کلیات
جو یا اتمسفر سامانه گازی طبیعی پویا و پیچیدهای است که زندگانی در سیاره زمین به آن وابسته است. کاهش ستبری لایه ازون در استراتوسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست بومهای زمین شناخته می شود.
آلودگی هوا بیش از هر آلودگی دیگری (دو سوم موارد مرگ ناشی از انواع آلودگی) جان انسانها را گرفتهاست. پس از آن، آلودگی آب دومین عامل مرگ و میر است (۱/۸ میلیون مرگ). در جایگاه سوم، آلودگی محل کار، جان هشتصد هزار نفر را گرفتهاست. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتشفشانها)، یا مصنوعی (ساخته دست انسان) باشند. بیشتر آلودگیهای مصنوعی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانهها هستند.
تعریف
انجمن مشترک مهندسین
آلودگی هوا و کنترل آن، آلودگی هوا را به این صورت تعریف نموده است: "آلودگی هوا عبارت از وجود یک یا چند آلاینده در هوای آزاد مانند گازها، بخارات، گرد و غبار، بو، دود غلیظ و میست با کمیت، مشخصات و زمان ماند کافی که برای زندگی انسان، حیوان و گیاه خطرناک و برای اموال مضر باشد و یا به طور غیرقابل قبول مانع استفاده راحت از زندگی و اموال گردد".
اثرات بر روی انسان
در جهان سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر
آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند. در برخی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست میدهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس، سکته قلبی، و آلرژیهای مختلف تنفسی است. آلودگی هوا به روشهای گوناگونی میتواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تأثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیبپذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از دیگران است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می بینند.

معمولاً میزان آسیب بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار مانند تماس با آلایندهها و غلظت مواد شیمیایی دارد. صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.
متخصصان معتقدند که موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط میشوند دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافتهای مختلف بدن خواهد شد. این مواد از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن شده و باعث تخریب سلولهای بدن میشود. در واقع تجمع این مواد در بدن هنگام آلوده بودن هوا به دلیل داشتن اکسیژن ناپایدار و واکنش با یک سلول، آن را اکسید میکند.
باران اسیدی
یکی از آثار و نتایج
آلودگی هوا باران اسیدی است. باران اسیدی به پدیدههایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، گفته میشود. باران هنگامی اسیدی میشود که میزان پیاچ آب آن کمتر از ۵٫۶ باشد. این مقدار پیاچ بیانگر تعادل شیمیایی به وجود آمده میان کربن دیاکسید و حالت محلول آن یعنی بیکربنات (HCO ۳) در آب خالص است. باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی بر سلامتی انسان، حیوانات و پوشش گیاهی دارد.
بارانهای اسیدی از گازهای گوگرد دیاکسید و از خانواده اکسید نیتروژن خروجی از دود اگزوز اتومبیلها و کارخانهها ایجاد میشود. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل میدهند.
آلوده کنندهها
مهمترین آلایندههایی که از طریق فعالیتهای انسانی تولید میشوند، شامل این موارد میشود:
کربن مونوکسید - گازی بیبو و بیرنگ و سمی که بر اثر سوخت ناقص مواد ایجاد میشود.
اکسیدهای گوگرد به ویژه گوگرد دیاکسید - زغالسنگ و سوختهای نفتی مقداری گوگرد نیز در خود دارند و سوختن آنها دیاکسید گوگرد تولید میکند.
اکسیدهای نیتروژن به ویژه نیتروژن دیاکسید - که بر اثر سوخت در دماهای بالا تولید میشوند. نیتروژن دیاکسید بویی تند و زننده و رنگ قهوهای دارد که بر فراز آسمان شهرهای بزرگ دیده میشوند ناشی از این گاز است.
ترکیبات آلی فرار - این ترکیبات به دو دسته متان و غیرمتانها تقسیم میشوند. متان گاز اصلی تشکیلدهنده گاز طبیعی است و اثر گلخانهای بسیار نیرومندی دارد. بقیه ترکیبات آلی فرار هم اثرات گلخانهای قابل توجهی دارند. ترکیبات فرار آروماتیک مثل بنزن و تولوئن اثر سرطانزایی داشته و در معرض آنها قرار گرفتن بهطور مستمر میتواند منجر به سرطان خون شود.
