کلیات
بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران میپردازد و راهاندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامههای پیش روی خود دارد.
نیاز به ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطهای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تأمین مالی بازار کالایی و تضمین تعهدات طرفین معامله به منظور دستیابی به اثرات مثبت این مهم در توسعه اقتصادی، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تأسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت نمود. با بازنگری و تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ و تصمیم شورای عالی بورس، سرانجام بورسهای فلزات و کشاورزی در یکدیگر ادغام و بورس واحدی با عنوان بورس کالای ایران تشکیل شد و از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. طبق قانون بازار اوراق بهادار کلیه معاملات در بورس کالای ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار انجام میشود. از بنیانگذاران بورس کالا میتوان به دکتر سید ابراهیم عنایت اشاره کرد که پیشکسوت بازار سرمایه محسوب میشوند.
روشها و ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران
· بازار فیزیکی
معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام میشود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته میشود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام میکند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد میکنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته میشود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:
- قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام میشود.
- قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت میگردد.
- قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.
- رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
- رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف بینالمللی است.
· بازار فرعی
در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضهکننده امکانپذیرش و معامله در بازار فیزیکی را ندارند قابل پذیرش و معامله میباشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.
· بازار مشتقه
این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله میباشد:
- قرارداد آتی: فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان میباشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش میرسد.
- قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفتهاست) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شدهاست) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار میدهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش میباشند. اوراق اختیار معامله میتواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.
· بازار مالی
- قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت میکند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق میتواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش رساند.
- گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر مینماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، میتواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر میشود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست میتواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
- صندوق سرمایهگذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای سرمایهگذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراقبهادار مبتنی بر کالا سرمایهگذاری میکند. صندوق کالایی به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینههای حمل و نقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: بین اعضای شورای رقابت در مورد عرضه خودرو در بورس اختلاف نظر جدی وجود دارد و هنوز به جمع بندی نرسیدهاند.
کد خبر: ۱۱۶۱۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
امروز پنجمین روز از مرحله دوم عرضه گسترده ربع سکه بهار آزادی در بورس کالا بود. چه تعداد ریع سکه و تا چه قیمتی در بورس فروخته شد؟
کد خبر: ۱۱۶۱۹۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
گروه صنعتی ایران خودرو با عبور از تحریم های غرب، از یک سو به شرکای خارجی فهماند که با اراده و همت فرزندان خلاق و توانمند ایران زمین، دیگر پشت هیچ مانعی متوقف نمی شود و همچون آبی روان، مسیر خود را میپوید تا به سر منزل مقصود برسد.
کد خبر: ۱۱۶۱۸۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
بورس کالا ی ایران با توجه به تعطیلات روزهای شنبه در سه هفته آینده، نحوه عرضه کالاها و محصولها در هفته های منتهی به ۱۹ و ۲۶ بهمن و ۳ اسفند را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۱۶۱۸۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
کارشناس حوزه بورس کالا گفت: قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن فروشنده متعهد میشود در سررسید معینی در آینده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمتی معلوم به فروش برساند.
کد خبر: ۱۱۶۱۸۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۹
فروش ربع سکه در بورس امروز هم ادامه دارد؛ متقاضیان باید دقت کنند در صورت پیشنهاد قیمتهای بالاتر به همان قیمت سکه را دریافت خواهند کرد. بنابراین قیمتهای درخواستی خریداران باید با توجه به ارزش ذاتی طلا و نرخ ارز درج شود تا افراد متضرر نشوند.
کد خبر: ۱۱۶۱۷۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۹
خودروی دنا پلاس دنده دستی عرضه شده در بورس کالا که قرار بود ۲۷ اسفند ماه به دست خریداران برسد، ۵۰ روز زودتر از موعد تحویل درج شده در اطلاعیه عرضه در حال تحویل به خریداران است.
