کلیات
قزاقستان با نام رسمی جمهوری قزاقستان، کشور مستقل و فراقارهای در آسیای مرکزی و اروپا است. پایتخت این کشور در سال ۱۹۹۸ از آلماتی در جنوب که بزرگترین شهر کشور است به نورسلطان یا آستانه در شمال منتقل شد.
جمعیت قزاقستان ۱۸٬۷۵۵٬۰۰۰ نفر، زبانهای رسمی آن قزاقی و روسی و واحد پول آن تِنگه است. قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است و تراکم جمعیتی کمی دارد. حدود ۷۰ درصد از مردم این کشور مسلمان هستند.
نور سلطان، پایتخت کنونی قزاقستان شهری است بسیار سرد و بادخیز که دمای هوا در زمستان در آن به منفی ۴۰ درجه میرسد. گروههایی از ملیگرایان روس در روسیه و داخل قزاقستان دعوی الحاق مجدد شمال قزاقستان به روسیه را داشتند، و این یکی از انگیزههای رئیسجمهوری قزاقستان برای انتقال پایتخت به شهری در مرکز کشور و نزدیک به روسیه بود و این امر باعث شد که شمار زیادی از قزاقها به این شهر منتقل شوند و این دعوی به خودی خود خاموش شود.
پایگاه فضایی
پایگاه فضایی بایکونور در کشور قزاقستان قرار دارد و قدیمیترین پایگاه فضایی جهان است. یوری گاگارین نخستین انسان فضانورد از این پایگاه به فضا سفر کرد. این پایگاه در دوران شوروی سابق و به خاطر موقعیت جغرافیایی مناسب در جمهوری قزاقستان ساخته شد. پس از فروپاشی شوروی، کشور روسیه این پایگاه را تا سال ۲۰۵۰ از قزاقستان اجاره کردهاست.
مردم
ساکنان اصلی آسیای مرکزی از مردم ایرانیتبار سَکا بودند. مردمان ترکتبار از سده پنجم به اینسو آغاز به نفوذ و کوچ در منطقه کردند.
هونها در اوایل سده هشتم قبل از میلاد به این منطقه آمدند و در سالهای بعدی ترکان قبچاق که از کوهستانهای آلتای آمده بودند در حوالی دریاچه آرال و دشت قبچاق ساکن شدند قزاقها شعبهای از ترکان قبچاق هستند. در سده سیزدهم، این منطقه توسط امپراتوری چنگیزخان مغول تصرف شد. پس از مرگ او، این امپراتوری بین فرزندان او قسمت شد و قزاقستان کنونی به جُغَتای، پسر چنگیزخان رسید؛ ولی قسمت غربی و بیشتر قسمتهای شمالی به گنقیز نوه چنگیزخان رسید. به دلیل حکومت طولانی مغولها بر این منطقه عناصر مغولی در این منطقه نفوذ کردهاست.
واژه شناسی
واژهٔ قزاقستان از دو بخش «قزاق» و پسوند فارسی «ستان» تشکیل شدهاست، که به معنای «سرزمین قزاقها» است. واژه قزاق نیز خود به معنی «کوچنده» و از ریشه ترکی «قَز» است که معنای کوچیدن میدهد و به زندگی کوچنشینی قزاقها اشاره دارد.
پس از انقلاب اکتبر و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان با عنوان جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی به یکی از جمهوریهای آن تبدیل شد. با فروپاشی شوروی، قزاقستان به استقلال دست یافت.
جغرافیا و تاریخ
قزاقستان در تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱ آخرین جمهوری شوروی بود که اعلام استقلال کرد.
قزاقستان از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد.
وسعت قزاقستان ۲٬۷۲۴٬۹۰۰ کیلومتر مربع (بیش از سه برابر ترکیه یا پاکستان و کوچکتر از آرژانتین) است و حدود ۲۰٪ آن در سوی کوههای اورال قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی بخشی از آن در اروپا است. البته قزاقستان معمولاً یک کشور آسیایی طبقهبندی میشود.
