دلایلی که نمی گذارند دولت در ایجاد بازار ثانویه ارز موفق باشد!

حدود دو هفته از راه اندازی بازار ثانویه ارز می گذرد و در این مدت تا حدودی این بازار توانسته است، نرخ ارز را تعدیل کند؛ اما شواهد نشان می دهد، فعالان اقتصادی آن گونه که باید از این بازار استقبال نکرده اند و این بازار آن طور که پیش بینی می شد، رونق نگرفته و حجم و سرعت معاملات در آن پایین است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ بیستم فروردین ماه سال جاری بود که دولت تصمیم گرفت برای کنترل بازار ارز، سیاست های جدید ارزی را پیاده سازی کند. تک نرخی کردن قیمت دلار و اعلام نرخ 4200 تومان اولین قدم دولت در این زمینه بود. سپس دولت تصمیم به راه اندازی سامانه نیما گرفت تا صادرکنندگان ارز خود را در این سامانه عرضه و واردکنندگان نیز ارز مورد نیاز خود را از این سامانه تأمین کنند.

سامانه نیما دو ایراد عمده داشت: اولین ایراد آن بود که قوانین حاکم بر سامانه نیما به همه واردکنندگان اجازه حضور در این سامانه را نمی داد و بخش کوچکی از واردکنندگان که واردکنندگان کالاهای نه چندان مهم بودند، مجبور بودند برای تأمین ارز خود به بازار آزاد مراجعه کنند. دومین ایراد آن بود که صادرکنندگان مجبور بودند ارز خود را در سامانه نیما با قیمت 4200 تومان عرضه کنند. این در حالی بود که قیمت ارز در بازار آزاد دو برابر قیمت آن در سامانه نیما بود و صادرکنندگان رغبتی به عرضه ارز در سامانه نیما نداشتند.

به دلیل همین ایرادات موجود بانک مرکزی با همکاری مجلس تصمیم گرفتند برای محدود کردن بازار آزاد، بازاری را به نام بازار ثانویه ارز راه اندازی کنند و به صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی اجازه دهند، 20 درصد از ارز حاصل از صادرات خود را در این بازار به قیمت توافقی به واردکنندگان بفروشند. با راه اندازی این بازار، صرافی ها نیز که از زمان اجرای سیاست های ارزی جدید دولت نقش چندانی در معاملات ارزی نداشتند، دوباره به بازار ارز بازگشتند.

نوزدهم تیر 1397 بود که بازار ثانویه ارز رسماً کار خود را آغاز کرد و اولین معامله دلار در این بازار به قیمت 7523 تومان انجام شد. پس از گذشت حدود دو هفته از راه اندازی بازار ثانویه ارز، شواهد نشان می دهد که استقبال چندانی از این بازار از سوی فعالان اقتصادی صورت نگرفته و معاملات جدی در این بازار انجام نشده است. البته مسئولین بانک مرکزی بر این باورند، برای سنجش استقبال یا عدم استقبال فعالان اقتصادی از این بازار، دو هفته زمان کمی است؛ اما پرسش این است که چرا در همین دو هفته، آن گونه که باید از بازار ثانویه ارز استقبال نشد؟

بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی بر این باورند، چند دلیل عمده برای عدم استقبال از بازار ثانویه ارز در این دو هفته اخیر وجود داشته است؛

نخستین دلیل، بی اعتمادی صادرکنندگان عمده به بانک مرکزی است. این صادرکنندگان نگرانند اگر ارز خود را در این بازار عرضه کنند و به قیمت توافقی به واردکننده بفروشند، بعدها بازخواست شوند که پول ارز فروخته شده را چه کرده اند و از طرفی نیز مودیان مالیاتی به سراغ آن ها بیایند؛ بنابراین، احتیاط می کنند و به این بازار وارد نمی شوند.

دومین دلیل آنکه هنوز قیمت ارز در بازار آزاد به گونه ای است که فروش ارز در بازار آزاد به صرفه تر از عرضه آن در بازار ثانویه است.

سومین دلیل این است که بازار ثانویه ارز هنوز آن گونه که باید برای بازیگران این بازار (واردکنندگان، صادرکنندگان و بانک ها) شفاف نیست و ابهاماتی را برای آن ها به همراه دارد که در این زمینه وزارت صنعت و بانک مرکزی می توانند برای رفع این ابهامات ورود کرده و با برگزاری جلسات توجیهی این ابهامات را برطرف کنند.