ذرات معلق به تمامی اجزاء ریز مایع یا جامدی (به جز آب خالص) گفته میشود که در جو زمین پراکنده هستند و اندازه میکروسکوپی یا زیرمیکروسکوپی، اما بزرگتر از ابعاد مولکولی دارند. ذرات کوچکتر بسیار خطرناکتر هستند چراکه به ریهها نفوذ کرده و برخی از آنها حتی وارد جریان خون میشوند و باعث بیماریهای تنفسی و قلبی مختلف میشوند. این ذرات همچنین بر روی خاک و آب نشسته و آلودگی منابع آبی و خاک را موجب میشوند.
کلروفلوئوروکربنها - گازی که عامل اصلی تخریب لایه ازون است و استفاده از ترکیباتی که باعث آزادسازی آن میشود امروزه ممنوع شدهاست.
پیامدها
یکی از مهمترین مشکلاتی که امروزه بشر با آن روبرو میباشد،
آلودگی هواست و به دلیل افزایش بی رویه فعالیتهای صنعتی، مصرف سوختهای فسیلی و تراکم جمعیت در برخی از شهرها روزبه روز شدیدتر میشود. آلودگی هوا تهدیدی جدی، مستمر و فراگیر علیه سلامت موجودات زنده و محیط زیست است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی و به خطر انداختن سلامت انسانها و سایر موجودات زنده، دارای تبعات سوء اقتصادی و اجتماعی نیز است که به صورت آرام و تدریجی و گاهی غیرقابل جبران نمایان می شود.
عملکرد ناهماهنگ و ناکافی دستگاههای ذیربط در انجام وظایف قانونی درخصوص پیشگیری و مقابله با عوامل آلایندگی هوا، روند رو به تزاید این پدیده مخاطره آمیز را تشدید کرده و به تشدید وضعیت نگران کننده کنونی منجر شده است.
مصرف فزاینده سوختهای فسیلی طی سالهای گذشته، علاوه بر تحمیل هزینههای گزاف به اقتصاد ملی، بحران آلودگی هوا را به ویژه در کلانشهرها ایجاد کرده است. هشدار بانک جهانی درباره تشدید آلودگی هوا در ایران مؤید این مطلب است؛ طبق اعلام این مرجع، خسارت آلودگی هوا در ایران از ۱ / ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ رسیده است که ۸ / ۱ میلیارد دلار آن مربوط به خسارت ناشی از آلودگی هوا در پایتخت بوده و از همه مهمتر اینکه بانک جهانی این خسارت را در سال ۲۰۱۳ بالغ بر سی میلیارد دلار (سی میلیارد و پانصدونودونه میلیون دلار) برآورد کرده است.
همچنین
آلودگی هوا پیامدهای زیانباری بر سلامت افراد جامعه دارد و به بیماریهای قلبی و عروقی، برونشیت، اختلالات تنفسی، سرطان و مرگ زودرس منجر می شود.
براساس گزارش بار بیماریهای جهانی، آلودگی هوا هفتمین عامل مرگ در دنیا و هفتمین عامل خطر در ایران است در سراسر جهان، هر روز حدود ۱۰ هزار نفر بر اثر بیماریهای منتسب به آلودگی هوای آزاد جان خود را از دست میدهند. همچنین سازمان جهانی بهداشت برآورد کرده است که در سال ۲۰۱۲ آلودگی هوای آزاد مناطق شهری و روستایی به ایجاد ۷ / ۳ میلیون مورد مرگ زودرس در دنیا انجامیده، که حدود ۸۸ درصد از این موارد در کشورهایی با درآمد کم و متوسط اتفاق افتاده است.
