کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
فوتو نیوز
طباطبایی نژاد امام جمعه اصفهان گفت: کشور ما تنها کشوری است که در مبنای اولیا الله و امیرالمومنین (ع) حکومت می‌کند؛ هرچند که خود امیرالمومنین (ع) نتوانست تمام خواسته‌های خود را پیاده کند اما مهم این بود که در خط درست حرکت می‌کنند.
کد خبر: ۱۱۱۰۲۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۸
سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که این شورا مستثنی شدن خود از ورود اطلاعات حقوق و مزایا در سامانه پیش‌بینی شده را معایر قانون اساسی تشخیص داده است.
کد خبر: ۱۱۰۹۶۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۴
شورای نگهبان آخرین طرح‌ها و لوایحی که در این شورا مورد بررسی قرار گرفته را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۱۰۶۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۷
دبیر شورای نگهبان از خدمات علمی مرحوم آیت الله مومن عضو فقید شورای نگهبان ، تمجید کرد.
کد خبر: ۱۱۰۶۱۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۴
سخنگوی شورای نگهبان آخرین نظرات این شورا درباره مصوبات مجلس و دولت را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۱۰۴۴۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۴
دبیر شورای نگهبان گفت: فشار اقتصادی که بر بخش ضعیف جامعه وارد می‌شود از معضلاتی است که باید برای آن چاره اندیشی فوری صورت گیرد، اما حقیقت این است که مردم با روحیه انقلابی در صحنه هستند و پای ارزش‌های انقلاب ایستاده‌اند.
کد خبر: ۱۱۰۳۸۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۰
اشتغال و اصلاح نظام مجوزدهی، یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای ریشه‌کن کردن انحصار و ایجاد مشاغل جدید در بازار است، از همین روی نیز نظام حکمرانی کشور به دنبال اصلاح این روند است و مجلس نیز از ابتدای سال، طرحی برای تسهیل مجوزهای کسب‌وکار طراحی کرد که با وجود گذشت زمان زیادی از بحث تسهیل فرآیند‌های اخذ مجوز کسب و کار، این موضوع هنوز به سرانجامی نرسیده و محل دعوای مجلس و شورای نگهبان قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۰۹۸۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
شورای نگهبان طی نامه ای به رئیس مجلس، برای بررسی لایحه رتبه بندی معلمان از مجلس مهلت بیشتری خواست.
کد خبر: ۱۰۹۷۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
حواشی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با غایبین بزرگ خود همچنان ادامه دارد. یکی از غایبین بزرگ انتخاب رئیس جمهور هشتم، «علی لاریجانی» باسابقه‌ترین رئیس مجلس بود که پس از کش و قوس‌های فراوان بین او و شورای نگهبان ، بالاخره دلایل هفتگانه رد صلاحیت او و دفاعیات سی صفحهای لاریجانی (شنبه ۲۷ آذرماه) منتشر شد.
کد خبر: ۱۰۹۴۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۹
در بیانیه شورای نگهبان آمده: انقلاب مردم ایران با هدف براندازی حکومت طاغوت و استقرار ضوابط و احکام شریعت اسلام به رهبری مرجعیت دینی منجر به ایجاد مفاهیم جدید در عرصه حکمرانی گردید که حقوقی‌سازی آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی صورت پذیرفت و مفاهیم در پرتو آموزه‌های دین تعریف گردید.
کد خبر: ۱۰۹۰۹۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۱
شورای نگهبان با صدور بیانیه‌ای فرارسیدن سالروز تشکیل بسیج مستضعفین را تبریک گفت
کد خبر: ۱۰۸۹۵۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۰۳
نخستین قانون در حوزه شوراها پیش از تصویب قانون اساسی در قانون شورای انقلاب به تصویب رسید و شوراها به عنوان یکی از ارکان نظام مبتنی بر عدم تمرکز شناخته شدند که اختیارات و وظایفی در حوزه آیین نامه گذاری و مقررات‌گذاری داشته و در بخش‌های مختلف فرهنگی، عمرانی، بهداشتی، آموزش و وضع عوارض و حتی ایجاد راه مجوز تصمیم گیری و فعالیت داشتند.
کد خبر: ۱۰۸۸۸۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۳۰
سخنگوی شورای نگهبان ، نظر خود درباره آخرین مصوبات ارجاع شده به این نهاد را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۰۸۸۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۹
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به «تابناک»
سخنگوی شورای نگهبان درباره مصوبه مجلس پیرامون واردات خودرو گفت: هنوز مصوبه به مجلس ارسال نشده است؛ اما باید بگویم ما با این مصوبه مشکلی نداشتیم، بلکه ابهام داشتیم. باید بگوییم ما به دنبال حل مساله هستیم و باید ابتدا مصوبه را دریافت کنیم، چون ما نامه‌ای از هیات نظارت بر سیاستگذاری کلی نظام مبنی بر مغایرت این مصوبه با سیاست‌های کلی نظام داشتیم.
کد خبر: ۱۰۸۸۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۹
کد خبر: ۱۰۸۷۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۴
سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها از رفع ایرادات شورای نگهبان به لایحه درآمد پایدار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در جلسه امروز (یکشنبه، ۲۳ آبان) این کمیسیون خبر داد.
کد خبر: ۱۰۸۷۷۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۴
طرح «ساماندهی صنعت خودرو» اصلاح شد
نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، از اصلاح طرح «ساماندهی صنعت خودرو» در این کمیسیون و تعیین شرایط واردات خودرو خبر داد.
کد خبر: ۱۰۸۷۲۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۲
سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه کلیات مصوبه «تسهیل در مجوزهای کسب و کار» با ایراد چندانی مواجه نشد، تصریح کرد: با این حال اعضای شورای نگهبان نسبت به جزئیات این مصوبه که طبیعی هم هست، نکاتی را مطرح کردند که ان‌شاءالله اگر مجلس آن موارد را برطرف کند، این مصوبه می‌تواند تبدیل به قانون شود.
کد خبر: ۱۰۸۶۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۵
با رأی نمایندگان؛
نمایندگان مجلس غلامرضا مولابیگی را به عنوان حقوقدان شورای نگهبان معرفی کردند.
کد خبر: ۱۰۸۵۶۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۲
نمایندگان مجلس عضو حقوقدان شورای نگهبان را انتخاب کردند.
کد خبر: ۱۰۸۵۵۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۲
