کلیات
جو یا اتمسفر سامانه گازی طبیعی پویا و پیچیدهای است که زندگانی در سیاره زمین به آن وابسته است. کاهش ستبری لایه ازون در استراتوسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست بومهای زمین شناخته می شود.
آلودگی هوا بیش از هر آلودگی دیگری (دو سوم موارد مرگ ناشی از انواع آلودگی) جان انسانها را گرفتهاست. پس از آن، آلودگی آب دومین عامل مرگ و میر است (۱/۸ میلیون مرگ). در جایگاه سوم، آلودگی محل کار، جان هشتصد هزار نفر را گرفتهاست. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتشفشانها)، یا مصنوعی (ساخته دست انسان) باشند. بیشتر آلودگیهای مصنوعی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانهها هستند.
تعریف
انجمن مشترک مهندسین
آلودگی هوا و کنترل آن، آلودگی هوا را به این صورت تعریف نموده است: "آلودگی هوا عبارت از وجود یک یا چند آلاینده در هوای آزاد مانند گازها، بخارات، گرد و غبار، بو، دود غلیظ و میست با کمیت، مشخصات و زمان ماند کافی که برای زندگی انسان، حیوان و گیاه خطرناک و برای اموال مضر باشد و یا به طور غیرقابل قبول مانع استفاده راحت از زندگی و اموال گردد".
اثرات بر روی انسان
در جهان سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر
آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند. در برخی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست میدهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس، سکته قلبی، و آلرژیهای مختلف تنفسی است. آلودگی هوا به روشهای گوناگونی میتواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تأثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیبپذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از دیگران است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می بینند.
معمولاً میزان آسیب بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار مانند تماس با آلایندهها و غلظت مواد شیمیایی دارد. صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.
متخصصان معتقدند که موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط میشوند دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافتهای مختلف بدن خواهد شد. این مواد از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن شده و باعث تخریب سلولهای بدن میشود. در واقع تجمع این مواد در بدن هنگام آلوده بودن هوا به دلیل داشتن اکسیژن ناپایدار و واکنش با یک سلول، آن را اکسید میکند.
باران اسیدی
یکی از آثار و نتایج
آلودگی هوا باران اسیدی است. باران اسیدی به پدیدههایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، گفته میشود. باران هنگامی اسیدی میشود که میزان پیاچ آب آن کمتر از ۵٫۶ باشد. این مقدار پیاچ بیانگر تعادل شیمیایی به وجود آمده میان کربن دیاکسید و حالت محلول آن یعنی بیکربنات (HCO ۳) در آب خالص است. باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی بر سلامتی انسان، حیوانات و پوشش گیاهی دارد.
بارانهای اسیدی از گازهای گوگرد دیاکسید و از خانواده اکسید نیتروژن خروجی از دود اگزوز اتومبیلها و کارخانهها ایجاد میشود. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل میدهند.
آلوده کنندهها
مهمترین آلایندههایی که از طریق فعالیتهای انسانی تولید میشوند، شامل این موارد میشود:
کربن مونوکسید - گازی بیبو و بیرنگ و سمی که بر اثر سوخت ناقص مواد ایجاد میشود.
اکسیدهای گوگرد به ویژه گوگرد دیاکسید - زغالسنگ و سوختهای نفتی مقداری گوگرد نیز در خود دارند و سوختن آنها دیاکسید گوگرد تولید میکند.
اکسیدهای نیتروژن به ویژه نیتروژن دیاکسید - که بر اثر سوخت در دماهای بالا تولید میشوند. نیتروژن دیاکسید بویی تند و زننده و رنگ قهوهای دارد که بر فراز آسمان شهرهای بزرگ دیده میشوند ناشی از این گاز است.
