کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
پس از توضیحات رئیس سازمان برنامه و بودجه، دوباره نوبت به همتی رسید و در واکنش به این سخنان معاون رئیس جمور نوشت: "حداقل از شما انتظار بود که صحبتهای من را دقیق گوش میدادید.
کد خبر: ۱۲۰۰۸۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۴
بانک مرکزی اعلام‌کرد که با تنظیم سیاست‌های پولی، کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها و اعمال سیاست‌های تثبیت اقتصادی، سرعت رشد حجم پول در پایان مهر ماه ۱۴۰۲ نسبت به پایان مهر ماه سال گذشته به ۳۹ درصد کاهش یافته که نشان دهنده کاهش چشمگیر تب انتظارات تورمی است.
کد خبر: ۱۲۰۰۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۳
بانک مرکزی خبر داد:
طبق آخرین آمار اعلامی بانک مرکزی ، سرعت رشد حجم پول در پایان مهر ماه ۱۴۰۲ نسبت به پایان مهر ماه سال گذشته به ۳۹ درصد کاهش یافته که نشان دهنده کاهش چشمگیر تب انتظارات تورمی است.
کد خبر: ۱۲۰۰۴۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
در اواخر سال گذشته، تشدید شرایط نااطمینانی و شکل‌گیری جو روانی منفی، اعمال تحریم‌های جدید علیه برخی شخصیت‌های حقیقی و حقوقی و بروز برخی ناآرامی‌ها در کشور منجر به تحریک عامل انتظارات در فعالین اقتصادی و همچنین شدت گرفتن خروج ارز از چرخه رسمی اقتصاد شد که این خود موجب بروز آشفتگی در بازار غیررسمی ارز شد.
کد خبر: ۱۲۰۰۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
بانک مرکزی اعلام کرد: بر اساس آمار چک‌های مبادله‌ای در مردادماه سال ۱۴۰۲ حدود ۸ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۴۹۵۳ هزار میلیارد ریال مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد، ۲.۸ درصد و از نظر مبلغ، ۲.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.
کد خبر: ۱۲۰۰۳۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲
بنا بر اعلام مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی ، از ابتدای امسال تا ۳۰ مهرماه به یک میلیون و ۲۱۲ هزار و ۵۱۱ متقاضی وام ازدواج، فرزند و ودیعه مسکن، بیش از ۱۴۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات توسط شبکه بانکی پرداخت شده است.
کد خبر: ۱۲۰۰۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۱
رییس سازمان برنامه و بودجه، با اشاره به اینکه ساختار کارشناسی مرکز آمار مربوط به سه دهه قبل است، گفت: فاصله معنادار گزارش‌های مرکز آمار و بانک مرکزی مشروعیت داده ها را زیر سوال میبرد.
کد خبر: ۱۲۰۰۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۱
وزیر اقتصاد پاسخ داد؛
وزیر اقتصاد در تشریح علت تاخیری که در برگزاری مجمع بانک آینده ایجاد شد، توضیح داد: با توجه به معرفی اعضای هیات مدیره جدید بانک، باید پاسخ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واصل میشد که ما میتوانستیم جلسه مجمع بانک را برگزار کنیم؛ منتظر پاسخ بانک مرکزی در این خصوص هستیم تا بعد از آن مجمع عمومی بانک آینده را برگزار کنیم.
کد خبر: ۱۲۰۰۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۱
بانک مرکزی اطلاعات تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط ۲۶ بانک و همچنین اطلاعات تسهیلات و تعهدات کلان جاری و غیرجاری ۲۴ بانک را پس از بررسی و صحت‌سنجی اطلاعات ارسالی شبکه بانکی ، منتشر و به‌روز رسانی کرد.
کد خبر: ۱۲۰۰۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از اعزام زائران ایرانی به حج عمره طی ماه‌های آینده، خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۰۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
مرکز آمار بالاخره آستین همت را بالا زد؛
در شهریورماه، منطقه یک تهران با متوسط وزنی قیمت حدود ۱۵۸ میلیون تومان بیشترین و منطقه ١٨ با متوسط وزنی قیمت ۴۱ میلیون و ۵۰۰هزار تومان، کمترین قیمت را در بین مناطق ٢٢ گانه شهر تهران به خود اختصاص داده اند.
کد خبر: ۱۱۹۹۹۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
براساس بخشنامه جدید بانک مرکزی ، بانک‌ها مجازند در خصوص نرخ و نحوه محاسبه کارمزد وام قرض‌الحسنه از روش محاسبه متفاوت از مصوبات قبلی شورای پول و اعتبار با شرط رعایت سقف نرخ ۴ درصدی پس از تایید بانک مرکزی اقدام کنند.
کد خبر: ۱۱۹۹۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۹
نرخ بهره بین بانکی پس از یک هفته افزایش، در هفته منتهی به ۲۶ مهرماه کاهش یافت.
کد خبر: ۱۱۹۹۸۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۹
بانک مرکزی از ابتدای سال تا ۲۵ مهر ماه، فقط برای واردات شیرخشک، ماده اولیه و مکمل‌ها با ارز ترجیحی، مجموعاً ۱۵۶ میلیون دلار تخصیص داده که ۱۰۶ میلیون دلار آن تأمین و پرداخت شده است.
کد خبر: ۱۱۹۹۲۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۶
بهادری‌جهرمی:
سخنگوی دولت گفت: این پول‌ها با موفقیت از یون به یورو تبدیل شد و در حساب‌های بانک‌های ایرانی در قطر منتقل شد؛ این اقدامات به تأیید بانک مرکزی ایران رسید و پول‌ها زیر کلید بانک مرکزی است.
کد خبر: ۱۱۹۹۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۵
شیخ بندر بن‌محمد بن سعود آل ثانی، رئیس کل بانک مرکزی قطر در دیدار فرزین تاکید کرد: قطر به کلیه تعهدات خود با ایران پایبند است و هیچ مانعی در توسعه روابط بانکی دو کشور وجود ندارد.
کد خبر: ۱۱۹۸۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۲
بسته خبری اقتصادی امروز، تیتر‌هایی مانند رئیس کل بانک مرکزی ایران به مراکش رفت، ثبات نرخ دلار در مرکز مبادله ایران، قیمت سکه در بازار چقدر شد؟، طلای بدون بهره جذاب‌تر شد، تحلیل معاون اول رئیس صندوق بین المللی پول از وضعیت قیمت نفت را در بر دارد.
کد خبر: ۱۱۹۸۲۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۰
با تصویب شورای پول و اعتبار سقف فردی تسهیلات قرض الحسنه ضروری برای اشخاص حقیقی و حقوقی افزایش یافت .
کد خبر: ۱۱۹۷۹۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۹
موسسه اعتباری توسعه به‌شکل رسمی منحل شد. شمارش معکوس برای انحلال دو موسسه اعتباری دیگر و یک بانک خصوصی نیز آغاز شده و بانک مرکزی تا پایان مهر تکلیف آن‌ها را روشن می‌کند.
کد خبر: ۱۱۹۷۷۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۸
بانک مرکزی از اواخر مردادماه وارد مرحله جدیدی از ساماندهی به بازار پولی کشور شد و در اقدام اخیر خود، رسیدگی به وضعیت بانک‌های ناتراز را در دستورکار خود قرار داد.
کد خبر: ۱۱۹۷۶۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۷
