کاربرد اصطلاحی اش غالبا به عنوان معادل واژه انگلیسی state به کار می رود از ریشه عربی (دول)، به معنای پیروزی در جنگ، دگرگونی زمانه، جابه جا شدن و نوبت نوبت تغییر کردن آمده است.
مفهوم دولت در ادبیات معاصر ایران
در ادبیات سیاسی فارسی معاصر این واژه افزون بر معنای انتزاعی و گسترده کلیت نظام سیاسی کشور، گاه به معناهایی خاص تر، دلالت بر هیئت وزیران یا قوه مجریه یا مجموعه سه قوه دارد و به جای کلمه حکومت (government) به کار می رود که مجموعه ای انسانی و دارای اقتداری ملموس و غیردائم است.
اشتراک لفظی و ابهام معنای وازه دولت حتی در معتبرترین اسناد حقوق سیاسی یکصدوپنجاه ساله معاصر ایران یعنی قانون اساسی مشروطه و قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز دیده می شود. در سوگند نامه نمایندگی مجلس در قانون اساسی مشروطه مصوب ۱۴ جمادی الاخره ۱۳۲۴، آنجا که نمایندگان متعهد می شوند فقط فواید و مصالح دولت و ملت ایران را در نظر داشته باشند. واژه دولت در معنایی گسترده تر از هیئت وزیران و ظاهرا به معنای نظام سلطنت مشروطه به کار رفته است، اما در اصل ۱۵ همین قانون دولت به معنای هیئت وزیران آمده است. آنجا که مقرر شده تصمیمات مجلس شورای ملی پس از تصویب مجلس سنا توسط شخص اول دولت، به عرض و صحه شاه برسد و به همین سیاق، در اصل ۱۹، به مجلس حق داده شده اجرای مصوباتش را از اولیای دولت، بخواهد.
در متمم قانون اساسی مشروطه، مصوب ۲۹ شعبان ۱۳۲۵، به تغییرات نظام سیاسی ایران روشن تر اشاره شد: در مقدمه این سند، برای نخستین بار نامی از مشروطیت دولت علیه ایران، در قانون اساسی آمد. در اینجا آشکار است که مراد از دولت سلطنت و اقتدار سیاسی عام کشور است و نه قوه مجریه.
در اصل ۸ نیز آنجا که به مساوات مردم در برابر قانون دولتی، تصریح شد همین معنا از واژه دولت برداشت می شود، اما در اصل ۲۷ که برای نخستین بار از تفکیک قوا (سه شعبه) سخن به میان آمده عبارت مامورین دولت فقط برای اشاره به کارمندان قوه اجراییه، به کار رفته است.
نظریههای کارکرد دولت
بیشتر نظریههای سیاسی را میتوان تقریباً در دو دسته طبقهبندی کرد. اولین دسته به عنوان نظریههای لیبرال یا محافظه کار شناخته میشوند که از عنصر سرمایهداری بهره میجویند، و بر روی کارکرد دولت در یک جامعه سرمایهدار متمرکز هستند. این دسته از نظریات به دولت به عنوان یک ماهیت خنثی نسبت به جامعه و اقتصاد مینگرند و معتقدند دولت نقشی در تنظیم روابط و فعالیتها در این حیطهها ندارد. در طرف مقابل نظریههای مارکسیستی قرار میگیرند که سیاست را به عنوان پدیدهای در نظر میگیرند که به شدت با روابط اقتصادی در هم آمیختهاست، و بر ارتباط میان قدرت اقتصادی و قدرت سیاسی تأکید دارند. آنها حکومت را به عنوان وسیلهای میبینند که در وهله اول در صدد خدمت به طبقههای برتر جامعه است.
مفهوم مدرن دولت
کاربرد نوین اصطلاح دولت را می توان به نخستین اثر توماس هابز، درباره شهروند، بازگرداند که نخستین کاربرد لفظ دولت به معنای جدید را به ماکیاولی نسبت می دهد. رهیافت او به موضوع که با وعده بررسی دقیق تر حقوق دولت و وظایف رعیت مطرح شد، از همان زمان اندیشه تقابل میان فرد و دولت را به یکی از موضوعات محوری اندیشه سیاسی بدل کرد. به باور وی وظیفه ای که رعیت بر عهده دارد تعهدی است که فرد به دولت دارد نه به شخص حاکم. این نظر به روزگار خود نظری نسبتا جدید و بسیار مناقشه انگیز بود. هابز، بدین سان، قدرت عمومی را که تا پیش از این بیشتر هویتی شخصی و فرهمند داشت، در مفهوم دولت جای داد. از آن پس، این خصيصه با همه معادل های دولت در زبان های اروپایی تداعی شده است.
