فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره) در مورد امانت
فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
سؤال 1: شخصی مبلغی به زید می دهد که آن را به منزلش برساند، زید در راه کشته می شود، مبلغی پول هم در جیب او یافت می شود، ولی معلوم نیست که این پول ملک شخصی متوفی است یا أمانت آن شخص باشد ( چون محتمل است أمانت آن شخص کلّاً یا بعضاً تلف شده باشد) آیا ورثۀ مقتول ضامن هستند که به صاحب پول آن مبلغ را بدهند؟
جواب:ورثه ضامن نیستند، و چنانچه جداً تلف محتمل است لازم نیست به او بدهند.
سؤال 2 : شخصی مقداری زمین زراعی نزد دیگری امانت می گذارد، و تصریح می کند مادامی که خودم یا أولادم حق تصرف و زراعت کردن داری ولی حق فروش و هبه و غیره را نداری، و بعد از اینکه خودم و یا أولادم امدیم ملک را تحویل می گیریم. بعد از غیابت صاحب ملک زمین توسط امانت دار تجزیه و بین دیگران تقسیم شده است و پولش را گرفته است . اکنون شخصی که زمین نزد او امانت بوده مرده است، و صاحب زمین هم معلوم نیست که زنده است یا مرده ولی وارث دارد. حال وظیفۀ وارث شخصی که زمین پیش او امانت بوده چگونه است؟
جواب:وارثِ امانت دار وظیفۀ خاصی در این باره ندارد ، بلی اگر می داند زمین عدواناً فروخته شده و پول ان در ترکۀ امانت دار باقی مانده یا چیزی در ترکه هست که با آن پول تهیه شده ورثه حق تصرف ندارند مگر بعد از اداء مال به صاحب آن.
سؤال 3 : سه سال و نیم قبل، اتومبیل بیت المال را جهت انجام مأموریت اعزام داشتم، اما در بین راه واژگون شد، مسؤولین امور و أهل خبره تشخیص دادند که این حادثه در أثر نقص فنی رخ داده است، آیا شرعاً می باید غرامتی به بیت المال پرداخت گردد یا خیر؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا غرامت می بایست توسط راننده پرداخت شود یا توسط اینجانب که مشارُإلیه را به مأموریت اعزام داشته ام؟
جواب:اگر بیت المال در دست شخص امانت بوده و بدون تعهدی و تفریط تلف شده ضمانی در بین نیست، ولی اگر مقرراتی از دولت اسلامی در این باره وضع شده باید طبق آن عمل نمائید.
