سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سازمانی نظامی است که در نخستین روز‌های پس از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار و رهبر انقلاب اسلامی ایران تشکیل شد. امام خمینی (ره) در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب اسلامی رسماً تأسیس این نهاد را اعلام کرد و شورای انقلاب با تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گام اساسی را در جهت سازماندهی این نهاد برداشت. سپاه نهادی نظامی و بازوی مسلح برای پاسداری از نظام جمهوری اسلامی است.

پس از انتصاب محمد علی جعفری به فرماندهی کل سپاه در سال ۱۳۸۶ نوآرایی‌های تشکیلاتی در سپاه روی داد. این نوآرایی‌ها شامل تشکیل سازمان بسیج مستضعفین و سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تشکیل ۳۱ سپاه استانی بود.

در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ دولت ایالات متحده آمریکا در اقدامی جنجالی سپاه را گروهی تروریستی نامید.  در واکنش به این اقدام شورای عالی امنیت ملی ایران نیز ستاد فرماندهی ارتش امریکا در خاورمیانه و شرق آفریقا را تروریستی اعلام کرد.

در ادامه به برخی مفاد اساسنامه سپاه پاسداران جهت اطلاع بیشتر با این مجموعه اشاره می‌شود.

‌ماده ۲ - مبارزه قانونی با عوامل و جریان‌هایی که در صدد خرابکاری، براندازی نظام جمهوری اسلامی، و یا اقدام علیه انقلاب اسلامی ایران‌می‌باشند.
‌ماده ۳ - مبارزه قانونی با عواملی که با توسل به قوه قهریه در صدد نفی حاکمیت  قوانین جمهوری اسلامی باشند.
‌ماده ۴ - اقدام همانند دیگر نیرو‌های انتظامی در جهت خلع سلاح کسانی که بدون مجوز  قانونی اسلحه و مهمات حمل و نگهداری می‌نمایند.
‌ماده ۵ - همکاری با نیرو‌های انتظامی در مواقع لزوم، در جهت برقراری نظم و امنیت و حاکمیت قانون در کشور.
‌تبصره - سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در زمینه مأموریت‌های مذکور در مواد فوق به عنوان ضابط قوه قضائیه عمل می‌کند.
‌ماده ۶ - همکاری با دیگر نیرو‌های انتظامی در جهت حفاظت از اماکن و شخصیت‌های سیاسی  و مذهبی به تشخیص شورای تأمین محل. (حدود‌وظایف و اختیارات این شورا طبق قانونی  است که به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
‌ماده ۷ - همکاری با ارتش جمهوری اسلامی ایران در مواقع لزوم در جهت پاسداری از  استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی ایران.
‌تبصره - موارد لزوم و کیفیت همکاری سپاه با ارتش را شورای عالی دفاع تعیین  می‌کند.
‌ماده ۸ - همکاری با ارگان اطلاعاتی کل کشور طبق قانونی که به تصویب مجلس شورای  اسلامی خواهد رسید.
‌ماده ۹ - برنامه‌ریزی، سازماندهی، اداره و فرماندهی و اجرای آموزش‌های عقیدتی،   سیاسی و نظامی اعضاء بسیج مستضعفین بر طبق موازین‌اسلامی.
‌ماده ۱۰ - مشارکت در عملیات امدادی به هنگام بروز بلایا و حوادث و انجام خدمات  امدادی، آموزشی، تولیدی و جهاد سازندگی به درخواست‌دولت و با رعایت کامل موازین  عدل اسلامی در زمان صلح در حدی که به تشخیص شورای عالی سپاه، آمادگی رزمی لازم را  برای انجام مأموریتهای‌خود از دست ندهد.
‌ماده ۱۱ - پرورش و آموزش اعضاء سپاه طبق تعالیم و موازین اسلامی مبتنی بر رهنمود‌های ولایت فقیه در زمینه‌های عقیدتی، سیاسی و نظامی در‌جهت کسب توان لازم به
منظور انجام مأموریت‌های محوله.