کد خبر: ۱۱۶۱۷۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۹
قائم مقام توسعه محصول، کیفیت و پروژه های ایران خودرو از تحویل زودتر از موعد خودروهای عرضه شده در بورس کالا خبر داد و گفت: فاکتور حدود ۱۲ هزار از ۳۸ هزار دستگاه عرضه شده در بورس کالا صادر و تاکنون نزدیک به شش هزار دستگاه نیز زودتر از سررسید تعهد شده تحویل مشتریان شده است.
کد خبر: ۱۱۶۱۵۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
سعید جمالی گفت: در پرتفوی سهام عدالت، سهام خودروسازان نیز وجود دارد. تا سال گذشته وضعیت گروه خودرویی تفاوت قابل توجهی با سایر گروههای بازار داشت و اکثر سهامداران چشمانداز مثبتی برای صنعت خودرو متصور نبودند. اما بعد از عرضه خودرو در بورس کالا و سودده شدن ایران خودرو در دوره ۹ ماهه، انتظار میرود خودروسازان نیز همانند سایر صنایع بورسی، به صنعتی سودآور تبدیل شود و ذینفعان خود را منتفع کنند. بخش قابل توجهی از جمعیت کشورمان، دارندگان سهام عدالت هستند و سودآور شدن صنعت خودرو به نفع سهامداران عدالت هم خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۶۱۵۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
قائم مقام بورس کالا گفت: ۲۸هزار میلیارد تومان ارزش معاملات خودرو در بورس کالا ست که حدود ۹هزارمیلیارد تومان سود خودروسازان بوده است.
کد خبر: ۱۱۶۱۵۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
دور دوم عرضه ربع سکه توسط بانک مرکزی در بورس کالا از روز گذشته با روش جدید کشف قیمت آغاز شد؛ فرایندی که باعث کاهش یک میلیون تومانی قیمت سکه در بازار شد، اما اتفاقات غیرمنتطرهای هم در این دور عرضه رخ داد.
کد خبر: ۱۱۶۱۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۶
در دومین روز از مرحله دوم عرضه گسترده ربع سکه بهار آزادی در بورس کالا ، تعداد ۱۷ هزار و ۳۹۷ قطعه ربع سکه بهار آزادی تا قیمت ۷ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان توسط متقاضیان خریداری شد.
کد خبر: ۱۱۶۱۲۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
رئیس سازمان حمایت مصرفکننده و تولیدکنندگان، قیمت پایه علیالحساب خودرو چانگان در بورس کالا را به شرکت بورس کالا ی ایران ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۱۶۱۲۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
روز گذشته شاهد عرضه سکه در بورس کالا بودیم و در میانه معاملات تقاضا برای خرید ربع سکه به ۱۴ میلیون تومان رسید.
کد خبر: ۱۱۶۱۲۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
رای اکثریت اعضای شورای عالی بورس به تداوم عرضه خودرو در بورس کالا ؛ این خبری بود که شب گذشته از جلسهای مهم خارج شد؛ تصمیمی که با هدف حمایت از مصرف کننده و تولیدکننده و در جهت تداوم شفافیت و حذف رانت قرعه کشی خودرو گرفته شد.
کد خبر: ۱۱۶۱۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
شورای عالی بورس با اکثریت آرا بر ادامه عرضه خودرو در بورس کالا تاکید کرد.
کد خبر: ۱۱۶۱۱۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
در نخستین روز شروع مرحله دوم عرضه ربع سکه بهار آزادی در بورس تعداد ۴۷۶۷ قطعه ربع سکه بهار آزادی تا قیمت ۷ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان در بورس کالا عرضه شد.
کد خبر: ۱۱۶۱۱۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
جلسه شورای عالی بورس امروز ۴ بهمن با دستور جلسه عرضه یا توقف عرضه خودرو در بورس کالا برگزار گردید. در این جلسه چه گذشت و چه تصمیماتی برای عرضه خودرو در بورس کالا گرفته شد؟
کد خبر: ۱۱۶۱۱۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
کد خبر: ۱۱۶۱۰۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
ایرانخودرو اطلاعیه داد:
شرکت ایران خودرو اعلام کرد: به منظور پوشش تقاضای موجود در بازار این شرکت، عرضه خودروهای هایما در بورس کالا را هفته آینده نیز ادامه میدهد.
کد خبر: ۱۱۶۱۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