در این درک جدید دولت اقتداری است که شهروندان بخشی از آزادی های خود را تسلیم آن می کنند و در عوض از آن توقع دارند که وظیفه محافظت از آزادی های فردی شهروندان را بر عهده گیرد. اما این اقتدار در نهایت ممکن است از قدرت به دست آمده در جهت منافع خود و تضمین خودآیینی خودش استفاده کند. به تعبير هابز دولت همچون لویاتان یا غولی است که افراد آن را به وجود می آورند. اما بعد رهایش می کنند تا هرچه خواست انجام دهد.
تقابل فرد و دولت تا آنجا پیش می رود که منتقدان دولت مدرن آن را نه همچون هیئتی مشروع برای حفظ آزادی افراد بلکه به عنوان نگهبان منافع طبقه یا جنسی خاص و مدافع سرمایه داری یا پدرسالاری معرفی می کنند. در نظر دسته نخست منتقدان، ماهیت واقعی دولت چیزی بیش از بیان سیاسی تقسیم بندي اقتصادی جامعه نیست. به باور کارل مارکس مادام که مردم مجبور به فروش پاره ای از وجودشان یعنی نیروی کار خود به دیگران اند، برابری آنان با دیگران به واقع به رسمیت شناخته نمی شود.
در این بینش، راه حل نزاع طبقاتی در دولت مدرن دموکراتیک یافت نمی شود بلکه باید منتظر نظم اقتصادی پساسرمایه داری ماند. در چنان نظمى نه طبقه ای باقی خواهد ماند و نه بالتبع تنازعی و بنابراین نیازی به دولت برای رفع تزاحم منافع افراد و طبقات نخواهد بود.
طیفی دیگر از منتقدان به جای تمرکز بر تقسیم بندی اقتصادی جامعه به تقسیم بندی میان مرد و زن توجه کرده اند و ماهیت پدرسالار دولت را به نقد کشیده اند. کاترین مکینون، یکی از نظریه پردازان این رهیافت از منظری فمنیستی مسئله برابری جنسی در قانون گذاري دولت های دموکراتیک لیبرال را سنجیده است. او به این نکته اشاره می کند که به لحاظ حقوقی در قوانین چنین دولت هایی وقتی میگویند زنی مورد تبعیض جنسیتی قرار گرفته، پیش فرضشان آن است که با او می شد همچون یک مرد رفتار شود و نشد. یعنی برای رسیدن به معیار رفتار درست پرسیده ایم که اگر یک مرد در چنین موقعیتی قرار می گرفت با او چگونه رفتار می شد. بدین معنا حتی موضوع قانون لیبرال هم اولا و بالذات مرد است و نگاه پدرسالار در ذات دولت های لیبرال نیز نهفته است.
انواع دولت
دولتها ممکن است به عنوان مقتدر دستهبندی شوند و این دسته آن دولتهایی هستند که به دولت دیگری وابسته نبوده و موضع اعمال حاکمیت آن نمیباشند. دیگر دولتهایی نیز وجود دارند که ممکن است تحت سیطره یک قدرت خارجی قرار گرفته باشند. بسیاری از دولتها، دولتهای فدرال هستند که در اتحادیه فدرال مشارکت میجویند. یک دولت فدرالی قلمرویی است که تحت قانون اساسی شکل گرفته و با اجتماعات متعدد یک فدراسیون را تشکیل میدهد. چنین دولتهایی از دولتهای دارای اقتدار متمایز هستند چرا که در این حالت این دولتها، بخشی از قدرت خود در حاکمیت را به دولت فدرال منتقل کردهاند.
دولت و حکومت
مفهوم حکومت میتواند متمایز از مفهوم دولت باشد. حکومت گروهی مشخص از مردم، دیوان سالاران اداری، است که وظیفه اداره کردن کارهای دولتها را در دورهای که به آنها اختصاص دارد بر عهده دارند. با این اوصاف میتوان گفت که حکومتها ابزاری هستند که قدرت دولت از طریق آنها به کار بسته میشود. دولتها توسط حکومتهای مختلفی که از پی هم میآیند، اداره میشوند. هر حکومتی که از پی حکومت دیگر میآید از بدنهای از افراد متخصص تشکیل شده که انحصار تصمیمگیریهای سیاسی را در دست دارند و توسط سازمانهای حکومتی از دیگر اعضای جامعه جدا شدهاند. کارکرد ایشان اجرایی کردن قوانین موجود، تصویب قوانین جدید و داوری اختلافها به صورت انحصاری است. در بعضی از جوامع، این گروه از مردم به صورت دائمی بر سر کار میآیند یا از طبقه پادشاهی بوده و از طریق وراثتی کنترل امور را در دست میگیرند. در دیگر جوامع، مثل دموکراسیها، نقشهای سیاسی بر جای خود باقی میمانند، ولی اشخاص متفاوت در زمانهای مختلف تصدی آنها را بر عهده خواهند داشت.