‌فصل سوم - تشکیلات
‌ماده ۱۲ - بر طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فرماندهی عالی سپاه به
عهده مقام رهبری است.
‌ماده ۱۳ - ارکان تشکیلاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران عبارتند از:
‌الف. - فرماندهی کل سپاه.
ب. - وزیر سپاه پاسداران.
ج. - شورای عالی سپاه.
‌ماده ۱۴ - سپاه پاسداران از نظر بافت سازمانی شامل دو حوزه فرماندهی و وزارتی‌  می‌باشد که مسئولیت آن‌ها را به ترتیب فرمانده کل و وزیر سپاه به‌عهده دارند.
‌ماده ۱۵ - فرمانده کل در زمینه‌های پرسنلی، آموزش نظامی، آموزش عقیدتی سیاسی.
تبلیغات و انتشارات، تدارکات، لجستیک، اطلاعات، طرح و‌عملیات، امور مربوط به بسیج
مستضعفین مسئولیت دارد که برای انجام آن واحد‌هایی به شرح زیر ایجاد می‌گردد.
‌الف. - واحد پرسنلی - مسئول پیش‌بینی نیروی انسانی مورد نیاز، پذیرش و انجام امور  کارگزینی می‌باشد.
ب. - واحد آموزش نظامی - مسئول برنامه‌ریزی و انجام آموزش‌های نظامی (انفرادی و  یگانی) و تخصصی اعضاء سپاه می‌باشد.
ج. - واحد آموزش عقیدتی سیاسی - مسئول تعیین محتوای آموزش‌های عقیدتی سیاسی اعضاء
سپاه و بسیج و برنامه‌ریزی و اجرای آموزشهای‌فوق و تربیت و جذب مربی می‌باشد.
‌د - واحد تبلیغات و انتشارات - مسئول کلیه تبلیغات و انتشاراتی است که به نام  سپاه از طریق وسائل ارتباط جمعی (به صورت کتاب، جزوه، مجله، نشریه، بیانیه.
تحلیل، نوار، فیلم و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی) نشر و پخش می‌گردد.
ه. - واحد تدارکات و لجستیک - مسئول برآورد نیازها، نگهداری و توزیع در زمینه  تدارکات، تجهیزات و تأسیسات سپاه می‌باشد؛ و - واحد اطلاعات - مسئول انجام وظایفی است که قانون آن به تصویب مجلس شورای
اسلامی خواهد رسید.
‌ز - واحد طرح و عملیات - مسئول تهیه طرح‌های عملیاتی، انجام امور مخابراتی و اعزام  نیرو می‌باشد.
ح. - واحد بسیج مستضعفین - وظایف این واحد به شرحی است که در فصل چهارم این  اساسنامه آمده است.
ط. - واحد مهندسی - مسئول مهندسی تسلیحاتی و نظامی، مهندسی غیر نظامی، نقشه‌برداری  و جغرافیا و مخابرات و الکترونیک می‌باشد.
‌تبصره - در بند‌های "ج" و "‌د" محتوی و برنامه‌های آموزش عقیدتی و سیاسی و  انتشارات و تبلیغات باید به تأیید مقام رهبری یا نماینده‌ای که در‌سپاه تعیین
نمایند برسد.
‌ماده ۱۶ - وزیر سپاه پاسداران در زمینه‌های اداری، مالی، حقوقی، پارلمانی، تهیه تدارکات مسئولیت دارد که برای ایفای آن معاونت‌هایی به شرح زیر‌خواهد داشت.
‌الف. - معاونت اداری - مالی - مسئول پذیرش پرسنل مورد نیاز وزارت سپاه، انجام  خدمات پرسنلی سپاه، هماهنگ نمودن برآورد اعتبارات، تنظیم بودجه، ابلاغ بودجه مصوبه
به قسمتها، اجرای بودجه (شامل واگذاری اعتبارات و نگهداری حساب) حسابرسی، نظارت و  کنترل در نحوه انجام‌هزینه‌ها می‌باشد.
ب. - معاونت پارلمانی - حقوقی - مسئول تهیه و تنظیم لوایح مورد نیاز سپاه، برقراری  ارتباط سپاه با دولت و مجلس، ابلاغ قوانین مصوبه به سپاه، نظارت بر اجرای صحیح
قوانین و مقررات، دفاع از حقوق سپاه در مراجع حقوقی، و دریافت تدابیر سیاسی دولت و ابلاغ آن به سپاه می‌باشد.
ج. - معاونت لجستیکی و مهندسی - مسئول تهیه و تأمین نیازمندی‌های تدارکاتی و  لجستیکی، احداث تأسیسات مورد نیاز و انجام امور مهندسی‌می‌باشد.
‌ماده ۱۷ - وزیر سپاه پاسداران موظف است با همکاری سازمان امور اداری و استخدامی  کل کشور در حدود این اساسنامه طرح تشکیلات وزارت‌سپاه را تهیه و به تصویب هیأت
وزیران برساند.
‌تبصره - بودجه این وزارتخانه از ردیف ۱۱۲۰۰۰ سپاه پاسداران تأمین می‌گردد.
‌ماده ۱۸ - شورای عالی سپاه - به منظور ایجاد هماهنگی بین حوزه‌های فرماندهی و وزارتی و تنظیم و تصویب خط مشی و طرح و برنامه‌ها و‌شرح وظائف قسمت‌ها و
دستورالعمل‌ها در حوزه فرماندهی در حدود اساسنامه شورایی مرکب از مسئولین زیر به نام شورای عالی سپاه تشکیل می‌گردد. مصوبات این شورا باید به اطلاع مقام رهبری یا
نماینده‌ای که در سپاه تعیین نمایند برسد و در صورتی که به وسیله مقام رهبری یا نماینده ایشان نقض‌نشود، لازم‌الاجرا خواهد بود.

