کلیات
کسری بودجه Deficit هنگامی رخ میدهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته میشود. تأمین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی یا خارجی انجام میشود.
دلایل رخ دادن کسری بودجه
عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینهها و درامدهای دولت منجر به ایجاد کسری بودجه میشود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلاف بین درآمدها و پرداختهای دولت اندازهگیری میشود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیاتها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وامهای پرداختی دولت به خارج و ... جزء درامدهای دولت محسوب میشود.
راههای تأمین کسری بودجه
برای تأمین کسری بودجه راه های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.
استقراض از نظام بانکی
تأمین کسری بودجه از طریق استقراض از نظام بانکی به معنای افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم خواهد بود. در ایران عمدهترین راه تأمین کسری بودجه، استقراض از نظام بانکی است. اما این راه تأمین کسری بودجه چند سالی است که توسط مجلس ممنوع شده است.
انتشار اوراق بهادار
روی آوردن دولت به چاپ و انتشار اوراق بهادار (استقراض داخلی) به معنای افزایش تقاضای دولت برای اعتبارات است که اولین تأثیر آن در بازار پولی، افزایش نرخ بهره و به دنبال آن کاهش سرمایهگذاری بخش خصوصی است. اما کاهش سرمایهگذاری در کشور ما بیشتر به دلیل استقراض دولت از بانکها و کاهش قدرت استقراض بانکها به بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری میباشد. روند نرخ بهره در ایران بیشتر حالت دستوری است.
استقراض از خارج از کشور
تأمین کسری بودجه از طریق منابع خارجی میتواند منجر به کسری در حساب جاری شود..
کسری بودجه و تورم
آمار و ارقام نشان میدهد که ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست. برای مثال کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا یا انگلستان با وجودی که کسری بودجه بالایی دارند، دارای نرخ تورم بسیار پایین هستند. برعکس، در کشورهایی مثل شیلی و مکزیک در برخی سالها مازاد بودجه داشتهاند، ولی نرخ تورم دو رقمی را تجربه کردهاند. در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورمهای بالایی نیز مواجه بودهاند.
ایران در این دستهبندی در گروه سوم قرار گرفتهاست. در ایران با توجه به مشکل تحریم ایران و سخت بودن استقراض خارجی، دولت برای جبران کسری بودجه سادهترین راه، یعنی برداشت از صندوق ذخیره ارزی را انتخاب میکند. تبدیل این دلارها به ریال منجر به افزایش نقدینگی میشود که آن به نوبه خود با تأثیر بر روند عرضه و تقاضا منجر به تورم میشود. البته باید خاطر نشان شد، استفاده از منابع نفتی توسط دولت و همچنین انتشار پول بدون پشتوانه مالی توسط بانک مرکزی از عوامل دیگر تورم میباشد که ناشی از کسری بودجه دولت است.
کمیته بودجه فدرال آمریکا:
کمیته بودجه فدرال پیشبینی کرده است، کسری بودجه فدرال این کشور در سال جاری ۲ برابر خواهد شد و به حدود ۲ تریلیون دلار در سال مالی منتهی به ۳۰ سپتامبر خواهد رسید.
کد خبر: ۱۱۹۱۸۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۶
کد خبر: ۱۱۸۷۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۱
کسری بودجه آمریکا در کمتر از یک سال تقریباً سه برابر شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۴
رئیس کل بانک مرکزی دولت روحانی شب گذشته، به خالی بودن خزانه در دولت قبل و تبدیل ۵ میلیارد دلار (حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان) کسری بودجه دولت روحانی به پایه پولی و اوج گرفتن تورم در پی چاپ پول پرقدرت برای جبران کسری بودجه دولت دوازدهم اذعان کرد.
کد خبر: ۱۱۷۹۴۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۷
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی با عنوان «تحلیلی بر منابع تبصره «۱۴» در قانون بودجه سال ۱۴۰۲» تاکید دارد؛ مطابق محاسبات کارشناسی درصورت تداوم سیاست تثبیت نرخ ارز ۲۸۵۰۰ تومانی، منابع هدفمندی با عدم تحقق حدود ۱۴۸ هزار میلیارد تومان همراه خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۷۶۵۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۴
قانون حساب واحد خزانه، مقدمهی کنترل کسری بودجه
اجرای قانون حساب واحد خزانه با ایجاد شفافیت، انضباطبخشی به فرایند بودجهریزی و کاهش اتلاف و انحراف در بودجه دولت، گامی در اجرای عدالت در تخصیص اعتبارات دستگاهها و رفع تبعیض اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۶۲۸۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۷
غلامعلی جعفرزاده ایمنی آبادی نماینده پیشین مجلس در تحلیل خود از لایحه بودجه ۱۴۰۲ میگوید: با این لایحه پیشبینی میکنم دولت برای سال آینده ۵۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهد داشت لذا پیشنهاد میکنم مجلس لایحه را برای اصلاح به دولت عودت بدهد زیرا تحت هیچ شرایطی آن را به صلاح کشور نمیدانم.