عناصر تشکیلدهندهی دولت
دولت بهعنوان مهمترین بازیگر سیاسی در صحنهی سیاست بینالملل از چهار عنصر تشکیل شده است: مردم، سرزمین، حکومت، و حاکمیت که در ادامه مورد اشاره قرار می گیرند.
۱- مردم: کم و کیف جمعیت از لحاظ حقوقی تاثیر چندانی در ایجاد دولت ندارد. امروزه دولتهای کوچکی مانند برونئی بالغ بر ۲۱۸۰۰۰ نفر و دولت بزرگی مانند چین، بالغ بر یک میلیارد و دویست میلیون نفر جمعیت دارند. البته به محض اینکه عنصر قدرت را وارد حوزهی مطالعهی دولت و سیاست بینالملل کنیم، کم و کیف جمعیت نقش بسیار مهمی در رسیدن به اهداف و تعیین عرصهی منافع ملی بازی میکند. هر قدر ترکیب جمعیت در یک کشور یک دستتر و همگونتر باشد، دولت از قدرت مانور بیشتری در عرصهی سیاست بینالملل برخوردار خواهد بود. در برخی از موارد تاکید بر جنبهها و خصوصیاتی از جمعیت میتواند ساختار نظام سیاسی را دستخوش دگرگونی کند و به تبع آن جهتگیریهای خاصی را در سیاست خارجی و تبیین منافع ملی سبب گردد. برای نمونه میتوان به آلمان نازی که اساس حکومت خود را علایق نژادی اعلام نمود اشاره نمود.
۲- سرزمین: از لحاظ حقوقی وسعت سرزمین، شرط تشکیل دولت به حساب نمیآید. به نحوی که امروزه سرزمینی مانند موریس که مساحت آن ۲۰۴۵ کیلومتر مربع است با کشور ایالات متحده امریکا با وسعت بیش از ۹ میلیون کیلومتر مربع، تفاوتی از لحاظ اطلاق نام دولت ندارد. اما در صحنه سیاست و روابط بینالملل و همچنین در حوزهی مطالعهی قدرت دولتها، کم و کیف عامل سرزمین نیز مانند عامل جمعیت حائز اهمیت است. در چهارچوب نقش دولت به عنوان بازیگر عمدهی سیاسی در عرصهی سیاست بینالملل، عنصر سرزمین باید از لحاظ موقعیت ژئوپولیتیک، وسعت، شکل هندسی، امکانات اقتصادی، وضع طبیعی، اوضاع اقلیمی، مرزبندیها و نظایر آنها مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال؛ وجود مرزهای آبی برای دولت بریتانیا این موقعیت مناسب را فراهم ساخت تا در طول ۹۰۰ سال هیچ دولتی نتواند به یک تهاجم موثر علیه این کشور دست بزند.
۳- حکومت: گرچه شکل حکومت و کارکرد آن تاثیری در ماهیت حقوقی تاسیس یک دولت ندارد، هنگامی که سخن از قدرت دولت، تنظیم و اجرای سیاست خارجی و رفتار یک دولت در صحنهی سیاست بینالملل به میان میآوریم مسلما شکل حکومت در تامین خواستهها و منافع و نیز تاثیرگذاری بر سیاست بینالملل نقش به سزایی را ایفا میکند. حکومتها را بر حسب کارکرد، ایدئولوژی و ساختار به اشکال گوناگونی تقسیم میکنند.
۴- حاکمیت: این عنصر دولت را اغلب بهمعنای قدرت مافوق یا قدرت عالی به کار بردهاند و گاه آنرا با قدرت حکومت در آمیخته، بهصورت قدرتی مطلق و غیر مشروط تعبیر کردهاند. از همین دیدگاه، در چهارچوب نظام بینالمللی آنرا به مفهوم «استقلال»، و در نظام داخلی به معنای «آزادی» تعبیر کردهاند. رفته رفته با گسترش حقوق بینالملل و قبول همبستگی میان واحدهای سیاسی و همکاری میان آنها، حاکمیت مفهوم مطلق کلاسیک خود را از دست داد و علمای سیاست تعابیر گوناگونی از آن به دست دادهاند.