قزاقستان بزرگترین کشور خشکیبست (محصور در خشکی) دنیا است. قزاقستان به بزرگی اروپای غربی است و از دریای خزر در غرب تا کوههای آلتای در شرق ادامه مییابد. مرزهای شمالی قزاقستان در دشتهای سیبری غربی و مرزهای جنوبی آن در بیابانهای آسیای میانه قرار دارند.
با وجود وسعت زیادی که این کشور را نهمین کشور بزرگ دنیا کرده، بیشتر پهنههایش کویر و استپ است و تراکم جمعیت آن تنها ۶ نفر در هر کیلومترمربع است.
دشت قزاق با مساحت ۸۰۴٬۵۰۰ کیلومترمربع یکسوم کشور را دربرمیگیرد و بزرگترین منطقه خشک استپی در جهان است. علفزارها و شنزارهای گسترده شاخصه این دشت هستند.
رودها و دریاچههای مهم قزاقستان عبارتند از دریاچه آرال، رود ایلی، رود ایرتیش، رود ایشیم، رود اورال، سیردریا، رود چارین، دریاچه بالخاش و دریاچه زایسان. دره چارین که ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر عمق و ۸۰ کیلومتر درازا دارد فلات سنگی و سرخرنگ را درمینوردد و در راستای رودخانه چارین در شمال تیانشان ادامه مییابد. دهانه بیگاچ، دهانهای برخوردی است که از برخورد یک سیارک در حدود ۵ میلیون سال پیش بهوجود آمده و ۸ کیلومتر قطر دارد.
آبوهوای قزاقستان بری است و تابستانهای گرم و زمستانهای سرد دارد. بارندگی در این کشور نسبتاً کم است و اراضی آن در شرایط خشک تا نیمهخشک قرار دارند.
شهرها
شهرهای اصلی قزاقستان عبارتند از آستانه، آلماتی، قراغندی، چیمکند، آتیراو و اسکمن. شهرهای بزرگ قزاقستان به ترتیب آلماتی با حدود ۲ میلیون نفر، آستانه و قراغندی با حدود ۷۰۰ هزار نفر هستند. به جز شهرهای نامبرده میتوان به شهرهای آکتاو(۲۶۲٬۰۰۰نفر)، پاولودار(۳۲۹٬۰۰۰)، پتروپاولسک(۲۰۱٬۰۰۰) و اوست کامنگورسک(۳۱۹٬۰۰۰) نیز اشاره کرد.
زبان
زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبانهای ترکیتبار که خود زیر شاخه از زبانهای آلتایی است. از نزدیکترین زبانها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی (در قانون اساسی قزاقستان از اصطلاح زبان ارتباطات بینالمللی استفاده شدهاست) را حفظ کردهاست.
زبانهای زبان اوکراینی، زبان تاتاری، قرقیزی، اویغوری، ازبکی، ترکی آذربایجانی، باشقیری، فارسی تاجیکی، زبان آلمانی، زبان کرهای، زبان ترکمنی، زبان ارمنی و زبان مغولی تنها تعدادی از مهمترین زبانهایی هستند که بزرگترین اقلیتهای قومی این کشور به آنها سخن میگویند. بسیاری از اقلیتهای قومی قزاقستان برای داشتن زبان مشترک به جز روسی، زبان قزاقی را هم میدانند. آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان بینالمللی در سالهای اخیر افزایش یافتهاست.
اقتصاد این کشور تا حد زیادی به بخش کشاورزی متکی است. قزاقستان بیشترین تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه را در میان جمهوریهای تازه استقلال یافته دارد و نیز از اعضای مهم سازمان همکاری شانگهای است.
