کلیات
گرد و غبار یا ریزگرد تودهای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود میکند و برای بیماران تنفسی بسیار زیانآور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی میشود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا میرود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفانهای دیدی را ایجاد میکند. یکی از دلایل بسیاری از انقراضهای بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی میشود. نمونهای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل میگیرد و با گذر از کوههای ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابانهای عراق و سوریه سرازیر میشود و تا خلیج فارس و رسیدن به آبهای آزاد پیش میرود. جریانهای خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابانزدایی در عراق باعث خشکشدن بسیاری از باتلاقهای عراق و ایجاد نواحی غبارساز شدهاست. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این زمینها را تأمین میکردند و تمام زمینها در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شنهای روان در بیابانها استفاده میشود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولتها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بودهاست، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلایندههای شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
عوامل ریشهای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی
طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالابهای منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابانهای عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفرههای آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم میرسد.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) میدانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکلگیری پدیدههای جوی دیگر در خاورمیانه نسبت میدهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر میدهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کردهاست.
تغذیه در گرد وغبار
در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیهای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان، میوهها و سبزیجات با برگهای سبز میتوانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه میشود.
تغییرات اقلیمی تبعات بسیاری برای کره زمین داشته، به طوریکه باعث افزایش خشکسالی، بارانهای حدی و ... شده است. خشکسالی و استفاده همسایگان بالادستی از منابع آب میتواند باعث تشدید این وضعیت و شکلگیری کانونهای گردوغبار شود و این اتفاق در عراق افتاده است بنابراین ایران برای همکاری با این کشور به منظور مدیریت این کانونها تلاشهایی کرده است اما به گفته رییس سازمان حفاظت محیط زیست همچنان منشأ ۹۵ درصد گردوغبار استانهایی مانند خوزستان، خارجی است.
کد خبر: ۱۱۶۳۱۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۹
مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ۴۳ درصد از مساحت تالابهای کشور در شدتهای متفاوت به منشأ و کانون برداشت گرد و غبار تبدیل شدهاند.
کد خبر: ۱۱۶۲۳۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۳
معاون عمرانی فرماندار فهرج از وقوع گرد و غبار شدید در شهرستان فهرج و کاهش کیفیت هوا خبر داد.
کد خبر: ۱۱۶۲۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۲
محققان با بررسی زنجیره «دی ان ای» باکتریهای موجود در گرد و غبار اعلام کردند که باکتریها صدها کیلومتر جابجا میشوند و میتوانند ترکیب شیمیایی محیط زیستی را در مکانهای دورتر تغییر دهند.
کد خبر: ۱۱۵۱۸۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۴
شاخص کیفیت هوای کرج در وضعیت ناسالم برای تمام گروهها قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۱۴۶۶۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۱
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و مدیریت پدیده گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه طی ۵۰ سال گذشته با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگیها میزان تبخیر نیز کاهش یافته است، گفت: برای بهبود اوضاع باید از اقدامات بیولوژیک فاصله بگیریم و به سمت و سوی اقدامات احیایی و پیشگیرانه حرکت کنیم.
کد خبر: ۱۱۴۲۵۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۶
مناطقی از استان خوزستان از امروز دوشنبه و در آغازین روزهای فصل پاییز شاهد کاهش ۲ تا چهار درجهای دمای هوا می باشند.
کد خبر: ۱۱۴۲۲۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۴
پیرو دستور استاندار سیستان و بلوچستان و تصمیم دفتر مدیریت بحران استانداری به منظور جلوگیری از آسیب به سلامت ساکنان منطقه، تمامی ادارات پنج شهرستان منطقه سیستان به جز دستگاههای امدادی و خدمات رسان، مدیریت بحران فرمانداریها و دستگاههای مرتبط با مراودات مرزی تعطیل اعلام شد.
کد خبر: ۱۱۳۶۳۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۳۱
طوفان گرد وغبار مناطق وسیعی از امارات را در نوردید و به دنبال آن مقامات امارات نسبت به بارش شدید باران هم هشدار دادند.
کد خبر: ۱۱۳۵۰۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۴
طوفان شدید در کربلا و غلظت گرد و غبار در بالاترین حد ممکن! / عکس: خبربان
کد خبر: ۱۱۳۲۴۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۹
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری البرز با اعلام وضعیت هشدار سطح نارنجی هواشناسی گفت: فعالیت ادارات، بانکها و مراکز آموزشی استان البرز چهارشنبه ۵ مرداد به دلیل کاهش کیفیت هوا و گرد و غبار با دو ساعت تأخیر آغاز میشود.
کد خبر: ۱۱۳۱۸۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۵
کد خبر: ۱۱۲۹۷۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۳
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از وزش باد شدید و گرد و خاک در نوارشرقی و خیزش گرد و غبار در استانهای غربی و رگبار و رعد و برق در ۳ استان خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۹۷۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۳
کارشناس سازمان هواشناسی تا اواسط هفته آینده برای بیشتر نقاط کشور جوی پایدار همراه با افزایش دمای هوا پیش بینی کرد.
کد خبر: ۱۱۲۸۷۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۷
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به تداوم پدیده گرد و غبار در حوزه سیستان و قرار گیری شاخص کیفیت هوا در وضعیت خطرناک پنج شهرستان این حوزه روز سه شنبه تعطیل است.
کد خبر: ۱۱۲۸۲۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۴
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: ۵۳۲ خوزستانی بر اثر گرد و غبار راهی بیمارستانهای استان شدند که از این تعداد ۶۲ نفر در بخش مراقبتهای ویژه بستری و تحت نظر هستند.
کد خبر: ۱۱۲۸۱۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۳
بر اساس بررسی دادهها و نقشههای پیشیابی هواشناسی، وضعیت جوی استان تهران آسمانی صاف همراه با وزش باد و گاهی وزش باد شدید و خیزش گرد و خاک وتوفان گرد و غبار در نیمه غربی و جنوبی پیش بینی می شود.
کد خبر: ۱۱۲۷۳۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۹
سازمان هواشناسی کشور جوی آرام و پایدار همراه با تداوم هوای گرم در بیشتر مناطق کشور پیش بینی کرد.
کد خبر: ۱۱۲۷۳۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۹
مدیرکل حفاظت از محیطزیست لرستان شرایط فعالیت ادارات این استان با توجه به وقوع پدیده گرد و غبار را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۱۲۶۷۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۶
با تداوم موج جدید طوفان شن، فرودگاه بغداد اعلام کرد که همه پروازها به حالت تعلیق درآمده است. طوفان ریزدگردها در آسمان استانهای مقدس کربلا و نجف اشرف نیز قابل مشاهده است.
کد خبر: ۱۱۲۶۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