چه كساني مقصر به آتش كشيده شدن جنگل ها و مراتع زاگرس هستند؟

در روزهای اخیر، نزدیک 150 هكتار از جنگل ها و مراتع شهرستان گيلان غرب استان کرمانشاه در نهمين آتش سوزي سال جديد اين شهرستان در آتش سوخت. چهار روز پيش نيز در هجدهمين آتش سوزي گسترده در شهرستان فريدونشهر استان اصفهان، 88 هكتار از جنگل ها و مراتع اين شهرستان به آتش كشيده شد. هرچند دو مورد اخير، به رغم حجم گسترده آتش، تنها بخش كوچكي از آتش سوزي هاي گسترده در طبيعت كشور است، فرصت مناسبي است تا چرايي وقوع اين حوادث بررسي شود..

​به گزارش «تابناك»، از بامداد روز پنجشنبه تا عصر جمعه، آتش‌سوزی گسترده در منطقه «بان گلین» و مناطق پيراموني آن، سبب شد، بيش از 150 هکتار از مراتع و جنگل های بلوط شهرستان گيلان غرب طعمه آتش شود و تحت تأثير عواملي نظير دماي بالاي هوا، دسترسي دشوار به منطقه به دليل صعب العبور بودن و وزش شديد باد عمليات اطفای آن بيش از 30ساعت به طول بينجامد.

در همين رابطه، روابط عمومي فرمانداري شهرستان گيلان غرب، روز پنجشنبه با تشريح جزئياتي از ابعاد آتش سوزي از مردم و نيروهاي داوطلب براي كمك به مسئولين در جهت خاموش كردن آتش ياري خواست؛ اما با وجود كمك مردم و همه نهادهاي دولتي، اين آتش سوزي تا بعد از ظهر روز جمعه ادامه يافت.

كرم محمدي، فرماندار اين شهرستان پس از خاموش شدن كامل آتش در روز جمعه و چرايي آتش گرفتن دوباره جنگل هاي اين شهرستان به رسانه ها گفت: «از ساعت 21 شب گذشته به علت سقوط کنده درختان سوخته، بار دیگر آتش از سمت جنوبی ارتفاعات سرکش در محورهای تنگه دیاره تا تنگ حاجیان و ارتفاعات مشرف بر دهستان حومه شعله ور شد که بلافاصله همه نیروهای مردمی، نظامی، انتظامی، بسیج، دستگاه های امدادی و خدماتی شهرستان به منظور مهار مجدد آتش بسیج شدند».

وی با بیان اینکه این آتش سوزی ساعت 14 بعد از ظهر روز جمعه برای دومین بار مهار شد، گفت : «در مرحله دوم آتش سوزی بیش از 50 هکتار دیگر از مراتع مشجر ارتفاعات زاگرس طعمه حریق شد که در مجموع از صبح پنجشنبه تا بعد از ظهر جمعه در دو مرحله آتش سوزی، بیش از 150 هکتار از مراتع مشجر شهرستان در آتش سوخت».

فرماندار گيلان غرب در رابطه با دلايل وقوع اين آتش سوزي هاي مكرر، عواملي نظير خطاي انساني، گرماي هوا، وزش باد و صعب العبور بودن مناطق درگير آتش را موثر دانست.

 

جدا از شهرستان گيلان غرب در استان كرمانشاه، يكي ديگر از شهرستان هايي كه در سال جديد به ویژه روزهای اخیر با حجم بالايي از آتش سوزي مواجه شده، شهرستان فريدونشهر در غرب استان اصفهان است.

در اين شهرستان نيز بنا به گفته مسئولين در سال جديد، تاكنون 18 آتش سوزي رخ داده كه جمعاً 128 هكتار از مراتع و جنگل هاي اين منطقه را نابود كرده است. آخرين آتش سوزي در اين شهرستان به 28 تير بازمي گردد كه در بر اثر آن 88 هكتار از اراضي در آتش سوخت.

در رابطه با ابعاد و چرايي آتش سوزي در فريدونشهر، «امین حافظی»، مدیر کل منابع طبیعی شهرستان فریدونشهر به «تابناک» گفت: «تا کنون ۱۹ فقره آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های شهرستان رخ داده که باعث تحمیل خسارت جدی به 128 هکتار از مراتع و جنگل‌های شهرستان شده است.»