همچنین، در مجموع تعداد مرگ منتسب به آلودگی هوای آزاد و هوای داخل اماکن در سال حدود ۷ میلیون نفر برآورده شده است. آلودگی هوا پیامدهای منفی اقتصادی شدیدی نیز دارد و میزان خسارت ناشی از مرگهای منتسب به آلودگی هوا در اتحادیه اروپا حدود ۱۶۱ میلیارد یورو برآورد شده است. در بسیاری از شهرهای بزرگ ایران ازجمله تهران، کرج، اصفهان، مشهد، تبریز، اراک، اهواز و شیراز غلظت بعضی از آلایندههای هوا از استانداردهای ملی به مراتب بالاتر است.
براساس برآوردها که با احتساب پدیده ریزگردها جمعیتی بالغ بر ۳۵ میلیوننفر، یعنی حدود نیمی از جمعیت کل کشور در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار دارند. این مشکل نهتنها سلامت مردم را به خطر میاندازد، بلکه به علت افزایش نیاز به خدمات مراقبتی، بهداشتی و فوریتهای پزشکی که برای جمعیت تحت تأثیر انجام میشود، هزینههای سرباری را نیز بر حوزه سلامت تحمیل میکند.
خسارتها
به گفته مسعود ساعت ساز، عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان ذرات معلق و آزبست ایجاد شده توسط صنعت، لنت ترمز و کلاچ خودروها یا آزاد شده از تخریب ساختمانها یکی از منابع مهم ایجاد کننده آلودگی در سطح شهر تهران هستند و در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنجصدهزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازهگیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سههزارم فیبر بر میلیلیتر نشان میدهد که این بدان معنا است هوایی که تهرانیها تنفس میکنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است.
وی با اشاره به نقش مهم کارخانجات آلاینده اطراف تهران در افزایش آلودگی هوای پایتخت، گفت: یکی از مراکز صنعتی شهر تهران که در صورت عدم کنترل، آلودگی زیاد را منتشر میکند، کارخانه سیمان است. در کارخانجات سیمان عمدتاً موادی نظیر گچ، آهک، سنگ آهک و ... بکار میرود که کلیه این مواد در محوطهای نگهداری میشوند و از طرفی عمدتاً فعالیت کارخانه سیمان دائمی بوده و ذرات گرد وغبار خروجی حاصل از فرآیند تولید بسیار زیاد است. بطوریکه از فاصله چندین کیلومتری بخوبی رؤیت میباشد. از سویی سوخت مصرفی این کارخانجات فسیلی بوده که از آلایندههای منتشره میتوان به گازهای مضره حاصل از سوخت مواد نفتی و ذرات گرد و غبار اشاره نمود.
این عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین، تصریح کرده است: بنابر گزارش سازمان کنترل کیفییت هوای تهران، در بیش از دو سوم از ایام سال غلظت آلودگی آنچنان بالا است که گستره دید کامل را به کمتر از پانصد متر کاهش میدهد و در تمام این مدت ساکنان محدوده دو سوم جنوبی شهر اغلب تصویر محو و کدری از توچال "بلندترین قله تهران" را میبینند. همچنین از یک سوم بالای شهر هم دو سوم جنوبی آن به زحمت دیده میشود و اغلب هم این بخش از شهر در هالهای از «مه دود» خاکستری غرق بوده و میزان آلودگی در مواقعی از سال به حدی میرسد که سازمانهای مسئول در کشور آن را در مرحله خطرناک و بحرانی اعلام کرده و خواستار ماندن کودکان، سالخوردگان و بیماران قلبی و تنفسی در داخل منزل می شوند.
ساعت ساز با بیان اینکه میزان بنزن در برخی از مناطق تهران از جمله مناطق مرکزی تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است، گفت: در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استانداردهای بینالمللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماریها ازجمله آسم، ناراحتیهای عصبی و سرطان به دلیل وجود این آلاینده افزایش یافته است.
برخی از راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا
استفاده از حمل و نقل عمومی به جای ماشین شخصی
صرفه جویی در مصرف انرژی: در این صورت شما میتوانید از تخریب محیط زیست با کاهش میزان سوختهای فسیلی که باید سوزانید، جلوگیری کنید.