در مجموع، عناصر تشکیلدهندهی دولت، یک کل تجزیهناپذیر است و فقدان یا کاستی در هر یک از عناصر مزبور، موقعیت یک دولت را بهعنوان یک واحد سیاسی، خدشهدار میکند.
نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی گفت: مجلس اساساً کارش تصمیمگیریهای کلان است ... اختیارات دولت ارتباطی به مجلس ندارد.
کد خبر: ۱۱۱۹۴۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۸
شروع فاز جدیدی از حواشی حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۱
این اشکال میتواند تبعاتی سنگینتر از فلج شدن حمل و نقل عمومی، آن هم برای چند ساعت در پی داشته باشد و به تعطیلی فعالیت در ادارات، سازمان، نهادها و مجموعههای زیادی منجر شود. افرادی که همه محق هستند از افزایش مصوب و قانونی حقوق و دستمزد خود بهرهمند شوند و در عین حال، باید مشمول عدالت پرداختی هم باشند و به نظر نمیرسد، این خواسته هایشان محقق شدنی باشد، مگر آنکه بازنگری صورت گیرد.
کد خبر: ۱۱۱۹۲۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
اگر تا چند وقت پیش در میان اخبار اطلاعاتی درباره برگزاری جلسات دادگاه مفسدان اقتصادی و احکام صادره مرتبط با آنان و جزای نقدی و رد مالهای سنگین دیده میشد، این روزها به دلیل تغییر شرایط اقتصادی کشور و مشکلاتی که وجود دارد و وقوع تخلافاتی که از سوی برخی از تولیدکنندگان و اصناف رخ میدهد، «جریمههای میلیاردی تعزیرات حکومتی» خودنمایی میکند.
کد خبر: ۱۱۱۹۲۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
کد خبر: ۱۱۱۹۱۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
رئیس جمهور در دیدار با جمعی از علما و روحانیون اهل سنت
عملا بخش عمدهای از آنچه تحت عنوان ارز ترجیحی پرداخت میشد، در خدمت جریان فساد و رانت بود. در واقع هم هدررفت منابع کشور را داشتیم هم یارانهها به مردم نمیرسید؛ لذا به منظور جلوگیری از ادامه این وضعیت تصمیم گرفته شد...
کد خبر: ۱۱۱۸۸۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۵
رییس جمهور خطاب به مسئولان دولتی در جلسه ستاد تنظیم بازار
روز گذشته رئیسجمهور با حضور در میدان بهمن تهران و بازدید از یکی از مراکز بزرگ توزیع مرغ از نزدیک با مردم گفتوگو و تاکید کرد: تا من زنده باشم به هیچ وجه اجازه نخواهم داد مردم از طرح عادلانه سازی یارانهها آسیب ببینند.
کد خبر: ۱۱۱۸۶۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
شب گذشته برخی ازشهرهای کشور شاهد تجمعات اعتراضی برای افزایش نرخ برخی از اقلام اساسی بود. در این تجمعات که شعارهایی درباره رویکرد دولت در حذف ارز ترجیحی و در پی آن گران شدن برخی از کالاها و عدم پیش بینی تمهیدات لازم برای اجرای این اقدام بزرگ و حیاتی مطرح شد آن چه کاملا مشهود بود معضل «عدم اقناع سازی» و توجیه افکار عمومی بود که تا پیش از این بارها تذکر داده شده بود.
کد خبر: ۱۱۱۸۵۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۳
نماینده مردم شهرکرد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اعلام تصمیم دولت درباره نحوه اجرای طرح اصلاح نظام پرداخت یارانه کالاهای اساسی از سوی رئیس جمهوری تاکید کرد: اینکه دولت شهامت دارد خودش را ملزم به اجرای قانون بداند بسیار خوب است.
کد خبر: ۱۱۱۷۹۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۰
نماینده مردم تبریز در مجلس با بیان اینکه نمایندگان مردم در خانه ملت از شجاعت دولت در توزیع عادلانه یارانهها حمایت میکند، گفت: گفتوگوی تلویزیونی رئیسجمهور با مردم، امید آفرین بود.
کد خبر: ۱۱۱۷۹۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۰
نماینده مردم دامغان در مجلس با اشاره به خشکسالی در کشور و تأثیرات ناآرامیهای حوزه اوراسیا بر امنیت غذایی جهان، از احتمال قاچاق آرد و گندم ایران خبر داد و درباره گرانی آرد گفت: ارز ترجیحی برای مردم حذف نمیشود و دولت موقتا مبلغ نقدی به خانوارها برای جبران گرانیها میدهد.