منابع معدنی و طبیعی
این کشور از لحاظ منابع زیرزمینی هم بسیار غنی است، از سال ۱۹۹۳ تاکنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی در این بخش انجام شدهاست. همچنین تخمین زده میشود که قزاقستان صاحب دومین منابع بزرگ در اورانیوم، کروم، روی و سرب و سومین در منگنز، چهارمین در مس و در مورد زغال سنگ، آهن و طلا نیز در بین ۱۰ کشور اول دنیا قرار میگیرد. و همچنین یازدهمین منابع بزرگ هم در نفت و هم در گاز طبیعی را در اختیار دارد.
کشف و استخراج نفت در مناطق غربی در کنار دریای خزر، این کشور را جزو کشورهایی با درصد رشد اقتصادی بالا در میان جمهوریهای اتحاد شوروی سابق قرار دادهاست. قزاقستان به درآمدهای نفتی بسیار وابسته است و سقوط جهانی قیمت نفت در مقطعی وضعیت اقتصادی این کشور را دشوار کرد.
تحریمهای دوجانبه روسیه و غرب به سقوط روبل روسی و بحران اقتصادی در روسیه منجر شده که تأثیراتی جدی بر جماهیر دیگر سابق شوروی، از جمله قزاقستان، گذاشتهاست.
منابع روسی فاش کردند که نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی امروز(پنج شنبه) روند خروج از قزاقستان را آغاز کردند.
کد خبر: ۱۰۹۸۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
مقامات قزاقستان روز سهشنبه از «تثبیت» اوضاع خبر دادند و قاسم ژُمارت توکایف، رئیس جمهوری از آغاز خروج سربازان روس و نیروهای متحدش ظرف روزهای آینده خبر داد.
کد خبر: ۱۰۹۸۷۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۲
فرمانده نیروهای حافظ صلح وابسته به سازمان پیمان امنیت جمعی اعلام کرد، بعد از پایان ماموریت در قزاقستان نیروهای حافظ صلح این سازمان با همکاری مقامات این کشور بازگشت به نقاط استقرار دائمی خود را برنامهریزی خواهند کرد.
کد خبر: ۱۰۹۸۵۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۲
وزارت خارجه تاکید کرده است که این کشور رویکردی سازنده را در قبال اقدامات اتخاذ شده از سوی قزاقستان برای کمک به بازگشت آرامش و توسعه اقتصادی و بهبود معیشت مردم این کشور در پیش میگیرد.
کد خبر: ۱۰۹۸۴۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۱
رییس جمهور قزاقستان مطرح کرد:
قاسم توقایف رییس جمهور قزاقستان اعلام کرد که نیروهایی از افغانستان و خاورمیانه در شورشهای اخیر این کشور شرکت داشتند.
کد خبر: ۱۰۹۸۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۱
وزارت امورخارجه هند روز دوشنبه اعلام کرد، ما به عنوان یک شریک نزدیک و دوست قزاقستان ، مشتاق تثبیت زود هنگام وضعیت این کشور هستیم.
کد خبر: ۱۰۹۸۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۱
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی اظهاراتی در ارتباط با حوادث جاری در جمهوری قزاقستان و خسارتهای انسانی این رخدادها، ضمن ابراز همدردی با دولت و ملت این کشور، مراتب تسلیت خود را به خانواده ها و وابستگان جانباختگان ابراز داشت.
کد خبر: ۱۰۹۸۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
مرور روزنامههای دوشنبه بیستم دی ماه
توافق؛ در همین نزدیکیها، شوک به پارکینگ خودروسازان! موج جدید اعتراضات معیشتی؛ این بار کارکنان دستگاه قضا، شوخی تلخ با خط فقر، تصویب کلیات لایحه بودجه در سایه بحث داغ ارز ۴۲۰۰، وین پرانتز بسته؟ احتمال شیوع گسترده ویروس جهشیافته طی هفتههای آتی در کشور، بحران قزاقستان ، میدان جدید منازعه واشنگتن و مسکو و دیپلماسی اقتصادی در ایستگاه تهران -کابل، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۹۸۰۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
عکاس : منابع خارجی
در پی شدت گرفتن اعتراضها در قزاقستان که اغلب نقاط آن طی روزهای گذشته پس از اعلام افزایش قیمت سوخت دستخوش ناآرامی شده، وضعیت فوقالعاده در سراسر این کشور برقرار شد.
