تشکیل پویش «نه به میچکاسو» در مازندران

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا ، سوچِلا، روزدُما، لاک‌تله و میچکاسو از جمله سنت های شکار پرندگان در مازندران محسوب می شود. سنت میچکاسو قدمت طولانی دارد و تقریبا در تمامی مناطق مازندران رواج داشت. این سنت طی چند دهه اخیر در بسیاری از مناطق کم رنگ شده است ولی از بین نرفته است.

" میچکا " در زبان مازندرانی به معنای " گنجشک " است و " سو " هم نور معنی می دهد. شکار پرندگان در شب بویژه انبوهی از گنجشک ها در باغ های مرکبات مازندران ، همواره از تفریحات لذتبخش جوانان روستایی بوده است .

جوانان و نوجوانان مازندرانی از قدیم شکار پرندگان با دست یا کار گذاشتن تله را بخشی از تمرین مردانگی و بزرگ شدن می دانستند. این کار را کنار بزرگترها یاد می گرفتند و به وقتش ، خودشان دو نفره یا چند نفره شب هنگام پا به میدان می گذاشتند تا نشان دهند که دیگر نیازی به راهبر و بزرگتر برای شکار ندارند. میچکاسو راحت ترین روش برای تمرین شکار بود چون هم مهارت زیادی نمی خواست و هم این که پاداش آن که شکار گنجشک و دیگر پرندگان کوچک در شب بود ، خیلی زود دست می داد و همه را خوشحال می کرد.

میچکاسو بر خلاف دیگر روش های شکار مانند روزدوما یا سوچلا بیشتر توسط جوانترها دنبال می شد. البته هرگاه بزرگترها همراه می شدند ، به دنبال پرندگان بزرگ تر مانند " ابیا " می رفتند ، پرنده ای که شکارش به خاطر داشتن دید ۳۶۰ درجه ای و قدرت بالای استتار در طبیعت بسیار مشکل است.

البته میچکاسو در قدیم برای خودش آدابی داشت که از جمله آن شکار نکردن پرنده ماده دارای تخم در لانه ، ممنوعیت شکار جوجه و یا مادری که جوجه داشت ، شکار نکردن پرندگان حرام گوشت ، چشم پوشیدن بر شکار پرندگان کمیاب و مهم تر از همه بسنده کردن به تعداد کمی شکار و بازگشت به خانه بدون پراندن و اذیت کردن دیگر پرندگان در حال استراحت بود. به عبارتی در میچکاسو ، سو یا نور بدون سر و صدا به داخل یک درخت یا بخشی از زمین پوشیده از گیاه یا زیر بوته انداخته می شد و همراهان اجازه سر و صدا یا اذیت کردن سایر پرندگان را نداشتند.

ابزار شکار پرنده در میچکاسو هم در درجه دست شکارچی بود. کوچکترها با " رزین " که نوعی تیر و کمان از جنس کش بود ، این کار را انجام می دادند. در برخی مناطق هم از وسایل توری یا پارچه استفاده می کردند. با این وصف طی ۲ دهه اخیر متنوع شدن ابزارهای شکار سبب شد تا تفنگ های ساچمه ای به مهم ترین ابزار میچکاسو تبدیل شود و به همین دلیل هم امسال پویش نه به میچکاسو توسط برخی از روستاییان راه اندازی شده است.

حفاظت از محصولات کشاورزی

دوستداران و علاقه مندان محیط زیست و پرندگان که این پویش را به راه انداخته اند ، معتقدند که شکار پرندگان در شب و هنگام استراحت کاری غیراخلاقی است و غیراخلاقی تر این که با نور چراغ قوه اجازه ندهی پرنده واکنش طبیعی و غریزی برای فرار از خود نشان دهد و بدتر این که از تفنگ بادی یا ساچمه ای هم در این روش استفاده شود.

یکی از پدربزرگ هایی که در روستایی در بخش بندپی غربی شهرستان بابل پویش نه به میچکاسو را برای این منطقه راه انداخته ، می گوید : در گذشته فراوانی وجود انواع پرندگان بویژه گنجشک سبب می شد تا به محصولات کشاورزان خسارت وارد شود. کشاورزان در آن زمان از دست گنجشک ها و بعضی از پرندگان دیگر کلافه می شدند و به همین خاطر هم یکی از راه های فراری دادن آنها یا کم کردن تعدادشان این بود که آنها را شکار می کردند و شکارشان هم به روش های مختلف نظیر تله گذاری و یا استفاده از کمان کشی یا رزین بود.

علی آقا نیازآذری که خود تجربه شکاربه روش میچکاسو را دارد ، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : این یک روش شکار در شب بود ولی مثل الان با چراغ قوه پرنور و تفنک ساچمه ای نبود. ما با چراغ نفتی به میچکاسو می رفتیم . نور چراغ مستقیم به چشم پرندگان نمی زد که نتوانند فرار کنند. نور چراغ نفتی یا فانوس فقط بخشی از درخت را روشن می کرد. اگر روی درخت چند پرنده در کنار هم خوابیده بودند ،فقط شانس شکار یک پرنده برایمان وجود داشت و بقیه پرندگان به دلیل سرو صدا سنگ کمان یا جلورفتن دست برای گرفتن ، فرار می کردند.

