کلیات
گرد و غبار یا ریزگرد تودهای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود میکند و برای بیماران تنفسی بسیار زیانآور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی میشود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا میرود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفانهای دیدی را ایجاد میکند. یکی از دلایل بسیاری از انقراضهای بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی میشود. نمونهای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل میگیرد و با گذر از کوههای ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابانهای عراق و سوریه سرازیر میشود و تا خلیج فارس و رسیدن به آبهای آزاد پیش میرود. جریانهای خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابانزدایی در عراق باعث خشکشدن بسیاری از باتلاقهای عراق و ایجاد نواحی غبارساز شدهاست. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این زمینها را تأمین میکردند و تمام زمینها در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شنهای روان در بیابانها استفاده میشود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولتها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بودهاست، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلایندههای شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
عوامل ریشهای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی
طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالابهای منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابانهای عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفرههای آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم میرسد.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) میدانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکلگیری پدیدههای جوی دیگر در خاورمیانه نسبت میدهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر میدهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کردهاست.
تغذیه در گرد وغبار
در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیهای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان، میوهها و سبزیجات با برگهای سبز میتوانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه میشود.
کارشناس پیش بینی هواشناسی ایلام گفت: میزان دید افقی در شهرستان مهران به علت وجود گرد و غبار به ۳۰۰ متر رسیده است.
کد خبر: ۱۱۲۶۵۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
دبیر کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوای خوزستان گفت: توده گرد و غبار هنوز وارد استان نشده بنابراین کارگروه تصمیمی برای تعطیلی اهواز اتخاذ نکرده است.
کد خبر: ۱۱۲۶۴۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
ورود موج جدید ریزگردها با غلظت بالا به شهرهای مختلف عراق، روند زندگی شهروندان این کشور را مختل و پروازها را از دو فرودگاه بغداد و نجف اشرف لغو کرد.
کد خبر: ۱۱۲۶۴۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
جزئیات تعطیلی دستگاههای اجرایی در برخی از شهرستانهای استان زنجان اعلام شد.
کد خبر: ۱۱۲۵۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۲
فعال شدن کانون گرد و غبار تالاب گاوخونی در شرق اصفهان بحرانی است که کارشناسان نسبت به آن هشدار داده اند، اتفاقی که به گفته آنها با پرداخت نشدن حقابه این تالاب روز به روز به آن نزدیکتر میشویم و در این صورت شهرها و استانهای همجوار را تحت تاثیر قرار میدهد.
کد خبر: ۱۱۲۵۹۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۲
مدیرکل هواشناسی البرز با اشاره به قرار گرفتن استان در وضعیت هشدار هواشناسی سطح نارنجی گفت: کاهش کیفیت هوا و افزایش آلایندهها مورد انتظار است.
کد خبر: ۱۱۲۵۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۱
اداره هواشناسی استان تهران با اعلام اینکه خیزش گرد و خاک و ناپایداری نسبی جو در نیمهشرقی و ارتفاعات استان پیشبینی میشود، نوشت: بر اثر این مخاطره شکستن درختان فرسوده، آسیب به سازههای موقت و سقوط تابلوهای تبلیغاتی، گردوخاک و کاهش شعاع دید و احتمال تاخیر در پروازها دور از انتظار نیست.
کد خبر: ۱۱۲۵۳۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
نایب رئیس شورای شهر اهواز گفت: در مواقعی که درصد آلایندگی از حد مجاز بالاتر میرود، شاهد ناهماهنگی جدی برای تصمیمگیری در اعلام تعطیلی هستیم و تصمیمات دیرهنگام و نابهنگام در فضای مجازی تبدیل به جوک شده است.
کد خبر: ۱۱۲۴۶۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
یکی از پدیدههای مخرب محیطی که مناطق دارای اقلیم خشک و نیمه خشک مانند استان یزد را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد، طوفانهای گرد و خاک یا ریزگرد است که علت اصلی این پدیده در یزد علاوه بر عوامل خارجی، عوامل داخلی مانند بارش اندک، خشکسالی و بیابانزایی در کانون کویر مرکزی ایران است.
کد خبر: ۱۱۲۴۵۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، از وزش باد شدید و خیزش گرد و غبار در مناطق مختلف کشور و همچنین نفوذ توده گرد و غبار از عراق به غرب و شمال غرب کشور خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۴۰۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۲
مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل اظهار داشت: مقابله با پدیده گرد و غبار و طوفان شن در کشورهای ساحلی خلیج فارس و غرب آسیا نیازمند رویکرد جامع است.
کد خبر: ۱۱۲۳۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۹
بر اساس بررسی دادهها و نقشههای پیشیابی هواشناسی وضعیت جوی استان تهران نیمه ابری تا ابری، با خیزش موقتی گرد و خاک و با نفوذ و گسترش گرد و غبار انتقالی از مناطق غربی پیشبینی میشود.
کد خبر: ۱۱۲۲۸۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از تشکیل توده گرد و غبار در کشور همسایه و نفوذ به استانهای نوار غربی، خیزش گرد و خاک و کاهش کیفیت هوا خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۲۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
طوفان شدید شن آسمان ادلب سوریه را نارنجی کرد.
کد خبر: ۱۱۲۲۷۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
بر اساس اعلام سازمان هواشناسی، در روزهای شنبه و یکشنبه توده گرد و خاک از کشورهای همسایه غربی به نوار غربی کشور انتقال می یابد.
کد خبر: ۱۱۲۲۳۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۳
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در راس یک هیات فنی و کارشناسی با هدف بررسی راهکارهای موثر و فوری در مهار ریزگردها وارد کشور عراق شد.
کد خبر: ۱۱۲۱۳۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۷
کارشناس هواشناسی گفت: در هفته آینده توده جدید گردوخاک از کشور عراق وارد نمیشود و از فردا به مرور شاهد افزایش دمای هوا خواهیم بود.
کد خبر: ۱۱۲۱۲۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۷
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به وزیران خارجه کشورهای دارای منشاء ریزگرد یا مبتلا به بحران زیستمحیطی حاصل از انتشار گسترده گرد و غبار در منطقه نامه نوشت و در این زمینه پیشنهادات و نظرات ایران را برای مقابله با این بحران زیستمحیطی مطرح کرد.
کد خبر: ۱۱۲۰۹۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۵
دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار از شناسایی ۲۷۰ میلیون هکتار منطقه غبار خیز در اطراف کشور خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۰۹۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۵
مرور روزنامههای پنجشنبه ۵ خردادماه
رابرت مالی: شانس شکست بیشتر از موفقیت است، برجام و تصمیمی سخت، کاربران رسانههای اجتماعی در مورد سرنوشت حسین عبدالباقی مالک متروپل چه میگویند؟ تهران در تسخیر متروپل ها، تشدید تنش آنکارا – تهران در سوریه با خروج روسیه، پشت پرده جنجالهای پیش رو در «ونکوور»، توصیه رهبر انقالب به نمایندگان مجلس، طالبان بیپول است؟ و سوغات رییسی از عمان، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۱۲۰۸۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۵