بیماری ها و اختلالات روانی شایع

بسیاری از خانواده‌ها در پی بروز مشکلات روانی برای فرزندان و عزیزان خود، به دنبال دسترسی به لیست شایع بیماری ها و اختلالات روانی خواهند بود تا بتوانند به اطلاعات حدودی در این زمینه، دست پیدا کنند. البته توصیه می‌شود که در پی قرار گرفتن در چنین شرایطی، سریعاً به یک روانشناس معتبر، مراجعه نمایید تا از حادتر شدن مشکلات روانی، جلوگیری کنید و خود یا عزیزانتان را، در مسیر بهبودی قرار دهید.

همچنین، باید گفت که روانشناسان مجرب و معتبر، با انواع شایع بیماری ها و اختلالات روانی، آشنا هستند؛ بنابراین، سریعاً می‌توانند اختلالاتی نظیر پارانوئید، اسکیزوئید، بی اشتهایی عصبی و ده‌ها نوع دیگر را، تشخیص دهند و راهکارهای مختلفی را برای بهبود هر نوع اختلال، در نظر بگیرند.

شایع بیماری ها و اختلالات روانی

جهت شناخت شایع بیماری ها و اختلالات روانی، بایستی به دسته‌بندی‌های جهانی مربوط به آن‌ها توجه داشت. به‌طورکلی، می‌توان اختلالات روانی رایج را، در هجده گروه مختلف، تقسیم‌بندی نمود:

1. اختلالات شخصیتی

2. اختلالات افسردگی

3. مشکلات روانی رشد عصبی و ذهنی

4. معضلات جنسی

5. وسواس فکری – عملی و مشکلات مرتبط

6. اسکیزوفرنی و دیگر معضلات روان‌پریشی

7. اختلالات اضطرابی

8. تروما و معضلات مربوط به استرس

9. اختلال‌های تجزیه‌ای

10. اختلالات پارافیلیک

11. اختلال علائم جسمانی و اختلالات مربوط به آن

12. مشکلات روانی دو قطبی

13. معضلات روانی مربوط به تغذیه و خوردن

14. اختلالات دفع

15. معضلات خواب‌وبیداری

16. اختلالات کنترل تکانه و سلوک

17. مصرف روان‌گردان و مواد مخدر اعتیادآور

18. مشکلات عصبی شناختی (NCD)

در ادامه، به تشریح برخی از اختلالات ذکرشده، می‌پردازیم.

اختلالات شخصیتی؛ از شایع بیماری ها و اختلالات روانی

گروه زیادی از افراد در سراسر جهان، به انواع اختلالات شخصیتی دچار هستند؛ بنابراین، می‌توان گفت که اختلالات شخصیتی، از شایع بیماری ها و اختلالات روانی جامعه محسوب می‌شود. با توجه به پیچیدگی و گستردگی معضلات شخصیتی، این گروه، دارای معضلات زیرمجموعه‌ای متعددی خواهد بود:

• اختلال شخصیت ضداجتماعی: این‌دست از افراد، مرتباً به قوانین، وجدان و احساسات، پشت می‌کنند و ممکن است علاوه بر عدم همدلی با سایر انسان‌ها، دائماً حق آن‌ها را نیز پایمال نمایند!

• معضل شخصیت اجتنابی: در پی دچار شدن به این اختلال، افراد دائماً فکر می‌کنند که در جامعه، پذیرفته نمی‌شوند؛ درنتیجه، همواره از اجتماع، دوری خواهند کرد.

• پارانوئید: نوعی دیگر از اختلال‌های شخصیتی است که بیمار نسبت به سایر افراد، حس بی‌اعتمادی خواهد داشت. حالت حاد این بیماری، بدین گونه خواهد بود که فرد، تمامی رفتارها و نیت‌های نزدیک‌ اشخاص زندگی خود را نیز، مخرب در نظر می‌گیرد؛ آن‌هم بدون ادله مناسب!

• اسکیزوئید: این افراد، با سرد شدن رابطه‌ها و رفتارشان، دوری از اجتماع را انتخاب می‌کنند؛ آن‌چنان‌که حتی ممکن است اشخاص مبتلابه اختلال اسکیزوئید، از داشتن رابطه با صمیمی‌ افراد زندگی خود نیز، لذت نبرند.

اختلال شخصیت مرزی، معضل شخصیت وابسته، شخصیت‌های نمایشی و خودشیفته، رفتار وسواسی-جبری، اسکیزوتایپال و...، همگی از زیرمجموعه‌های اختلالات شخصیتی به شمار می‌روند.

