کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران در گفتگو با تابناک اقتصادی پاسخ داد؛
سهامداری در پالایشگاههای فراسرزمینی در نهایت باعث میشود که کشور هدف تبدیل به شریک تجاری ما شود و در عین حال بازاری تضمینی برای نفت خام ایران فراهم کرده است که درآمد ارزی برای ما به همراه خواهد داشت.
کد خبر: ۱۲۳۲۶۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۰
قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه بازار آسیا تحت تاثیر نگرانیها نسبت به تقاضای جهانی به دلیل ضعف اقتصادی چین و احتمال رشد ذخایر آمریکا، کاهش یافت.
کد خبر: ۱۲۳۲۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۹
یک شرکت انرژی در منطقه سرشار از ذخایر گاز واکا موئرتای آرژانتین، از گاز فلر برای فعالیت تولید ارز دیجیتالی استفاده خواهد کرد.
کد خبر: ۱۲۳۲۱۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
قیمت نفت در جریان معاملات روز دوشنبه کاهش یافت، زیرا فعالان بازار پس از حمله ایران به اسرائیل در اواخر روز شنبه ، پرمیوم ریسک را کاهش دادند.
کد خبر: ۱۲۳۱۹۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۷
بسته خبری اقتصادی امروز، تیترهایی مانند افت شاخص بورس در دومین روز هفته، کاهش دامنه نوسان بورس، سهامداران نگران نباشند، آگهی واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال، ثبات نرخ دلار در مرکز مبادله، توصیه مهم به مردم قبل ورود به بازار طلا و سکه و کاهش ارزش بازار جهانی ارزهای دیجیتال را در بر دارد.
کد خبر: ۱۲۳۱۹۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
زیاد داوود، تحلیلگر بلومبرگ، امروز یکشنبه (26 فروردین 1402) در یادداشتی نوشت: ایران انتقام خود را به گونهای طراحی کرد که بیشترین نمادسازی را به همراه داشته باشد، اما حداقل آسیب را به همراه داشته باشد.
کد خبر: ۱۲۳۱۸۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
آمارهای جدید نشان می دهد واردات نفت خام چین در ماه مارس 6 درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش یافت، آن هم در شرایطی که واردات نفت خام در سه ماهه اول سال گذشته در بحبوحه حجم بالای نفت خام روسیه به چین ثابت بود.
کد خبر: ۱۲۳۱۶۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۵
بر اساس تازهترین گزارش دبیرخانه اوپک، ایران در ماه مارس (اسفند- فروردین) ۲۸ هزار بشکه بیشتر از فوریه ۲۰۲۴ (بهمن - اسفند) نفت تولید کرده است و پیشتاز تولید نفت در میان سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به حساب میآید.
کد خبر: ۱۲۳۱۶۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۵
با استفاده از پتانسیلهای موجود، ظرفیت سازی برای جذب سرمایهها و تکنولوژی خارجی و به اجرا گذاشتن سیاستهای صحیح در راستای بازطراحی تجارت انرژی کشور در دولت سیزدهم به فروش حداکثری نفت و گاز کشور مبادرت کردیم. این امر رشد اقتصادی بالایی را رقم زد که اخیراً صندوق بین المللی پول نیز آن را اعلام کرد و بیشترین رشد اقتصادی در بین کشورهای دنیا پس از هند را کسب کردیم.
کد خبر: ۱۲۳۱۴۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۴
چندی پیش مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ، از شناسایی نفت شیل در 10 نقطه کشور خبر داد حال باید دید نفت شیل چیست و کشف آن چه آثار مثبت یا منفی میتواند داشته باشد؟
کد خبر: ۱۲۲۹۹۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با ۲۶ سنت معادل ۰.۳۰ درصد افزایش به ۸۷ دلار و ۲۶ سنت رسید.
کد خبر: ۱۲۲۹۷۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۳
صادرکنندگان آمریکایی، یکی از ذینفعان اصلی تحریم نفت روسیه و ونزوئلا هستند و به بازارهایی که زمانی تحت نفوذ اوپک و متحدانش بودند، راه پیدا کرده اند.
کد خبر: ۱۲۲۹۷۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۳
قیمتهای آتی نفت به دلیل ناآرامیهای ژئوپلیتیکی افزایش یافت؛ همچنین نشانههایی مبنی بر اینکه اوپک پلاس به کاهش کنونی تولید پایبند خواهد ماند نیز وجود دارد. نمایندگان اوپک پلاس هفته آینده جلسه بررسی را برگزار میکنند.
کد خبر: ۱۲۲۸۸۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
بررسی وضعیت بازارهای موازی بورس (بیت کوین، سکه، طلا و نفت ) می تواند به تصمیم گیری سرمایه گذاران کمک شایانی کند. نبض بورس ضمن مرور روند روزانه و هفتگی قیمت ها، به بیان پیش بینی بازارها در روزهای آینده نیز خواهد پرداخت.
کد خبر: ۱۲۲۷۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
رئیس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه برنامه داریم تا نرخ تورم نقطهبهنقطه در پایان سال در کانال 20 درصد قرار بگیرد، تاکید کرده، بانک مرکزی تلاش خواهد کرد تا با اعمال سیاستهای ارزی، نوسانات نرخ ارز را به حداقل برساند و حضور بانک مرکزی در بازارهایی مانند طلا و ارز تداوم خواهد داشت.
کد خبر: ۱۲۲۷۰۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۴
قیمت نفت در معاملات روز سهشنبه بازار آسیا تحت تاثیر تنشهای ژئوپلیتیکی در خاورمیانه که همچنان نگران کننده مانده، افزایش یافت اما چشم انداز بدبینانه تقاضا، رشد قیمت را محدود کرد.
کد خبر: ۱۲۲۶۷۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۲
مرور روزنامههای سه شنبه ۲۲ اسفند
تصمیم دولت در واگذاری پرسپولیس به تامین اجتماعی، رقابت نابرابر فرزندآوری اتباع خارجی با ایرانیان، هدف واشنگتن از ایجاد بندر در غزه، اعطای نشان فتح به بازوان دفاعی کشور، هشدار سازمان ملل نسبت به وقوع نسل کشی در رفح، چهارشنبه سوری زیر سایه قیمت بالای دلار، سفر مخفیانه رئیس سیا به مصر و شوک افزایش هزینه سلامت، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۲۲۶۶۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۲
کد خبر: ۱۲۲۶۳۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
مراسم امضای قرارداد «فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی» امروز یکشنبه (۲۰ اسفند ۱۴۰۲) برگزار شد و جواد اوجی، وزیر نفت ، با سخنرانی در این مراسم بیان کرد: امروز به هر جا بخواهیم میتوانیم نفت صادر میکنیم، آن هم با کمترین تخفیفها و در حال حاضر بالاترین میزان صادرات نفت ایران رقم خورده است.
کد خبر: ۱۲۲۶۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
کد خبر: ۱۲۲۶۳۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