کلیات

شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی یکی از نهادها در ایران است که وظیفه نظارت بر مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی ایران، تصویب مقررات و آیین‌نامه‌ها در این حوزه و ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های این مناطق را بر عهده دارد.

تاریخچه

در سال ۱۳۶۹، مصوبه «تأسیس مناطق آزاد تجاری و صنعتی و تشکیل شورای‌عالی مناطق آزاد» به تصویب شورای اقتصاد رسید. براساس این مصوبه، شورایی به ریاست رئیس‌جمهور و متشکل از چند وزیر، رئیس‌کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد و عنوان شورا، «شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی» تعیین شد. پس از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس در شهریور ۱۳۷۲، هیئت وزیران طی مصوبه‌ای وظایف و اختیارات خود (ناشی از این قانون) را به این شورا واگذار کرد.

در سال ۱۳۸۴، قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران تصویب شد. سپس هیئت وزیران طی مصوبه‌ای در سال ۱۳۸۵، وظایف و اختیارات خود (ناشی از این قانون) را به این شورا واگذار کرد. آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده به تصویب وزیران عضو شورا رسید و نام شورا به «شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی» تغییر یافت. نام این شورا بین سال‌های ۱۳۹۳–۱۳۸۸، «شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی» بود؛ تا اینکه با تصویب هیئت وزیران در سال ۱۳۹۳، دوباره نام آن به «شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی» تغییر پیدا کرد.

دبیرخانه

دبیرخانهٔ این شورا در تابستان ۱۳۷۱ تشکیل شد و اولین دبیر توسط رئیس‌جمهور منصوب شد. دبیر شورا که اداره دبیرخانهٔ شورا را برعهده دارد، اغلب به‌عنوان «مشاور رئیس‌جمهور در امور مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی» منصوب شده‌است.

این دبیرخانه تا پایان سال ۱۳۹۵ زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری بود؛ ولی در سال ۱۳۹۶ طبق تبصره ماده ۲۳ قانون برنامه ششم به وزارت امور اقتصادی و دارایی منتقل شد. بر این اساس، دبیر شورا توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می‌شود.

اعضا

اعضای شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی عبارتند از:

• رئیس‌جمهور (رئیس شورا)
• دبیر شورا
• وزیر امور اقتصادی و دارایی
• وزیر صنعت، معدن و تجارت
• وزیر امور خارجه
• وزیر کشور
• وزیر نفت
• وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
• وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
• وزیر راه و شهرسازی
• وزیر دادگستری
• وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
• وزیر جهاد کشاورزی
• رئیس‌کل بانک مرکزی
• رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
• رئیس سازمان حفاظت محیط زیست