ترکیبات آلی فرار - این ترکیبات به دو دسته متان و غیرمتانها تقسیم میشوند. متان گاز اصلی تشکیلدهنده گاز طبیعی است و اثر گلخانهای بسیار نیرومندی دارد. بقیه ترکیبات آلی فرار هم اثرات گلخانهای قابل توجهی دارند. ترکیبات فرار آروماتیک مثل بنزن و تولوئن اثر سرطانزایی داشته و در معرض آنها قرار گرفتن بهطور مستمر میتواند منجر به سرطان خون شود.
ذرات معلق به تمامی اجزاء ریز مایع یا جامدی (به جز آب خالص) گفته میشود که در جو زمین پراکنده هستند و اندازه میکروسکوپی یا زیرمیکروسکوپی، اما بزرگتر از ابعاد مولکولی دارند. ذرات کوچکتر بسیار خطرناکتر هستند چراکه به ریهها نفوذ کرده و برخی از آنها حتی وارد جریان خون میشوند و باعث بیماریهای تنفسی و قلبی مختلف میشوند. این ذرات همچنین بر روی خاک و آب نشسته و آلودگی منابع آبی و خاک را موجب میشوند.
کلروفلوئوروکربنها - گازی که عامل اصلی تخریب لایه ازون است و استفاده از ترکیباتی که باعث آزادسازی آن میشود امروزه ممنوع شدهاست.
پیامدها
یکی از مهمترین مشکلاتی که امروزه بشر با آن روبرو میباشد،
آلودگی هواست و به دلیل افزایش بی رویه فعالیتهای صنعتی، مصرف سوختهای فسیلی و تراکم جمعیت در برخی از شهرها روزبه روز شدیدتر میشود. آلودگی هوا تهدیدی جدی، مستمر و فراگیر علیه سلامت موجودات زنده و محیط زیست است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی و به خطر انداختن سلامت انسانها و سایر موجودات زنده، دارای تبعات سوء اقتصادی و اجتماعی نیز است که به صورت آرام و تدریجی و گاهی غیرقابل جبران نمایان می شود.
عملکرد ناهماهنگ و ناکافی دستگاههای ذیربط در انجام وظایف قانونی درخصوص پیشگیری و مقابله با عوامل آلایندگی هوا، روند رو به تزاید این پدیده مخاطره آمیز را تشدید کرده و به تشدید وضعیت نگران کننده کنونی منجر شده است.
مصرف فزاینده سوختهای فسیلی طی سالهای گذشته، علاوه بر تحمیل هزینههای گزاف به اقتصاد ملی، بحران آلودگی هوا را به ویژه در کلانشهرها ایجاد کرده است. هشدار بانک جهانی درباره تشدید آلودگی هوا در ایران مؤید این مطلب است؛ طبق اعلام این مرجع، خسارت آلودگی هوا در ایران از ۱ / ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ رسیده است که ۸ / ۱ میلیارد دلار آن مربوط به خسارت ناشی از آلودگی هوا در پایتخت بوده و از همه مهمتر اینکه بانک جهانی این خسارت را در سال ۲۰۱۳ بالغ بر سی میلیارد دلار (سی میلیارد و پانصدونودونه میلیون دلار) برآورد کرده است.
همچنین
آلودگی هوا پیامدهای زیانباری بر سلامت افراد جامعه دارد و به بیماریهای قلبی و عروقی، برونشیت، اختلالات تنفسی، سرطان و مرگ زودرس منجر می شود.
براساس گزارش بار بیماریهای جهانی، آلودگی هوا هفتمین عامل مرگ در دنیا و هفتمین عامل خطر در ایران است در سراسر جهان، هر روز حدود ۱۰ هزار نفر بر اثر بیماریهای منتسب به آلودگی هوای آزاد جان خود را از دست میدهند. همچنین سازمان جهانی بهداشت برآورد کرده است که در سال ۲۰۱۲ آلودگی هوای آزاد مناطق شهری و روستایی به ایجاد ۷ / ۳ میلیون مورد مرگ زودرس در دنیا انجامیده، که حدود ۸۸ درصد از این موارد در کشورهایی با درآمد کم و متوسط اتفاق افتاده است.