کد خبر: ۱۰۹۸۰۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا از عملکرد رییس جمهوری قزاقستان در شلیک به معترضان انتقاد کرد و افزود که دستور برای شلیک به قصد کشتن اشتباه بوده و باید لغو شود.
کد خبر: ۱۰۹۸۰۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۰
ناآرامی های هفته گذشته در قزاقستان با افزایش قیمت سوخت آغاز شد اما بلافاصله نورسلطان نظربایف هدف خشم عمومی قرار گرفت.
کد خبر: ۱۰۹۷۹۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
سرپرست وزارت کشور قزاقستان اعلام کرد که اوضاع در سراسر این کشور پس از ناآرامی های اخیر، به ثبات رسیده است.
کد خبر: ۱۰۹۷۹۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
مرور روزنامههای یکشنبه نوزدهم دی ماه
ضرورت تأسیس سازمان نظام معلمی، تخت گاز خودرو خلاف جهت دلار، رویارویی آمریکا و روسیه به زمین قزاقستان کشیده میشود؟ موافقت کره جنوبی با آزادسازی فوری پولهای بلوکه شده ایران، ایران خودرو؛ از خرید گاوداری تا احتکار خودرو، هنوز هم «فرونشست تهران» را جدی نگرفتید، کارگروه رفع تحریم به موازات رسیدن به توافق، چشمک آبیها به قهرمانی نیم فصل و رابطه مزد کارگران و چلوکباب، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۹۷۸۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
آناتولی آنتونوف سفیر روسیه در آمریکا طی سخنانی اعلام کرد که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) باقیمانده جنگ سرد است.
کد خبر: ۱۰۹۷۷۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۸
مرور روزنامههای شنبه هجدهم دی ماه
جمعه سیاه فوتبال ایران، کمک ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی به صندوقهای بازنشستگی، سهل انگاری ۷۵ هزار میلیارد تومانی، بازی انگلیسیها در مذاکرات وین، اقتصاد بدون تلاطم، زیر سایه خبرهای خوب، بودجه بیبهره از مولدسازی داراییها، پرواز ۷۵۲ در انتظار عدالت، اماواگر پایینترین نرخ بیکاری ۲۵ ساله، چرا امیکرون در ایران شدت نگرفت؟ و چرا روسیه نگران قزاقستان است؟ از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۹۷۶۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۸
جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در پی بروز گسترش اعتراضات در قزاقبستان در تماس با وزیر امور خارجه این کشور از آمادگی اتحادیه اروپا برای تنش زدایی در این کشور آسیای مرکزی خبر داده است.
کد خبر: ۱۰۹۷۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۸
بیتکوین در روز جمعه ۵ درصد دیگر سقوط کرد و به پایینترین حد خود از اواخر سپتامبر رسید و در بحبوحه فروش گستردهتر ارزهای دیجیتال به زیر ۴۱۰۰۰ دلار سقوط کرد.
کد خبر: ۱۰۹۷۵۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
رئیس جمهوری قزاقستان گفت: بیست هزار دزد به شهر آلماتی حمله کردند.
کد خبر: ۱۰۹۷۵۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
وزارت کشور قزاقستان اعلام کرد که حداقل ۱۸ مامور امنیتی این کشور در جریان درگیری با معترضان جان خود را از دست داده اند.
کد خبر: ۱۰۹۷۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به اعزام نیروهای "صلحبان" روسیه به قزاقستان در پی ناآرامی ها در این کشور واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۰۹۷۵۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