 

مقام معظم رهبری همواره در سخنرانی های خود در جمع پاسداران انقلاب اسلامی به ویژگی های پاسداران اشاره کرده اند که در گزارشی به ویژگی های پاسدار واقعی از منظر مقام معظم رهبری می‌پردازیم.

ایمان، پایه اصلی پیشرفت

عزیزان من! شماها جوانانی هستید که، امروز و فردای نظام بر دوشتان است. زمانی یک عدّه جوان در این کشور بودند، کارهایی کردند، تا این‌جا رساندند؛ از اکنون به بعد مال شما، روز شما، تکلیف شماست. من به شما جوانان عرض میکنم: عزیزان من! ایمان، پایه اصلی است. شجاعت و اعتماد به نفس، یکی از پایه‌های اصلی است. احساس مسؤولیت، یکی از پایه‌های اصلی است. اتّحاد و همبستگی میان نیروهای مؤمن، یکی از پایه‌های اصلی است. البته پایه‌های دیگری هم وجود دارد که من حالاً روی این چند امر تکیه کردم. اگر همین مسائل را مورد توجّه قرار دهید، بدانید این کشور که به برکت این انقلاب و به برکت این نظام، امروز یکی از مستحکمترین و عزیزترین کشورهای دنیاست، در آینده هم یکی از مقتدرترین و سربلندترین و پیشروترین کشورهای دنیا خواهد بود. (بیانات در دیدار با جمعی از پاسداران،دانش آموزان، دانشجویان و دانش آموزان 1379/8/11)

پاسداران به برکت تشبّه به رفتار حسین‌بن‌علی علیه‌الصّلاةوالسّلام، خیلی ارزش آفریدند. (بیانات در دیدار جمعی از پاسداران 1375/9/24)
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فضایل و مناقبی را که گفتیم و بسیاری را هم که نگفتیم، خواهد داشت؛ در صورتی که دارای دین و تقوا و ایمانی باشد که از او انتظار میرود. یعنی فرزندان سپاه و برادران سپاهی، مظهر ایمان و تقوا باشند. (بیانات در مراسم ششمین دوره فرماندهی و ستاد دانشگاه امام حسین(ع) 1368/8/29)

تمسّک به دین و تقوا و معنویّت و اهمیت پرهیزکاری و پاکدامنی، این جا معلوم می شود. این که ما مکرّر در مکرّر، به بهترین جوانان این روزگار که شما باشید، این همه سفارش و تأکید می کنیم که مواظب سیل گنداب فساد باشید، به همین خاطر است. امروز چه کسی مثل جوانان پاسدار است؟ همین پاسداران و بسیجی ها، واقعاً بهترین جوانانند که در میدان علم و دین و جهاد، پیشرو هستند. در کجا چنین جوانانی را سراغ داریم؟ نظیر اینها را خیلی کم داریم و در هیچ جای دنیا تعدادشان به این کثرت نیست. بنابراین، باید مواظب موج فساد بود. (بیانات در دیدار با جمعی از پاسداران 74/10/5)