همچنین، در مجموع تعداد مرگ منتسب به آلودگی هوای آزاد و هوای داخل اماکن در سال حدود ۷ میلیون نفر برآورده شده است. آلودگی هوا پیامدهای منفی اقتصادی شدیدی نیز دارد و میزان خسارت ناشی از مرگهای منتسب به آلودگی هوا در اتحادیه اروپا حدود ۱۶۱ میلیارد یورو برآورد شده است. در بسیاری از شهرهای بزرگ ایران ازجمله تهران، کرج، اصفهان، مشهد، تبریز، اراک، اهواز و شیراز غلظت بعضی از آلایندههای هوا از استانداردهای ملی به مراتب بالاتر است.
براساس برآوردها که با احتساب پدیده ریزگردها جمعیتی بالغ بر ۳۵ میلیوننفر، یعنی حدود نیمی از جمعیت کل کشور در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار دارند. این مشکل نهتنها سلامت مردم را به خطر میاندازد، بلکه به علت افزایش نیاز به خدمات مراقبتی، بهداشتی و فوریتهای پزشکی که برای جمعیت تحت تأثیر انجام میشود، هزینههای سرباری را نیز بر حوزه سلامت تحمیل میکند.
خسارتها
به گفته مسعود ساعت ساز، عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان ذرات معلق و آزبست ایجاد شده توسط صنعت، لنت ترمز و کلاچ خودروها یا آزاد شده از تخریب ساختمانها یکی از منابع مهم ایجاد کننده آلودگی در سطح شهر تهران هستند و در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنجصدهزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازهگیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سههزارم فیبر بر میلیلیتر نشان میدهد که این بدان معنا است هوایی که تهرانیها تنفس میکنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است.
وی با اشاره به نقش مهم کارخانجات آلاینده اطراف تهران در افزایش آلودگی هوای پایتخت، گفت: یکی از مراکز صنعتی شهر تهران که در صورت عدم کنترل، آلودگی زیاد را منتشر میکند، کارخانه سیمان است. در کارخانجات سیمان عمدتاً موادی نظیر گچ، آهک، سنگ آهک و ... بکار میرود که کلیه این مواد در محوطهای نگهداری میشوند و از طرفی عمدتاً فعالیت کارخانه سیمان دائمی بوده و ذرات گرد وغبار خروجی حاصل از فرآیند تولید بسیار زیاد است. بطوریکه از فاصله چندین کیلومتری بخوبی رؤیت میباشد. از سویی سوخت مصرفی این کارخانجات فسیلی بوده که از آلایندههای منتشره میتوان به گازهای مضره حاصل از سوخت مواد نفتی و ذرات گرد و غبار اشاره نمود.
این عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین، تصریح کرده است: بنابر گزارش سازمان کنترل کیفییت هوای تهران، در بیش از دو سوم از ایام سال غلظت آلودگی آنچنان بالا است که گستره دید کامل را به کمتر از پانصد متر کاهش میدهد و در تمام این مدت ساکنان محدوده دو سوم جنوبی شهر اغلب تصویر محو و کدری از توچال "بلندترین قله تهران" را میبینند. همچنین از یک سوم بالای شهر هم دو سوم جنوبی آن به زحمت دیده میشود و اغلب هم این بخش از شهر در هالهای از «مه دود» خاکستری غرق بوده و میزان آلودگی در مواقعی از سال به حدی میرسد که سازمانهای مسئول در کشور آن را در مرحله خطرناک و بحرانی اعلام کرده و خواستار ماندن کودکان، سالخوردگان و بیماران قلبی و تنفسی در داخل منزل می شوند.