افسردگی؛ در صدر شایع بیماری ها و اختلالات روانی

به دلیل رواج گسترده بیماری افسردگی در سراسر جهان، دسته‌بندی‌های مختلفی برای اختلالات افسردگی، مطرح‌شده است. مطابق نظر کارشناسان، یکی از مهم‌ علائم افسردگی، گوشه‌گیری و عدم لذت بردن از کارهای دوست‌داشتنی گذشته خواهد بود. همچنین، کارشناسان اظهار می‌کنند که در صورت داشتن 3 الی 4 مورد از پارامترهای زیر، افراد احتمالاً به یکی از حالات افسردگی دچار شده‌اند:

• داشتن حس اندوه

• حس نیاز به داروهای مسکن، آرامش‌بخش و یا مصرف الکل

• حس نارضایتی محض

• یأس و دل‌زدگی

• داشتن احساس باخت در افکار

• نگاه تماماً منفی به آینده

• تحریک‌پذیری بالا

• فقدان تمرکز کافی

• قائل نبودن ارزش کافی برای خود

• حس بیمارگونه

• خستگی مفرط

البته اختلالات افسردگی، گاهی در پی دچار شدن به یک بیماری سخت، پررنج و درد و لاعلاج، ممکن است سراغ افراد بیاید. فارغ از آن، حالات مختلف دیگری را نیز می‌توان برای اختلال افسردگی، در نظر داشت:

• افسردگی اساسی: به‌مرور، تمامی خوشی‌های روحی فرد و میل وی به انجام بسیاری از کارها (که سابقاً از آن‌ها لذت می‌برده است)، از بین می‌رود؛ بدین ترتیب، کاملاً به موجودی گوشه‌گیر، عصبی، تحریک‌پذیر و اندوهگین، تبدیل می‌شود.

• اختلالات افسردگی مزمن: این اختلال، با نام افسردگی مداوم نیز شناخته می‌شود که در کوتاه‌مدت، علائم محدود و ضعیفی دارد، اما به دلیل طولانی بودن فرآیند افسردگی مزمن، ممکن است وضعیت فرد درگذر زمان، روز‌به‌روز بدتر شود.

• معضل بی‌نظمی خلقی: نوعی از افسردگی پرخاشگرانه است که غالباً در دوران کودکی افراد، مشاهده می‌شود و رفتار خشن و تحریک‌پذیری بسیار بالا، از خصوصیات آن به شمار می‌آید.

اختلال نارسایی پیش از قاعدگی نیز، یکی از شایع بیماری ها و اختلالات روانی است که همواره می‌تواند افسردگی‌های شدید کوتاه، مقطعی و غیر مزمن را در بانوان به وجود بیاورد.

معضلات روانی مربوط به تغذیه و خوردن

یکی از شایع بیماری ها و اختلالات روانی قابل‌مشاهده در جامعه، به معضلات روانی مرتبط با تغذیه و غذا خوردن، مربوط می‌شود. جالب است بدانید که تشخیص این معضل (در انواع مختلف پرخوری یا بی اشتهایی عصبی)، برای افراد عادی، بسیار سخت خواهد بود. در بسیاری از موارد، افسردگی می‌تواند موجب ایجاد اختلالاتی در خوردن شود. همچنین، رژیم‌های غذایی سنگین و تغییر ناگهانی سیستم بیولوژیک بدن نیز، در این امر بی‌تأثیر نخواهد بود. برخی از اختلالات زیرمجموعه‌ای این گروه، عبارت‌اند از:

• اختلال پیکا: از جالب‌ و شایع بیماری ها و اختلالات روانی مربوط به غذا خوردن، می‌توان به اختلال پیکا اشاره نمود. با دچار شدن زنان باردار یا کودکان به این معضل، آن‌ها ممکن است هوس کنند که مواد غیرخوراکی (نظیر صابون، بنزین، خاک، رنگ و...) را مصرف کنند.

• بی اشتهایی عصبی: معمولاً افراد مبتلابه این اختلال، از افزایش وزنشان می‌ترسند؛ بنابراین، با مصرف کم‌ مقدار غذا، همواره وزن کمی دارند.

• پرخوری عصبی: این گروه از بیماران، ابتدا شدیداً غذا می‌خورند و سپس، می‌خواهند با انجام اقدامات جبرانی همانند، ورزش سنگین، تهوع عمدی و مصرف داروهای خاص، بار استرس خود را کم کنند.

• اختلالات نشخوار: در پی این اختلال عجیب، فرد، غذایی را که قبلاً جویده را به بیرون ریخته و دوباره آن را قورت خواهد داد!

معضلات مربوط به پرخوری بدون احساس جبران نیز، در خانواده اختلالات غذا خوردن، قرار داده می‌شوند.

