میثاق تاریخی جامعه لر با ولایت

در صحیفه امام جلد1، صفحه120 و121؛ ذیل اتفاقات 11آذرماه سال1341؛ امام خمینی(ره) در نصیحت به شاه می فرمایند: «از ری نوشتند ما پنج هزار نفر با کفن آماده ایم؛ از جاپلق‏ نوشتند ما صد‏‎ ‎‏هزار نفریم، مهیای دستور شماییم؛ از لرستان نوشتند طایفه هایی با کفن‏‎ ‎‏حاضریم. مردم بیدارند؛ یک مملکت بیدار، عقب افتاده است؟ شما خلع‏‎ ‎‏سلاح کنید، بیاییم در تهران؛ شما بگویید ما یک اجتماع می خواهیم در‏‎ ‎‏شرق، ما می گوییم یک اجتماع می خواهیم در غرب؛ بیایید قم، شما‏‎ ‎‏بگویید ما یک اجتماع می خواهیم در اینجا، ما می گوییم یک اجتماع‏‎ ‎‏می خواهیم در خاک فرج‏ در دو فرسخی؛ شما نزدیک، ما دور. بروید‏‎ ‎‏خوزستان، جای دیگر، تا بفهمند ‏‏[‏‏و‏‏]‏‏ این پشتوانه را از دست ندهند. من‏‎ ‎‏به شاه مملکت نصیحت می کنم این قوه را از دست ندهند.‏‏

در این سخنان امام می فرماید: از جاپلق یکصد هزار نفر مهیای دستور امام هستند، بعلاوه سایر مناظق و بلاد. اما براستی جاپلق کجاست؟

جاپلق عربی شده واژه گاپله، نام سرزمین باستانی و پهناوری است که غرب مرکزی ایران در محدوده شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، ازنا، الیگودرز، شمال بروجرد، شازند و تا نزدیکی‌های ملایرادامه می‌یابد. قدیمی‌ترین کتیبه ای که نام گاپله در آن ذکر شده‌است، کتیبه ای است به خط آشوری که در آن گفته شده سپاهیان آشور در جنگی قلعه ای را در منطقه گاپله تصرف کرده و تعدادی اسیر و دام گرفتند. این منطقه در زمان‌های پیش از اسلام جزء منطقه ماد و پس از تشکیل هخامنشی جزء سرزمین ری می‌گردد. گرچه آثار و نشانه‌های فراوانی از قدمت این منطقه یافت شده‌است ولی در لغت‌نامه دهخدا در توضیح کلمه جاپلق شهرت این منطقه را به دلیل جنگ بین ایرانیان و اعراب در سال ۱۱۲ قمری ذکر می‌کند. در هنگام عبور ناصر الدین شاه از جاپلق این دشت بخشی از عراق عجم بوده. این دشت پر از آبادی و کشتزار بوده و تعداد آبادی‌های این دشت به قدری زیاد بوده که وی همه اسامی را در سفرنامه نیاورده است. ناصرالدین شاه در سفرنامه خود اسامی برخی از دهات ناحیه جاپلق را ذکر کرده‌است و زبان و گویش آنها را گونه ای لری نزدیک به فارسی دانسته است.

بله یازدهم آذر، یادآور نطق تاریخی حضرت امام خمینی (ره) در تاریخ 11/9/1341 و اعلان حماسه بیعت یکصد هزار نفری مردم لر بختیاری و لرستان با حضرت امام (ره) است که به عنوان نخستین بیعت علنی با ابعاد عظیم اجتماعی، نقش مهمی در پیشبرد نهضت اسلامی ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره) در سال 1341 داشته است. این مردم که از فضل تقدّم در گرویدن بی واسطه به تشیع دوازده امامی برخوردارند، به عنوان بزرگترین گروه جمعیتی تماماً شیعه در خاورمیانه و نیز به عنوان ساکنان دروازه تشیع در مناطق جنوب غربی و مرکزی ایران، نقش مهمی در پایداری ژئواستراتژیک ایران یکپارچه و شیعی ایفا نموده و نامشان با استقلال، پیروزی و سرافرازی ایران اسلامی پیوند جدا ناشدنی دارد.

* مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