برای نخستین بار کودکان «بد سرپرست» هم تعیین تکلیف شدند

بارز‌ترین ویژگی این مصوبه ـ که در صورت تأیید در شورای نگهبان، به قانون تبدیل شده و لازم‌الاجراست ـ تعیین تکلیف کودکانی است که هر چند سرپرست دارند، ولی به زبان عامیانه می‌توان گفت: کاش چنین سرپرستی نمی‌داشتند!

به گزارش «تابناک»، لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست که سه سال پیش در دستور کار مجلس قرار گرفته بود، سرانجام پس از دست به دست شدن در کمیسیون‌های مختلف مجلس شورای اسلامی و رفت و آمد به شورای نگهبان، هفته گذشته در دستور کار مجلس قرار گرفت و با اصلاحاتی به تصویب رسید.

این لایحه که نخستین بار در سال ۸۸ در مجلس درباره آن بحث و بررسی شده و سرانجام به تصویب این نهاد رسیده بود، بار‌ها با ایراد‌هایی از سوی شورای نگهبان روبه‌رو و برای اصلاح به مجلس برگشت داده شده بود، چراکه به زعم اعضای این شورا، دارای «ابهامات و اشکالات عدیده»‌ای بود که می‌بایست اصلاح شوند.

بدین ترتیب لایحه تبدیل به بحثی شد که می‌طلبید تا اعضای کمیسیون‌های اجتماعی و حقوقی در کنار برخی از کار‌شناسان سازمان بهزیستی و غیره مشترک به تبادل نظر درباره آن پرداخته و برای جلب نظر شورای نگهبان، از نظر کار‌شناسی مرکز پژوهش‌های مجلس هم بهره بگیرند اما جالب است که با رعایت این موارد و با توجه به اینکه امر سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و یا بد سرپرست شرعا به عهده ولی امر است ـ این مهم می‌بایست در مصوبه مجلس گنجانده می‌شده ـ مدعای اصلی شورای نگهبان برای عودت این مصوبه به مجلس، دیده نشدن این بخش بوده است.

به عبارتی بهتر، هنگامی که چندی پیش، کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری خود با خبرنگاران لایحه حمایت از کودکان بد سرپرست را به همین دلیل در فهرست مصوبه‌های رد شده خواند، همگان با این پرسش‌ها مواجه بودند که آیا به راستی تعیین تکلیف یک لایحه توسط نهاد قانون گذار و نهاد تطبیق دهنده قانون با شرع و قانون اساسی تا این اندازه زمان‌بر است؟ چه زمانی سایر ایرادات متعدد وارده مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت؟

اینجا بود که با مرتفع شدن ایراد اساسی مصوبه، لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست طی روزهای گذشته بار دیگر در دستور کار مجلس قرار گرفت و در یک روز کاری پربحث، نمایندگان مجلس کار اصلاح بیست و یک ایراد وارده توسط شورای نگهبان به مصوبه‌شان را به انجام رسانده و مصوبه را برای بررسی چندباره آماده تأیید نهایی و تبدیل به قانون کردند.

عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: اعضای کمیسیون در نشست‌هایی که داشتیم، یک به یک ایرادات وارد شده توسط شورای نگهبان را بررسی و اصلاح کردند و در پایان همه موارد در صحن مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفت و لایحه با ۱۲۴ رای مثبت نمایندگان به تصویب رسید.

نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: پس از تصویب در صحن و رفع اشکالات، لایحه حمایت از کودکان دوباره برای تایید و تصویب نهایی به زودی به شورای نگهبان ارسال خواهد شد.

وی درباره جزییات مورد بحث در این لایحه که‌گاه با تعبیر جنجالی از آن یاد می‌شود، گفت: آنچه روشن است، اجرای این لایحه، روند واگذاری کودک به خانواده‌های متقاضی دارای صلاحیت را تسریع بخشیده و علاوه بر آن در برخی موارد که پیشتر قانون ورودی به آن‌ها نداشت نیز موثر خواهد بود و هم مجلس با استفاده از نظریات سازمان بهزیستی و کار‌شناسان و هم شورای نگهبان در باره آن دقت لازم را به خرج داده‌اند.

عزیزی می‌افزاید: بنا بر اظهارنظر شورای نگهبان، مواردی از مصوبه قبلی با شرع مقدس اسلام مغایرت داشت که یکی از آن‌ها در مورد شرایطی بود که درخواست‌کنندگان برای سرپرستی باید داشته باشند که در اصلاحیه یاد شده در بند الف ماده ۶ این قانون عدم‌محکومیت جزایی مؤثر افزوده شده و اضافات این بند حذف شد. یا بر اساس ماده ۸ ـ که اصلاحات کلی روی آن انجام شد ـ از این به بعد سپردن سرپرستی افراد در صورتی مجاز است، که دارای یکی از این شرایط باشند:

الف) امکان شناخت هیچ‌یک از پدر و مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد،

ب) پدرومادر و جد مادری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشد،

پ) افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیت دار به سازمان سپرده شده و تا زمان گذشتن دو سال از سپرده شدن آن‌ها به سازمان، پدر یا مادر و یا جد پدری برای سرپرستی آنان مراجعه نکرده باشد،

ت) هیچ ‌یک از پدر، مادر و جد پدری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشد و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با زم امین و یا ناظر نیز این حاصل نشود.

وی در ادامه به رویکرد جدید مصوبه اخیر در قبال کودکان بد سرپرست اشاره کرده و می‌گوید: ماده ۹ این لایحه که از سوی اعضای کمیسیون اجتماعی مورد اصلاح قرار گرفت تمام کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرستی کمتر از شانزده سالی را شامل می‌شود که دارای شرایط ذکر شده در ماده ۸ باشند، مگر این‌که به تشخیص دادگاه بالغ و رشید بوده و نیاز به سرپرستی نداشته باشند؛ باید اضافه کرد که در گذشته امکان واگذاری فرزندان بد سرپرست وجود نداشت و لایحه جدید امکان این امر را میسر کرده است.

این سخنان در حالی بیان می‌شود که شاید بهتر است با توجه به رفت و برگشت‌های متعدد این لایحه به شورای نگهبان، منتظر رأی اعضای این شورا درباره مصوبه اخیر بهارستان نشینان بوده و در صورت تصویب ایشان و تبدیل مصوبه به قانون، جزییات ماجرا را تشریح کنیم؛ به ویژه آن که ماجراهای کودک آزاری در سالیان اخیر و مشمول شدن کودکان بدسرپرست در مصوبه اخیر می‌تواند نشانه خوبی باشد.