اختلال دوقطبی؛ از شایع بیماری ها و اختلالات روانی

معمولاً از مهم‌ علائم دچار شدن افراد به مشکلات روانی دو قطبی، کاهش فعالیت و انگیزه و تغییر شدید رفتارهای روزمره فرد خواهد بود. مبتلایان به اختلالات دوقطبی، معمولاً 2 دوره مهم و متوالی را در پیش دارند:

• دوره شیدایی: برخلاف حالت افسردگی، سطح اکتیو بودن و انرژی افراد، در دوره شیدایی، بیشتر می‌شود. اگرچه داشتن انرژی مناسب، همیشه عادی به نظر می‌رسد؛ اما خانواده‌ها باید وجود رفتارهای شاخص دوره شیدایی، نظیر بیهوده چرخیدن، تحریک‌پذیر شدن، هذیان گفتن، حواس‌پرتی شدید و... را تشخیص دهند.

• دوره افسردگی: طی این دوره، فرد شدیداً دچار اندوه می‌شود. افراد در این دوره، میل بسیار پایینی برای انجام کلیه اقدامات خود دارند. داشتن حس غمگینی طولانی، احساس گناه و فکر به خودکشی، از دیگر ویژگی‌های بارز این دوره است.

همواره در لیست شایع بیماری ها و اختلالات روانی، به نام «اختلالات دو قطبی» برمی‌خوریم. حال بایستی بدانید که مطابق آمارهای جهانی، حدود هشتاد درصد دلیل ابتلا به این معضل، ژنتیکی، تشخیص داده‌شده است.

اسکیزوفرنی و دیگر معضلات روان‌پریشی

برخلاف پارانوئید، معضل روانی اسکیزوفرنی، یک اختلال مغزی سخت و چندلایه به شمار می‌رود. معمولاً افراد در سنین نوجوانی تا جوانی، به این معضل دچار می‌شوند و در ذهن خود، واقعیات را تحریف می‌کنند؛ بنابراین، نمی‌توانند به احساسات خود، غالب شوند و تفکر صحیحی داشته باشند. آمار تکان‌دهنده در این رابطه، نشان می‌دهد که تنها 20-30 درصد از این بیماران، دوره‌های کوتاه اسکیزوفرنی را تجربه می‌کنند؛ در میان باقی بیماران، با نوع حاد و مزمن روبه‌رو هستیم و ده درصد از این افراد دارای حالات مزمن نیز، نهایتاً به سمت خودکشی می‌روند!

به‌طورکلی، برای اسکیزوفرنی، علائم مختلفی مانند، توهم، کاهش انگیزه، عدم درک و تفکر صحیح نسبت به موضوعات و چالش‌های مختلف، عدم پذیرش واقعیات، گوشه‌گیری و...، ذکر می‌شود.

مشکلات روانی و اختلالات تجزیه‌ای

مجموعه اختلال‌های گسستی (تجزیه‌ای)، از دیگر موارد لیست شایع بیماری ها و اختلالات روانی محسوب می‌شود. بیمارانی که به آسیب‌های روانی تجزیه‌ای دچار می‌شوند، ممکن است با درصد بندی‌های مختلفی، از احساسات، هویت، تصورات مثبت و خاطرات خود، گسست پیدا کنند. در پی بروز این مشکل، معمولاً روانشناسان از دارو برای درمان بیمار خود استفاده نمی‌کنند؛ بلکه سعی می‌شود با جلسات تک‌نفره و گروهی، ارتباط مجدد و مستحکمی میان «فرد» و «خاطرات و تفکرات مثبت پیشین وی» به وجود بیاید.

چنانچه فرد با فاصله گرفتن از هویت خود، مرتباً خود را در یک‌سری رؤیاها و رخدادهای غیرواقعی ببیند، احتمالاً به اختلالات تجزیه‌ای دچار شده است. پارامترهایی نظیر فراموش نمودن هویت خود، فاصله از رؤیاهای مثبت، طی نکردن مسیر پیشرفت، افت شدید شخصیت، وارونه دیدن واقعیت‌ها، مشکل مدیریت احساس، فقدان تمرکز شدید، عدم ثبات در رفتارهای روزمره، عدم تعلق‌خاطر به خاطرات گذشته و هویت نزدیکان، باور نداشتن به واقعی بودن جهان، داشتن حس اجبار برای انجام برخی از امور روزمره و...، همگی از مهم‌ علائم اختلالات گسستی و معضلات هویت تجزیه‌ای محسوب می‌شوند.

جمع‌بندی

پرواضح است که هریک از شایع بیماری ها و اختلالات روانی، می‌توانند خطرات و اثرات ویژه‌ای را برای سلامتی انسان‌ها به دنبال داشته باشند؛ به‌خصوص که در برخی از موارد اختلالات، فرد نهایتاً به خودکشی فکر خواهد کرد. علاوه بر خطرات مرگ، بایستی توجه داشت که اختلالات روانی مزمن و غیر مزمن، همواره به‌طور بلندمدت و کوتاه‌مدت، بر روی آموزش، احساس همدلی و نوع‌دوستی، افزایش تعاملات، اجتماع‌پذیری، داشتن حس مثبت، ارائه خدمات صادقانه و...، تأثیر می‌گذارد.

انتهای رپرتاژ آگهی/