کد خبر: ۱۱۵۹۶۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۵
کشوری که دچار شدیدترین تحریمها است و روزبهروز حلقه محاصره سیاسی و اقتصادی کشور تنگتر میشود، نیاز به سیستم جدید برای مقابله دارد؛ ولی همچنان درِ اقتصاد به روی پاشنه لیبرالیستی آن هم از نوع بد آن میچرخد و مصرف هرچه بیشتر و پولریزی هرچه فزونتر را مسئولان در پیش گرفتهاند.
کد خبر: ۱۱۵۶۹۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۸
مهدی رضایتی کارشناس بازار سرمایه گفت: دولت به روشهای مختلف آسیبهای گوناگونی را به بازار سرمایه وارد میکند. همچنین در فصل تابستان قطعی برق گسترده و خارج از برنامه رویداد که موجب کاهش تولید و افزایش هزیته تولید را نیز در بر داشت. ضمن این که در فصل زمستان احتمالا شاهد قطع گاز صنایع باشیم.
کد خبر: ۱۱۴۶۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۳۰
دولت از ابتدای سال جاری تا تاریخ تهیه این گزارش ۸۷ هزار میلیارد تومان بابت اصل و سود اوراق بدهی منتشر شده در سالهای قبل، پرداخت کرده که شامل ۶۵ هزار میلیارد تومان بابت اصل و ۲۱.۹ هزار میلیارد تومان بابت سود این اوراق بوده است.
کد خبر: ۱۱۴۲۴۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۵
ماجرای مصوبه شورای پول و اعتبار در خصوص دریافت مالیات از حسابهایی که بالای ۳۵میلیون تومان گردش مالی داشته باشد یا در ماه بیش از ۱۰۰ تراکنش داشته باشند از آن دست موضوعاتی است که بررسی آن تصویری شفاف از واقعیت اقتصاد ایران نمایان میکند.
کد خبر: ۱۱۴۰۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۱
صندوق بینالمللی پول به کشورهای اتحادیه اروپا در مورد کسری بودجه و نسبت بدهی هشدار داد.
کد خبر: ۱۱۳۸۹۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۵
عضو کمیسیون عمران مجلس مطرح کرد:
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه از گوشه کنار خبر میرسد دولت به دنبال افزایش سقف نرخ خوراک گاز صنایع است، گفت: دولت اگر میخواهد در این رابطه تصمیمی بگیرد باید آن را در مجلس مطرح کند.
کد خبر: ۱۱۳۳۰۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۲
در چند ماه اخیر افزایش فروش نفت و میعانات در کنار افزایش قیمت، کسری سنگین بودجه ۱۴۰۰ را جبران کرده و دست دولت را در مدیریت بازار ملتهب ارز، بازتر کرده است.
کد خبر: ۱۱۲۹۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۰
عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: قطعا اعطای مبالغ در انتهای زنجیره و به مردم در قالب یارانه نسبت به دادن ارز ترجیحی جذاب تر است اما برای ایجاد رفاه، باید به سمت کنترل تورم پایه ای برویم.
کد خبر: ۱۱۲۴۵۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
عضو اتاق بازرگانی ایران در گفتوگو با تابناک اقتصادی
وقتی ما با سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی و قیمت گذاری دستوری، کنترل قیمت در زنجیره را به دست بگیریم، باعث از بین رفتن رقابت در کیفیت میشویم و به کیفیت تولید خودمان ضربه میزنیم، اما با اصلاح هدفمند یارانه کالاهای اساسی و انتقال آن به انتهای زنجیره، سبب عدم دخالت دستوری دولت در قیمت در طول زنجیره خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۲۲۷۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
معاون اقتصادی رئیس جمهور
محسن رضایی با اشاره به مقررات دست و پاگیر و کاغذبازی اداری، قوانین متضاد، روابط و رانت خواری، گفت: این تحریمهای داخلی، ده برابر تحریمهای خارجی دست و پای تولید کنندگان ما را بسته است.
کد خبر: ۱۱۰۴۶۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۵
پالایش یکم از جمله دو صندوقی بود که دولت به مردم سال گذشته فروخت. صندوقی که در آن سهام نمادهای پالایشی قرار داشت و هیچگاه نتوانست سهامداران خود را راضی کند. پالایش یکم قرار است مجمع برگزار کند. تاریخ برگزاری مجمع پالایش یکم چه زمانی است؟
کد خبر: ۱۱۰۳۲۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
معاون وزیر اقتصاد با بیان این که تلاش دولت این بوده است که بودجه را بدون کسری ببندد گفت: احتمالا حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان کسری تراز عملیاتی خواهیم داشت.
کد خبر: ۱۰۹۸۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
رییس دیوان محاسبات کل کشور بهترین راهکار برای جبران کسری بودجه را فروش اموال دولت دانست و گفت که دولت در سال آینده به راحتی میتواند حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان دارایی بفروشد.
کد خبر: ۱۰۹۸۰۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