حافظی در مورد دلايل وقوع اين آتش سوزي ها ادامه داد: « ما در شهرستان آتش سوزی با عامل طبیعی نداریم و بیشتر آتش سوزی‌های شهرستان بر اثر حضور گردشگران در منابع طبیعی و عدم اطلاع آن‌ها از وضعیت و عدم رعایت نکات ایمنی توسط آن‌ها رخ می‌دهد».

در همین رابطه «ناصر اسدی»، فرماندار شهرستان فریدونشهر نیز به «تابناک» گفت: «علی رغم تلاش‌ها و پیگیری‌های ما و آماده باش روستاییان، مرتع داران، دهیاری‌ها و کارکنان منابع طبیعی حجم زیادی از آتش سوزی در شهرستان فریدونشهر رخ می‌دهد که بخش عمده‌ای از آن به دلیل رعایت نکردن نکات ایمنی توسط گردشگران است».

فرماندار فریدونشهر اضافه کرد: «ما در فریدونشهر به دلیل صعب العبور بودن مراتع و جنگل‌ها و همچنین حجم بسیار پایین نیروی محیط‌بان (دو نفر) برای اطفای حریق در جنگل به شدت نیازمند بالگردهای آب پاش دائمی و نیروی بیشتر محیط بان هستیم که در این زمینه با نظر مساعد مسئولین استان در حال رسیدن به نتیجه مطلوب هسیتم. از سویی نیز گردشگران باید فرهنگ صحیح برخورد با طبیعت را داشته باشند و ما در این زمینه تلاش می‌کنیم تا بتوانیم آموزش و هشدارهای لازم را به آن‌ها بدهیم».

بنا بر مطالب بالا و در جمع بندي، ذكر چند نكته ضروري است؛ نخست اينكه آتش سوزي در مراتع و جنگل هاي كشور، منحصر به يك منطقه جغرافيايي خاص نيست و اين مشكل دامنگير بخش گسترده اي از فضاهاي مستعد آتش سوزي در كشور است كه نيازمند بررسي دقيق در مورد چرايي وقوع آن و انجام اقدامات پيشگيرانه است.

با اين حال، از مجموع دلايلي كه در رابطه با آتش سوزي در جنگل هاي فريدونشهر و گيلان غرب حاصل مي شود، مهم ترين دلايل عبارتند از: رعايت نکردن نكات ايمني توسط گردشگران، نبود سيستم و نيروي نظارتي كافي و قوي در مراتع و جنگل هاي كشو ر(براي مثال فريدونشهر با 150 هزار هكتار تنها دو محيط بان دارد)، صعب العبور بودن جنگل هاي زاگرس و نياز ضروري آنها به بالگردهاي آب پاش كه موارد نامبرده، از جمله مهم ترين عوامل مستقیم در بروز چنين حوادثي است.

از سوي ديگر، يكي از عواملي كه غير مستقيم در بروز چنين حوادثي مؤثر است، فعاليت نامناسب دستگاه هاي فرهنگي كشور در زمينه اشاعه فرهنگ صحيح تفريح و گردش در طبيعت است. به بيان بهتر، اگر دقت شود شهرستان هاي فريدونشهر و گيلان غرب هر دو در فصل تابستان از حجم مسافر و گردشگر بالايي برخوردارند؛ براي مثال، شهرستان فريدونشهر با وجود اينكه 40 هزار جمعيت دارد، بنا به گفته فرماندار اين شهرستان همراه با آغاز تعطيلات تابستاني و تا كنون ميزبان 100 هزار گردشگر بوده است.

در بسياري از موارد  اين گردشگران ضمن عدم رعايت نظافت طبيعت بدون توجه به آتش هاي روشن شده در مراتع و جنگل ها محل استراحت و تفريح خود را ترك مي كنند كه همين آتش، عاملي براي بروز آتش سوزي هاي گسترده است.

ناگفته پيداست كه تلاش دستگاه هاي فرهنگي كشور در اشاعه فرهنگ صحيح گردشگري نيز مي تواند نقش مهمي در كاهش بروز چنين حوادثي ايفا كند.