درک مفهوم کاهش، استفاده مجدد و بازیافت: چیزهایی که دیگر برای شما استفاده ندارد را دور نیندازید. در حقیقت آنها را مجددا برای منظور دیگری استفاده کنید. برای مثال شما میتوانید از شیشههای قدیمی برای ذخیره حبوبات استفاده کنید.
از دستگاههای کارآمد انرژی استفاده کنید: چراغهای کم مصرف نسبت به لامپهای قدیمی بسیار بهینهتر هستند، برق کمتری مصرف میکنند، عمرشان طولانیتر است و به کاهش مصرف انرژی کمک میکنند.
تلاشهای چندگانه در سطوح شخصی، صنعتی و دولتی در سراسر جهان برای جلوگیری از شدت آلودگی هوا افزایش یافته است و یک اقدام مستقیم در افزایش گرمایش جهانی است. با اینکه ما امروزه شاهد یک سری نوآوریها و آزمایشهایی هستیم که با گزینههای متناوب و غیر متعارف برای کاهش آلایندهها همراه است، اما همچنان عوامل اصلی آلودگی هوا دردسر ساز هستند و باید توجه بیشتری به آنها شود.
با توجه به پایداری هوا در روز های گذشته در... کشور و عدم وزش باد آلودگی هوا در قم ادامه...
کد خبر: ۱۰۲۸۱۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
فیلم فجر محققان دستگاهی برای تشخص آلودگی آب و غذا...
کد خبر: ۱۰۲۸۱۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت از ابتدای... سال تاکنون پایتخت ۱۴ روز هوای ناسالم و ۹۰ روز... هوای ناسالم برای گروه های حساس داشته است ...
شاخص آلودگی هوا بر روی عدد ۱۳۰ یعنی بازه ناسالم... روز هوای ناسالم ۱۵ روز هوای پاک ۹۰ روز هوای... ناسالم برای گروه حساس و ۱۸۲ روز هوای قابل قبول... روز هوای ناسالم ۲۵ روز هوای پاک ۶۴ روز هوای...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
در بحث مقابله با آلودگی هوا در تهران پای کار...
به گزارش « تابناک» به نقل از ایسنا کیفیت هوای... برخی از صنایع و دستگاه ها در ایجاد آلودگی هوا... و آلودگی هوا نیز یکی از این موارد است وی... با بیان اینکه پلیس با تمام توان در ایام آلودگی...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
جهان از چه سوختی استفاده می کنند که کمتر آلودگی...
معلق و سمی در هوای کلانشهرها اتوبوس ها و حمل... آنها دلیل کثیفی مرگبار هوا عنوان می شود هنوز مدتی... از محیط زیست نماینده سازمان یادشده آلودگی کلانشهرها را به... مستند بودن شایعه مطرح شده مبنی بر افزایش سطح آلودگی...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
پسماندسوزی همواره به عنوان یکی از عوامل آلودگی هوای پایتخت... نقاط استان تهران انجام و باعث تشدید آلودگی هوا به...
و باعث تشدید آلودگی هوا در شرایط وارونگی دما می... هوای پاک» و « قانون مدیریت پسماند» پسماندسوزی ممنوع است... در « قانون هوای پاک» به موضوع پسماندسوزی پرداخته شده... موثری در تشدید آلودگی هوا به ویژه در شرایط پایداری...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
آلودگی هوا خطر پیری زودرس می آورد استوری امام رضایی...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۶
ترین عوامل آلودگی هوا در قم فعالیت نیروگاه حرارتی است...
آغاز هفته هوای پاک اظهار کرد براساس آمار های موجود... عنوان منبع ثابت آلودگی بیشترین تاثیرگذاری را در آلایندگی هوای... اقدامات انجام شده برای جلوگیری از آلودگی هوا در استان... گام های موثر در کاهش آلودگی هوا عنوان کرد مدیرکل...
کد خبر: ۱۰۲۸۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
بر اساس جدیدترین داده های برخط ایستگاه های سنجش آلودگی... هوای استان البرز شاخص کیفیت هوا ذرات معلق کمتر از... محدوده قرمز می باشد طبق پیش بینی هواشناسی هوای ناسالم...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
انباشت آلایندههای جوی درشهرهای پرجمعیت
مدیرکل پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با بیان... و پایین بودن کیفیت هوای شهر های صنعتی و پرجمعیت...
پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با بیان اینکه... پایین بودن کیفیت هوای شهر های صنعتی و پرجمعیت پیش... شدید گرم جنوبی دمای هوا در استان های ساحلی دریای... هواشناسی با بیان اینکه از بعد از ظهر پنجشنبه ۲۵...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
شاخص کیفیت هوا در حال حاضر بر روی عدد ۱۶۰... قرار گرفته و هوای تهران برای همه افراد جامعه همچنان...
به گزارش تابناک به نقل از فارس شاخص کیفیت هوا... هوای تهران برای همه افراد جامعه همچنان آلوده است همچنین... شاخص کیفیت هوا طی ۲۴ ساعت گذشته به طور میانگین... بر روی عدد ۱۷۴ قرار داشت و هوای تهران آلوده...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
آلودگی هوا سالانه عامل مرگ میلیون ها نفر در جهان... ۵ میکرون - که از خطرناک ترین آلاینده های هوا...
به گزارش « تابناک» به نقل از ایسنا آلودگی هوا... معرفی شده است همچنین در یک تخمین کلی آلودگی هوا... هوای آلوده هستند و بیش از ۹۰ درصد مرگ و... میر ناشی از آلودگی هوا در کشورهای ضعیف و متوسط...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
مرور روزنامههای پنجشنبه ۲۵ دی ماه
آلودگی هوا و خاموشی ها در صفحات نخست روزنامه های... عمده هواداران ترامپ وجود دارد عمده حامیان ترامپ به اضافه... نسبت به نخبه گرایی دارند بسیاری از هواداران ترامپ معتقدند... نمی تواند کنترلی بر احساس ها و اقدام های هوادارانش...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
درک درستی از حجم آلودگی هوای تهران نداشته باشیم ولی... آلودگی هوا که مانند لحاف سنگین و سیاهی روی شهر...
کرده که به خوبی نشان می دهد حجم آلودگی هوای... ها آلوده ترین هوای سال را تنفس کرده اند $sepehr_album_41443...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
یک متخصص بیماری های عفونی گفت آلودگی هوا در عملکرد...
آذری در خصوص نقش آلودگی هوا در انتقال ویروس کرونا... ولی افزایش ذرات معلق ناشی از آلودگی در هوا می... جمله کرونا شود وی با بیان این که آلودگی هوا... با افزایش آلودگی هوا وجود ندارد ولی با استناد به...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
کاهش آلودگی هوا ناچیز است و عمده آلودگی هوا اختصاص...
بیان کرد موضوع آلودگی هوای این روزهای پایتخت ارتباطی با... کیفیت بنزین ندارد مشکل اساسی ما درباره آلودگی هوا مربوط... آلودگی هوا دارند این کارشناس محیط زیست تصریح کرد بخش... عمده ای از آلودگی هوای تهران و اکثر کلان شهرها...
کد خبر: ۱۰۲۷۹۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
کد خبر: ۱۰۲۷۸۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
بینی های سازمان هواشناسی طی دو روز آینده وضعیت دما... از پایداری خارج خواهد شد پایداری هوا سبب انباشت آلودگی... اجرای قانون هوای پاک دخیل هستند و به وظایف تکلیف... های استان اظهار داشت باتوجه به برودت هوا و افزایش...
کد خبر: ۱۰۲۷۸۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
کد خبر: ۱۰۲۷۸۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵
به تصمیم کارگروه اضطرار آلودگی هوا اقداماتی در راستای کنترل... آلودگی و کاهش آلاینده ها عملیاتی شدند ...
جمع خبرنگاران گفت پدیده وارونگی و پایداری هوا که غالبا... برگزار شده کارگروه اضطرار آلودگی هوا اقداماتی از جمله توقف... شرایط اینورژن و عدم جابجایی هوا هر روز بر حجم... آلودگی ها افزوده می شود معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری...
کد خبر: ۱۰۲۷۸۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۵