ساعت ساز با بیان اینکه میزان بنزن در برخی از مناطق تهران از جمله مناطق مرکزی تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است، گفت: در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استانداردهای بینالمللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماریها ازجمله آسم، ناراحتیهای عصبی و سرطان به دلیل وجود این آلاینده افزایش یافته است.
برخی از راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا
استفاده از حمل و نقل عمومی به جای ماشین شخصی
صرفه جویی در مصرف انرژی: در این صورت شما میتوانید از تخریب محیط زیست با کاهش میزان سوختهای فسیلی که باید سوزانید، جلوگیری کنید.
درک مفهوم کاهش، استفاده مجدد و بازیافت: چیزهایی که دیگر برای شما استفاده ندارد را دور نیندازید. در حقیقت آنها را مجددا برای منظور دیگری استفاده کنید. برای مثال شما میتوانید از شیشههای قدیمی برای ذخیره حبوبات استفاده کنید.
از دستگاههای کارآمد انرژی استفاده کنید: چراغهای کم مصرف نسبت به لامپهای قدیمی بسیار بهینهتر هستند، برق کمتری مصرف میکنند، عمرشان طولانیتر است و به کاهش مصرف انرژی کمک میکنند.
تلاشهای چندگانه در سطوح شخصی، صنعتی و دولتی در سراسر جهان برای جلوگیری از شدت آلودگی هوا افزایش یافته است و یک اقدام مستقیم در افزایش گرمایش جهانی است. با اینکه ما امروزه شاهد یک سری نوآوریها و آزمایشهایی هستیم که با گزینههای متناوب و غیر متعارف برای کاهش آلایندهها همراه است، اما همچنان عوامل اصلی آلودگی هوا دردسر ساز هستند و باید توجه بیشتری به آنها شود.
وقتی میدانیم آلودگی هوا در کوتاه مدت راه حلی ندارد و هر بار که افزایش بیابد، مجبور به اتخاذ تدابیری مانند تعطیل کردن مدارس هستیم، ناگزیز از اتخاذ بهترین و مفیدترین تصمیم خواهیم بود و در نتیجه، باید پیش از بحرانی شدن وضعیت آلودگی هوا ، درباره آن تصمیم گیری کرده و به مردم اعلام نماییم تا در صورت امکان، از هوای آلوده دور شوند.
کد خبر: ۱۲۰۸۶۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۵
میانگین کیفیت هماکنون هوای تهران نیز ۱۵۷ و در شرایط ناسالم با آلاینده شاخص ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است. با توجه به استقرار جوی پایدار و عدم وزش باد قابل ملاحظه شرایط برای انباشت ذرات آلاینده هوا و افزایش غبار مهیا است. از این رو کاهش کیفیت هوا در سطح استان تهران و افزایش غلظت آلایندهها در نواحی شهری و پرتردد از امروز تا ظهر پنجشنبه (۱۴ تا ۱۶ آذر) مورد انتظار است.
کد خبر: ۱۲۰۸۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
آلودگی هوا که این روزها امان همه را بریده، می تواند به اعماق ریهها نفوذ کرده و از طریق رگهای خونی در سراسر بدن پخش شود؛ در این شرایط اضطراری رعایت برخی نکات بهداشتی برای حفظ سلامت ضروری است.
