کلیات
گرد و غبار یا ریزگرد تودهای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود میکند و برای بیماران تنفسی بسیار زیانآور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی میشود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا میرود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفانهای دیدی را ایجاد میکند. یکی از دلایل بسیاری از انقراضهای بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی میشود. نمونهای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل میگیرد و با گذر از کوههای ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابانهای عراق و سوریه سرازیر میشود و تا خلیج فارس و رسیدن به آبهای آزاد پیش میرود. جریانهای خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابانزدایی در عراق باعث خشکشدن بسیاری از باتلاقهای عراق و ایجاد نواحی غبارساز شدهاست. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این زمینها را تأمین میکردند و تمام زمینها در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شنهای روان در بیابانها استفاده میشود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولتها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بودهاست، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلایندههای شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
عوامل ریشهای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی
طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالابهای منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابانهای عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفرههای آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم میرسد.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) میدانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکلگیری پدیدههای جوی دیگر در خاورمیانه نسبت میدهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر میدهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کردهاست.
تغذیه در گرد وغبار
در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیهای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان، میوهها و سبزیجات با برگهای سبز میتوانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه میشود.
مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران اظهار کرد: تا سال ۲۰۲۱ در محدوده دجله و فرات مرتع و پوشش گیاهی مناسبی وجود داشت و هورهایی که در جنوب عراق قرار داشتند هم دارای آب بودند اما با فراگیری خشکسالی و ایجاد سد آتاتورک در سرشاخههای رودخانه دجله و فرات، میزان آب ورودی از سمت دجله و فرات به تالابهای عراق، جنوب بصره و حتی هورالعظیم در ایران بسیار کاهش یافته است.
کد خبر: ۱۱۱۹۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۸
رئیس مرکز بهداشت دزفول بر ضرورت خودمراقبتی هنگام بروز ریزگرد تاکید و نکاتی را در این باره برای حفظ سلامتی شهروندان مطرح کرد .
کد خبر: ۱۱۱۹۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۸
منابع سوری از کشته شدن ۱۰ نفر از ساکنان مناطق شمال شرقی سوریه، در پی طوفان شدید شن خبر دادند.
کد خبر: ۱۱۱۹۳۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
عصر۲۶اردیبهشت ماه ۱۴۰۱میزان گرد و خاک در خوزستان به بیش از ۴۲ برابر حدمجاز رسید. پدیده گردوغبار بامنشأ کانونهای عراق، در روز ۱۲ اردیبهشت و ادارات و مراکز آموزشی خوزستان را به تعطیلی کشانده بود.اداره کل مدیریت بحران استانداری خوزستان، باصدور اطلاعیههای سطح نارنجی،نسبت وقوع گردوغبار با منشاء کشورعراق،هشدار داد.براین اساس،پیش بینی شده است که پدیده گردوغبار تا اوایل وقت چهارشنبه در خوزستان ادامه داشته و باعث کاهش دیدافقی وکیفیت هوا، افزایش غلظت آلایندهها و احتمال آسیب به تاسیسات حساس به گرد و غبار شود.
کد خبر: ۱۱۱۹۲۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ضمن بیان آنکه کیفیت فعلی هوا را اخطاری برای سلامت انسانها خواند تاکید کرد: گروههای حساس در این شرایط از خروج از منزل خودداری کنند.
کد خبر: ۱۱۱۹۲۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
بر اساس تصمیم کارگروه اضطرار آلودگی هوا، کلیه ادارات و دستگاههای اجرایی استان خوزستان امروز سهشنبه تا پایان وقت اداری تعطیل اعلام شدند.
کد خبر: ۱۱۱۹۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
شرکت هواپیمایی کویت از توقف موقت پروازها در فرودگاه بین المللی این کشور به دلیل افزایش گرد و غبار در این کشور خبر داد.
کد خبر: ۱۱۱۹۱۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
هفت استان، امروز (دوشنبه، ۱۶ می)، به دلیل بدی آبوهوا و توفان گرد و غبار تعطیل رسمی اعلام شده است که عبارتند از: بغداد، بابل، نجف اشرف، واسط، الدیوانیه، کرکوک و دیالی.
کد خبر: ۱۱۱۹۰۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
کد خبر: ۱۱۱۹۰۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
نفوذ گرد و غبار به استان کرمانشاه و کاهش دید افقی و غلظت گرد و غبار مدارس غرب کرمانشاه را به تعطیلی کشاند.
کد خبر: ۱۱۱۹۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از وقوع رعد و برق و وزش باد شدید و انتقال توده گرد و خاک تشکیل شده روی عراق و سوریه به ایران خبر داد.
کد خبر: ۱۱۱۹۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
با افزایش گرد و و غبار ناشی از طوفان شن در کربلا ونجف، زائران حرمهای مطهر پراکنده شدند.
کد خبر: ۱۱۱۹۰۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۶
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به وجود چشمههای ریزگرد بالفعل و بالقوه فراوان در اطراف تهران گفت: با توجه به اینکه رویداد اخیر گرد و غبار ی در تهران در اردیبهشت ماه رخ داد، حتماً احتمال تکرار این رویداد در ماههای آتی به ویژه در تابستان وجود دارد.
کد خبر: ۱۱۱۸۷۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
مدیر کل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: بیشینه سرعت باد در زابل صبح امروز به ۱۰۸ کیلومتر بر ساعت رسید.
کد خبر: ۱۱۱۸۷۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
آموزش در همه مدارس شهرستان های میبد، اردکان و اشکذر در مقاطع ابتدایی و متوسطه و فقط مقطع ابتدایی (دوره اول و دوم) شهر یزد فردا شنبه ۲۴ اردیبهشت ماه در شیفت صبح به صورت مجازی است.
کد خبر: ۱۱۱۸۶۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
گرد و غبار و کاهش دید افقی و آلودگی هوا باعث تعطیلی تمامی مدارس، دانشگاه ها و مهدهای کودک نوبت صبح روز شنبه در شهرستانهای قصرشیرین، گیلانغرب و سرپلذهاب در غرب کرمانشاه شد.
کد خبر: ۱۱۱۷۴۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۷
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان با بیان اینکه ۳۱۷ هزار هکتار از اراضی شمالی استان گلستان در معرض بیابانی شدن است، گفت: حدود ۱۲۷ هزار هکتار از این اراضی منشا گرد و غبار هستند.
کد خبر: ۱۱۱۷۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۶
بر اساس اعلام مراکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از بعد از ظهر امروز چهار شنبه افزایش وزش باد روی کشور عراق سبب خیزش گرد و خاک و انتقال آن به استان های واقع در غرب و جنوب غرب کشور خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۱۷۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۴
مدیرکل ستاد بحران استانداری ایلام گفت: همه دستگاه های اداری استان امروز دوشنبه به علت غلظت بالای گرد و غبار تعطیل شدند.
کد خبر: ۱۱۱۶۷۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۲
گرد و غبار و کاهش دید افقی و آلودگی هوا باعث تعطیلی تمامی مدارس، دانشگاه ها و مهدهای کودک نوبت صبح روز دوشنبه در شهرستانهای قصرشیرین، گیلانغرب و سرپلذهاب در غرب کرمانشاه شد.
کد خبر: ۱۱۱۶۷۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۲