وی گفت : روش امروزی شکار پرنده در شب با امکانات و تجهیزاتی که به کار می برند دیر میچکاسو نیست . این روش غیراخلاقی است. چراغ قوه نور بسیار قوی دارد و افرادی که به میچکاسو می روند هر سال تلاش دارند تا چراغ قوه های پرنورتری به به کار بگیرند. نور چراغ قوه را مستقیم به چشم پرندگان می زنند تا پرنده قدرت فرار نداشته باشد و آن وقت با تفنگ ساچمه ای شکارش می کنند.در این روش نورزیاد چراغ قوه از یک سو و سر و صدا نداشتن تفنگ ساچمه ای از سوی دیگر باعث می شود تا افراد بتوانند تمامی پرندگانی که روی درخت نشسته اند ، شکار کنند. همچنین پرنده با تفنگ چنان زخمی بر می دارد که دیگر خوب شدنی نیست و در نتیجه پرنده مادر و دارای تخم و جوجه زیادی شکار می شوند. این نوعی نسل کشی و قتل عام پرندگان است.

این دوستدار محیط زیست افزود : یکی از اتفاقاتی که طی یکی دو دهه اخیر رخ داده ، تغییر درختان مرکبات و پاکوتاه شدن آنها است. در قدیم درختان مرکبات بلندقامت بود. با چراغ نفتی و فانوس تنها می توانستی دامنه درخت را روشن کنی و پرندگان هم شب ها کمتر در دامنه درخت استراحت می کردند در نتیجه کار میچکاسو بسیار سخت بود ولی اکنون درختان پاکوتاه مرکبات که گاهی تا ۱۰ اصله آنها هم به اندازه یک اصله درختان قدیمی نمی شود ، کار را برای میچکاسو غیراخلاقی کرده است چون پرندگان براحتی و در تعداد زیاد شکار می شوند.

بند پی غربی و شرقی شهرستان بابل به واسطه موقعیت جغرافیایی که در منطقه کوهپایه ای و مرتعی واقعند مملو از درختچه های جنگلی و همچنین باغ های مرکبات فراوان است و به همین دلیل هم برای شکارچیان زبانزد و شناخته شده است. بیشترین میزان سنت میچکاسو هم در حال حاضر در همین مناطق و برخی از مناطق کوهستانی دیگر مازندران رواج دارد.

جریمه ۵۰ هزار تومانی برای شکار هر پرنده در شب

افرادی که پویش نه به میچکاسو را به راه انداخته اند ، در باره ممنوعیت این شکار از سوی محیط زیست چیزی نگفته اند. آنها به خاطر از بین رفتن آداب و اخلاق شکار در این روش بر این اعتقادند که دیگر میچکاسو نباید ادامه یابد ، ولی ظاهرا محیط زیست هم برای اینگونه شکار جریمه مشخصی دارد.

رییس اداره حیات وحش محیط‌ زیست مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اظهار این که شکار هر گونه پرنده در شب ممنوع بوده و حداقل جریمه شکار نیز برای هر قطعه ۵۰ هزار تومان است، گفت : از آن جایی که روش شکار با چراغ در شب در باغ های شخصی قابل رصد ماموران محیط زیست نیست ، تنها راه ممنوعیت این روش شکار فرهنگ سازی است.

کوروس ربیعی روش شکار میچکاسو را ناجوانمردانه توصیف کرد و افزود : معمولا انواع پرندگان از جمله " ابیا "در شب های فصل زمستان برای فرار از یخبندان ارتفاعات به دامنه و حتی به باغ های مرکبات مناطق دشت می آیند و برخی از این فرصت سواستفاده می کنند و این گونه پرندگانی را به باغ و زمین آنها پناه آوردند ، شب هنگام با چراغ قوه و تفنگ بادی بدون این که به پرنده فرصت واکنش و فرار بدهند ، شکار می کنند. قطعا این روش شکار بسیار ناجوانمردانه است.

وی گفت : همه موجودات زنده در شب استراحت می کند و می خوابند و طبیعی است که شکار پرندگان در این شرایط نمی تواند اخلاقی و انسانی باشد. امیدواریم این روش شکار که بیشتر در بین جوانان برای تفریح و لذت رواج دارد به نوعی با فرهنگ سازی از طریق اطلاع رسانی کم شده ، به صفر برسد.

رییس اداره حیات وحش محیط‌ زیست مازندران با بیان این که ماموران محیط زیست در فصل زمستان همواره با انبوه شکارچیان پرندگان در مناطق مختلف استان بویژه در دامنه های کوهستانی مواجه هستند، افزود : از آن جایی که حمل و نقل تفنگ بادی به مجوز قانونی نیاز ندارد ، فقط مردم در قالب دوستداران پرندگان می توانند با فرهنگ سازی این روش شکار را متوقف کنند.

شکار پرندگان در شب با تفنگ های بادی در مازندران در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی دستکم ۲۰ هزار نفر در این استان دارای مجوز شکار با تفنگ های شکاری هستند و گمانه زنی های غیررسمی هم آمار شکارچیان مجاز و غیرمجاز را تا یکصد هزار نفر برآورد می کند .
برآورد رسمی کارشناسان محیط زیست مازندران هم گویای شکار دستکم ۳۰۰ هزار قطعه پرنده در سال توسط این شکارچیان است که باید به این رقم شکار انواع جانوران حلال و حرام گوشت از جمله حیوانات کمیاب مانند کله بز ، غزال و آهو را اضافه کرد.

در سال های اخیر علاوه بر از بین رفتن رسم شکار و تبدیل شدن تمامی روزهای سال به فصل شکار برای شکارچیان غیرمجاز و حتی در بعضی موارد شکارچیان مجاز ، هدف شکار هم از سرگرمی فراتر رفته و به ممری دائمی برای کسب درآمد عده ای تبدیل شده است.