دل و باطنتان سرشار از ایستادگی و اقتدار باشد

شما جوانان مؤمن و پاسداران عزیز و مجرّبین میدان های نبرد و کسانی که فضای شهادت و جهاد را لمس کرده‌اید - بلکه آن را به وجود آورده‌اید - در این مرحله، نقش بسیار مهمّی را می توانید بر عهده بگیرید. شما باید رفتار و گفتار و تظاهر و اعلان و دل و باطنتان سرشار از ایستادگی و اقتداری باشد که امام بزرگوار ما مظهر آن بود و استقلال و آزادی ایران از بند قدرت های تجاوزگر، ثمره شیرین آن است و ان شاءاللَّه پیشرفت و رشد پی در پی این کشور، ثمرات بعدی آن خواهد بود و آزادی ملت های دیگر را که از تجربیّات این کشور درس خواهند گرفت، به دنبال خواهد داشت. (بیانات در دیدار با جمعی از پاسداران 74/10/5)

پوشیدن لباس عفاف و تقوا

درباره پاسداران باید عرض کنم: اینها کسانی هستند که علی‌رغم همه انگیزه‌هایی که در دنیای مادّىِ امروز برای جوانان وجود دارد، لباس عفاف و تقوا پوشیدند، به استقبال معنویات رفتند، برای خدا قدم در میدان گذاشتند و هرجا هرچه از وجودشان لازم بود - جانشان، سلامتیشان و حضورشان در میان خانواده؛ که اینها نعمتهای خداست - همه را تقدیم کردند. (بیانات در دیدار جمعی از پاسداران و بسیجیان 1377/9/2)

خودسازی؛ وظیفه اصلی پاسداران

امروز وظیفه‌ی سپاه پاسداران و نیروهای انقلابی - در هر جا که هستند؛ در سپاه، در ارتش، در نیروی انتظامی - خودسازی است. امروز ما وظیفه‌ی خودسازی داریم. امروز اگر در میدان ظاهری هم جنگی نداریم و ما را در یک معرکه‌ی نظامی درگیر نکرده‌اند، اما دنیای استکباری در معارک بسیاری با ما پنجه در پنجه است. بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه 1370/11/18)

معرف و ایمان تقویت کننده بنیه معنوی

بنیه‌ی معنوی سپاه باید تقویت شود. یک یک آحاد سپاه، باید از لحاظ ذخیره‌ی معنوی و ایمانی، به آن حدی برسد که اگر خود او به تنهایی ماند و هیچ‌چیز دیگر با او نماند، قدرت و طاقت و دل و زَهره‌ی ایستادگی در مقابل همه‌ی دنیا را داشته باشد. این لازم است. آن کسانی که پیامبر خدا(ص) با دست خود، ساخته و پرداخته و تراشیده بود و همه‌ی ظرافتکاریها را به کار برده بود و به قول ما، الماس‌تراش کرده بود، همین‌طور ماندند، که نسلهای آخریشان را شما در صحرای کربلا می بینید. حبیب‌بن‌مظاهرها و مسلم‌بن‌عوسجه‌ها و جابربن‌عبداللَّه انصاریها، کسانی بودند که توانستند از امتحان درست خارج بشوند.

هریک از افراد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با این مأموریت سنگینی که بر دوش دارد، از لحاظ بنیه‌ی معنوی باید این‌طوری باشد. البته این هم بر دو پایه استوار است: یکی معرفت، و یکی هم ایمان. معرفت، با ایمان فرق دارد. بعضی ها معرفت هم دارند؛ اما ایمانِ درست‌وحسابی ندارند. ایمان بدون معرفت هم برای شما کافی نیست. ممکن است برای یک آدمِ خیلی عامىِ دورافتاده کافی باشد و او را به بهشت هم برساند؛ اما برای شما نه. (بیانات در دیدار فرماندهان سپاه 69/6/29)