کلیات
استان چهارمحال و بختیاری یکی از استانهای کشور ایران است. مرکز این استان شهرکرد است. این استان با گسترهای برابر با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر پهناوری است.
جغرافیا
استان چهارمحال و بختیاری از جمله بخشهای کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب میشود و ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سوی شمال غربی به استان لرستان محدود میشود. زبانهای لری بختیاری، فارسی و ترکی در میان ساکنان این استان رایج است. در مرکز استان، هفشجان، بروجن، فرخ شهر و برخی دیگر از شهرهای استان به زبان فارسی با لهجه خاص خود صحبت میکنند. مرکز این استان شهرکرد است و با ۲۰۶۶ متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین مرکز استان کشور ایران است. میانگین ارتفاع در استان چهارمحال و بختیاری حدود ۲۱۵۳ متر است و به همین خاطر استان چهارمحال و بختیاری را بام ایران میدانند.
تقسیمات کشوری
بر پایه آخرین بخشبندی سیاسی کشور، استان چهار محال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان، ۴۳ شهر، ۲۶ بخش و ۵۱ دهستان است. شهرستانهای این استان عبارتند از: شهرکرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کوهرنگ، کیار، بن، سامان و شهرستان جدید خانمیرزا.
پیشینه در بخشبندی کشوری
پیشتر منطقه چهارمحال همواره از بلوکات اصفهان بهشمار میرفته است. مسعود میرزا ظل السلطان، در دوسفر پی در پی خود به چهارمحال، آن را بلوکی سرد، بسیار آباد، پر نعمت و پرجمعیت، با چراگاههای سبز و خرم و چمنهای زیاد و آب فراوان وصف کرده و افزوده چهارمحال مشهور به هند کوچک است و بهترین بلوک اصفهان پس از لنجان است.
چهارمحال و بختیاری تا پیش از سال ۱۳۳۲ خورشیدی در قالب شهرستان شهرکرد و بختیاری از شهرستانهای استان اصفهان بهشمار میآمد. در این سال، شهرستان شهرکرد از استان اصفهان جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت.
در دهه ۳۰ با تغییر رویکردهای حکومت در سال ۱۳۳۷ شمسی فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء مییابد و در گستره آن فرمانداریهای تازه بروجن و نیز بخشهای نو شوراب و گندمان ایجاد میگردند. در مصوبه سال ۱۳۵۲ هیئت وزیران، فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری به استانداری چهارمحال و بختیاری ارتقاء یافت.
وجه تسمیه
نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش منطقه چهارمحال و منطقه بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقه ایلنشین بختیاری بود. محال جمع مکسر واژه محل به معنی جا و مکان است و چهار محال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در بخشبندی کنونی استان، لار در شهرستان شهرکرد، شهرستان سامان و شهرستان بن، میزدج در شهرستان فارسان، کیار در شهرستان کیار و گندمان در شهرستان بروجن قرار میگیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ یختیاری بوده و هست، هماکنون دربردارنده شهرستانهای کوهرنگ، اردل و لردگان و بخش ناغان شهرستان کیار میباشد.
هفشجان مرکز پیشین چهارمحال تا پایان عصر صفوی، کیان مرکز چهارمحال در دوره افشاریه، چالشتر مرکز چهارمحال در دوره زندیه و در میانه قاجاریه و شهرکرد یا دهکرد پیشین مرکز استان از دوره پهلوی و بهطور رسمی از سال ۱۳۵۲ مرکز استان بختیاری و چهارمحال میباشد. منطقه بختیاری استان چهارمحال و بختیاری نیز در واقع بخش گرمسیری ایل بختیاری است که بیشتر کوچ رو هستند.
تغییر نام استان
برخی از مردم استان و مسئولین استانی و کشوری معتقد به تغییر نام این استان هستند. دلیل اصلی این گروه طولانی بودن نام استان است. طولانی بودن نام استان سبب حذف یکی از بخشهای نام استان میشود، گاه چهار محال خوانده میشود و گاه بختیاری و در هر صورت باعث میشود که مقصود اصلی از آن بدست نیاید. در برخی موارد هم در نامه نگاریها نام کوتاه شده چ. و ب. به کار میبرند که چوب خوانده میشود. برخی دیگر بر این باور اند که نام استان باعث ایجاد شکاف بین مردم استان میشود و با وجود کوچکی استان، آن را به دو بخش تقسیم میکند. این توده معتقدند هویت یک استان باید همانند هویت یک کشور از همبستگی کامل برخوردار باشد و مردم آن بر پایه نژاد بخشبندی نشوند.
تغییر نام استان به دلیل نگرانی از واکنش بختیاریها استان هنوز عملی نشدهاست.