کد خبر: ۱۲۰۸۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
فعال محیط زیست:
یک فعال محیط زیست: قربانیان آلودگی هوا در سال به بیش از ۵۰ هزار نفر رسیده است.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، میانگین کیفیت هوای پایتخت اکنون (۱۴ آذر) در شرایط ناسالم برای گروههای حساس قرار دارد اما در این میان هوای سه منطقه تهران در وضعیت قابل قبول است.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
نرجس سلیمانی در تذکر پیش از دستور جلسه امروز شورای شهر تهران با اشاره به شرایط بحرانی آلودگی هوا در این روزهای تهران گفت: موضوع آلودگی از تذکر گذشته است. گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من، آنچه البته به جایی نرسد فریاد است. آلودگی هوا در شان تهران نیست. باید مسئولان به وظایفشان عمل کنند.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
تصویری از آلودگی هوا در دانشگاه علوم تحقیقات تهران را مشاهده میکنید.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
تنفس و استنشاق هوای آلوده برای همگان خطرناک است، اما برخی افراد هستند که به واسطه بیماری که دارند؛ هوای آلوده برای آنها مرگبار است.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
با افزایش آلودگی هوا به طور فزاینده در بسیاری از شهرهای جهان، آسیبهای تنفسی به دلیل آلایندههای متعدد موجود در هوا نیز افزایش مییابد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
شاخص کیفی هوای کلانشهر اصفهان امروز سهشنبه چهاردهم آذر با میانگین ۱۵۹ برای ششمین روز پیاپی وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم شهروندان را نشان میدهد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
به علت آلودگی هوا ، دبستانهای سه شهرستان استان خوزستان فردا سهشنبه تعطیل و تدریس در آنها غیرحضوری شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست را وظیفه ای همگانی و عمومی اعلام کرده است، اما سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مجموعه تخصصی، رسالت های بسیار سنگین، مهم و تعیین کننده در این زمینه دارد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
آلودگی هوا عواقب وحشتناکی برای سلامت انسان و کره زمین دارد و با سردتر شدن هوا شاهد آلودگی بیشتر در کلانشهرهای ایران نیز هستیم. در این گزارش نگاهی میاندازیم به پروژههای جهانی که با روشهای مختلف و با استفاده از فناوریهای گوناگون به مبارزه با این معضل جهانی پرداختهاند.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد: از روز پنجشنبه بهدلیل وزش باد از میزان آلودگی هوا در بسیاری از کلانشهرها و شهرهای کشور کاسته خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
مدیرکل دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه از سال قبل سازمان بهداشت جهانی از « آلودگی هوا » به عنوان عامل خطر پنجم بروز بیماریهای غیرواگیر از جمله سرطانها یاد کرده است، گفت: میزان مرگهای ناشی از آلودگی هوا قابل توجه است که باید به آن توجه شود.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از تعطیلی دستگاههای اجرایی و ادارات کلانشهر اصفهان و هفت شهر دیگر استان در پی تشدید آلودگی هوا در روز سهشنبه ۱۴ آذر خبرداد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
نبض خبر
آلودگی هوا به حدی در پایتخت شدید است که بالاخره مهران غفوریان هم لب به سخن گشود. غفوریان که تقریباً به سکوت و عدم موضع گیری درباره اغلب مسائل مناقشه برانگیز مشهور است، در این زمینه کنایههای تند و تیزی مطرح کرده است. اظهارات غفوریان را میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
آلودگی هوا در استان البرز و کلانشهر کرج باعث شد تا ماسک به صورتهای مردم برگردد، در این میان مدارس متوسطه اول و ابتدایی تعطیل شدند که انتقاد سایر مقاطع و کارمندان را در صفحات مجازی به دنبال داشت.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
کمیته اضطرار آلودگی هوا ی اراک آخرین تصمیمات اعضای این کمیته را برای فردا سه شنبه اعلام کرد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
اژهای در نشست مشترک مجلس و قوه قضاییه:
برخی تخلفات و جرایم در حوزه انتخابات و تبلیغات انتخاباتی در بستر فضای مجازی، بروز و ظهور مییابد لذا باید در راستای پیشگیری از وقوع این دست از تخلفات و جرایم، تدابیر لازم را اتخاذ کنیم. بدون تردید اینکه یک نامزد انتخاباتی به تبلیغ خود و تبیین برنامههای خود بپردازد، امری مثبت و مطلوب است، اما قطعا تبلیغ با تخریب متفاوت است و ما نیز در این حوزه، آنجا که لازم است از اختیارات قانونی خود برای مقابله با تخریبها در فضای مجازی بهره میگیریم.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