کد خبر: ۱۱۱۷۹۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۹
در این بین، برخی فعالان سیاسی، که شرایط را برای اظهار عقیده و جلب توجه مناسب دیده اند، سعی میکنند با بیان اظهاراتی به اصطلاح از زبان مردم، مقاصد و اهداف خود را دنبال کنند. در همین راستا، محمود احمدی نژاد که سیاست پرداخت یارانه و اصلاح نظام یارانهای کشور در دولت او شروع شد، لب به انتقاد گشوده و تصمیمات و اجرای آنها را مورد سوال قرار داده است.
کد خبر: ۱۱۱۷۷۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۹
روح الامینی نماینده مردم تهران در نطق میان دستور
وقتی تصمیمی گرفته میشود که موجب اضطراب مردم شود، به در و دیوار هم که بکوبیم با انقلابی بودن و عقلانیت انقلابی سنخیت ندارد. سهم خواهی، گروکشی سیاسی، تفرقه افکنی، کارهای نمایشی، فاصله گیری از مردم و سستی در وظایف و کارکردها، بزرگترین آفتهای یک مجلس انقلابی است که نباید گرفتار آن شد.
کد خبر: ۱۱۱۷۷۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۸
بهادری جهرمی اعلام کرد؛
سخنگوی دولت از ارسال طرح پیشنهادی صدور مجوز واردات خودرو به هیئت دولت برای تصویب، خبر داد.
کد خبر: ۱۱۱۶۷۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
کد خبر: ۱۱۱۶۷۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
مجلس یازدهم روزهای پر خبری را پشت سر میگذارد؛ از رفت و آمد وزرا و مقامات دولت به مجلس گرفته تا حاشیههای سفر جنجالی بستگان رییس مجلس به ترکیه، همگی اخباری هستند که این روزها از بهارستان و بهارستان نشینان شنیده میشود.
کد خبر: ۱۱۱۶۶۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
با حکم رییس جمهور، سردار حسین دهقان به عنوان دبیر اجرایی شورای توسعه سواحل مکران منصوب شد. سواحل مکران در محدوده آبهای ساحلی و اقیانوسی دریای عمان از ایستگاههای مهم و اصلی تجارت، اقتصاد و گردشگری ایران است.
کد خبر: ۱۱۱۵۱۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۲
یک نماینده مجلس در گفتوگو با تابناک مطرح کرد
پس از گذشت چند ماه از شروع به کار دولت ، انتقادها از صندلیهای سبز خانه ملت نسبت به عملکرد دولت شنیده میشود. سویه این نقدها بیشتر به سمت عملکرد دولت در حوزههای اقتصادی قرار گرفته است. از این روی، مدتی است که استیضاح وزرای صمت و کار در هر جلسه از مجلس شورای اسلامی شنیده میشود.
کد خبر: ۱۱۱۴۸۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۱
ماجرا زمانی جالبتر میشود که بدانیم متولیان این سازمان صنفی، با صرف نظر کردن از تعرفه بخشهای دیگر تشخیصی و درمانی مانند کارشناسان و دکتریهای تخصصی (PhD)، روانشناسی و...، در جدول تنظیمی شان به مواردی مانند هتلینگ هم پرداخته و آن دسته از همکاران شان که صاحبان بیمارستانهای بخش خصوصی هستند را هم در نظر گرفته اند، در حالی که در این بخش هم، یکی از رئوس مهم یعنی درجه بیمارستان در اعتبارسنجی، کنار گذاشته شده است!
کد خبر: ۱۱۱۴۷۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۳۱
با توجه به گذشت چند ماه از آغاز فعالیت دولت سیزدهم، به مرور شاهدیم که از تعارفات میان حامیان دولت با دولت و شخص رییس دولت سیزدهم کاسته میشود؛ هرچند در ابتدا تصور میشد تاریخ انقضای این رودربایستی ها، بیش از یک سال باشد، میبینیم با توجه به انتقاد برخی از نمایندگان و فعالان سیاسی و حتی حامیان دولت ـ که در دل دولت حضور دارند ـ این تاریخ زودتر از موعد منقضی شده است.
کد خبر: ۱۱۱۴۴۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۳۰
نماینده مردم پاکدشت در مجلس شورای اسلامی گفت: مردم باید اثرات بازگشت پولهای بلوکه شده و افزایش فروش نفت را در زندگی و سفرههای خود ببینند.
کد خبر: ۱۱۱۴۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۹