زبان
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت چهارمحالیها و بختیاریها تقسیم میشوند. چهار محالیها عموماً به زبان فارسی و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت میکنند و بختیاریها هم به گویش بختیاری که شاخهای از زبان لری است صحبت میکنند. در ۵ شهرستان از ۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستانها عبارتند از: اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار. در شهرستانهای شهرکرد، بروجن، سامان وبن لهجههای محلی فارسی و ترکی رایج است. بهطور خاص مردم شهرهای شهرکرد، هفشجان، بروجن و فرخشهر و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت میکنند، لهجههای دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان میباشد که از ریشه فارسی پهلوی است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. زبان ترکی قشقایی نیز بیش از ۱۲ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل میشود. بهطور خاص مردم شهرهای کیان، بلداجی، سامان، بن، فرادنبه و جونقان به زبان ترکی صحبت میکنند.
بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویشهای ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و شهرکیان، از بکرترین لهجههای زبان ترکی در ایران میباشد. دانشنامه ایرانیکا در مقاله زبان لری زبان مردم این استان را از نظر جغرافیایی نیمی فارسی و نیمی لری معرفی میکند. وبگاه میراث فرهنگی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری زبان لری بختیاری را به عنوان زبان عمومی در این استان معرفی میکند. دانشنامه جهان اسلام گویش مردم این استان را فارسی با گویش بختیاری معرفی میکند.
در برخی شهرستانهای این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی دادهاست. برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، ترکی قشقائی و گویش بختیاری معرفی میکنند. ارامنه: نواحی شرقی استان چهار محال و بختیاری شامل شهرستانهای شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت گاه گروههایی از ارامنه بودهاست. هر چند در دهههای اخیر تعداد بسیاری از ارامنه چهار محال و بختیاری به اصفهان مهاجرت کردند. روستاها ارامنهنشین چهار محال عبارت بودند از تشنیز، واستیگان، گیشنیگان، احمدآباد، شلمزار، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی، سیرک و غیره.در جدول زیر نام شهر و روستایهای مختلف استان و زبان گفتاری مردم آن مشخص شدهاست.
قدمت کار در معدن نمک برای اهالی روستاهای «قلعه رشید»، «شِکرآباد» و «حسین آباد» شهرستان اردل چهارمحال و بختیاری در معدن نمک به چندین قرن میرسد. زنان روستایی سرپرست خانوار برای گذران معاش ناگزیرند تا اواخر پاییز به چیدن نمک (در زبان محلی) بپردازند. زنان با تیشه به بالای کوه نمکی میروند تا تکههای نمک را جدا کنند؛ تکههای جدا شده به پایین آورده تا با سنگهای بزرگ نرم و آسیاب شود. بعد در کاسههایی که قالب محسوب میشود ریخته و در آفتاب قرار میدهند تا سفت و خشک بشنود. نمکهای قالبگیری شده به قیمتی ارزان فروخته میشود اما دردهای این مرارت تا سالها دامن گیر زنان نمکی است.
کد خبر: ۱۰۲۱۴۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۵
مدیرکل منابعطبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: خسارت ترکیدگی لوله انتقال نفت مارون در بخش میانکوه و آتشسوزی که به دنبال آن ایجاد شد در برآورد اولیه حدود پنج میلیارد تومان ارزیابی شده است.
کد خبر: ۱۰۲۱۳۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۴
استاندار چهارمحال و بختیاری گفت: حرکت یک تکه سنگ بزرگ موجب فشار بر روی لوله انتقال نفت مارون و شکستگی آن در منطقه سرخون شد.
کد خبر: ۱۰۲۱۱۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۳
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری از کشتار ۸۶ تن مرغ تولیدی استان خبر داد
کد خبر: ۱۰۲۱۱۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۴
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری گفت: اعضای بدن یک بیمار مرگ مغزی ۶۰ ساله از اهالی خانمیرزا با رضایت خانواده این مرحوم اهداء شد.
کد خبر: ۱۰۲۰۴۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۰
رئیس هیات مدیره نظام پرستاری شهرکرد با اشاره به اینکه کادر درمان فرسوده شدهاند، گفت: برای جبران بخشی از کمبود نیروی پرستار در بیمارستانهای استان حداقل نیاز به ۲۰۰ نیرو داریم، روزانه بین یک تا سه پرستار در بیمارستانهای استان به کرونا مبتلا میشوند.
کد خبر: ۱۰۲۰۱۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۹
استوار یکم «امین محمدیوسفی» امروز در حین انجام وظیفه در شهر چالشتر استان چهارمحال و بختیاری ، به جمع شهدای عرصه نظم و امنیت پیوست.
کد خبر: ۱۰۱۷۳۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۵
بارش اولین برف پاییزی ارتفاعات کوه کلار در استان چهارمحال و بختیاری را سفیدپوش کرد که در کنار کوه کلار تالاب زیبای گندمان وجود دارد و در این تالاب پرندگانی همچون (باکلان ها،سلیم،حواصیل،کاکایی ها، سنقرها،لک لک ،و چنگر و ... ) در فصل مهاجرت به این تالاب سفر می کنند و به زیست خود ادامه می دهند.
کد خبر: ۱۰۱۵۲۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۵
همه گیری کرونا محدودیتهای شدیدی را در زندگی روزمره مردم اعمال کرده است. آموزش در دوران شیوع این ویروس به صورت غیر حضوری و مجازی صورت میگیرد. همین موضوع باعث ایجاد شکاف در برخورداری کودکان مناطق محروم کشور از امکانات آموزشی شده است. کودکان روستای دره بید واقع در شهرستان کیار استان چهارمحال و بختیاری از جمله دانش آموزانی هستند که تحصیلاتشان با موانع متعدد و خطرناکی مواجه شده است. این دانش آموزان علاوه بر دسترسی نداشتن به امکانات سخت افزاری مانند گوشی هوشمند، برای رسیدن به اینترنت و ورود به نرم افزار شاد، باید مسیری صعب العبور و پرخطر به طول ۲۰ کیلومتر را پیاده طی کنند تا در ارتفاعی مشرف به یک دره خطرناک و در زیر تک درخت بلوط، به خطوط ارتباطی تلفن همراه متصل شوند./عکاس: رضا کامران سامانی/ باشگاه خبرنگاران
کد خبر: ۱۰۱۴۳۳۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۰
دادستان شهرکرد:
دادستان عمومی و انقلاب شهرستان شهرکرد با بیان اینکه مصوبات ستاد کرونا باید قابلیت اجرا داشته باشد، اظهار کرد: نمیتوان برای تمامی استانها یک نسخه واحد بپیچیم.
کد خبر: ۱۰۱۳۹۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار چهارمحال و بختیاری از تعطیلی مدارس استان به مدت یکهفته خبر داد و گفت: طبق مصوبات ستاد ملی، گروههای شغلی ۳ و ۴ در شهرستانهای با وضعیت خاکستری و قرمز همچنان تعطیل هستند.
کد خبر: ۱۰۱۳۹۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
معاون بازرسی و حمایت از مصرفکنندگان سازمان صمت چهارمحال و بختیاری گفت: در هفته گذشته پنج نانوایی متخلف در استان به علت گرانفروشی و رعایت نکردن موارد بهداشتی در استان پلمب شدند.
کد خبر: ۱۰۱۳۷۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
مدیرعامل بانک رفاه کارگران تشریح کرد:
چهارمحال و بختیاری، استانی با ظرفیت های فراوان کشاورزی، گردشگری و دامپروری و صنایع دستی است و با اجرای برنامه های اقتصادی، می توان به تولید و اشتغال این منطقه کمک کرد.
کد خبر: ۱۰۱۱۵۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۶
برداشت سیب زمینی از مزارع استان چهارمحال و بختیاری آغاز شد. تولید این محصول در استان چهارمحال و بختیاری به سبب شرایط مناسب محیطی و همچنین عدم بروز برخی آفات و بیماریها، از کیفیت بالایی برخوردار است. تصاویر این گزارش مربوط به مزارع چالش تر در شهرستان شهرکرد است./پانته آ نیکزاد چالش تری
کد خبر: ۱۰۱۱۴۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۶
رییس دانشگاه علومپزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره شیوع ویروس کرونا گفت: شهرستانهای شهرکرد و بروجن جزو شهرستانهای بحرانی کشور در خصوص شیوع این بیناری هستند.
کد خبر: ۱۰۱۱۳۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۶
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: ظرفیت بیمارستانی در شهرستانها تکمیل شده است، اگر روند بستری در بیمارستانها روند افزایشی داشته باشد، باید بالاجبار سایر خدمات بیمارستانی را تعطیل کنیم.
کد خبر: ۱۰۱۰۴۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۳۰
تالاب بینالمللی گندمان قرنهاست به یکی از مامنهای پرندگان مهاجر فصلی مبدل شده است.
کد خبر: ۱۰۰۹۸۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۲۸
کد خبر: ۱۰۰۷۴۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۶
این تصاویر از کوچ طایفه آرپناهی بختیاری و در طول شش روزهمراهی با آنان از مرز مشترک استان چهارمحال و بختیاری تا ییلاق آنها در منطقه شیخ علیخان کوهرنگ در زمان کوچ بهاره تهیه شده است.
کد خبر: ۱۰۰۷۳۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۵
مدیر استانی بانک ایران زمین با هدف حمایت از تولید داخلی از اتحادیه دامداران استان چهارمحال و بختیاری بازدید کرد.
کد خبر: ۱۰۰۶۷۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