کلیات

کعبه، قبله مسلمانان و مقدس‌ترین مکان روی زمین نزد آنان. عالمان مسلمان کعبه را نخستین محل برای عبادت همگان و علامتی برای جهت‌دادن انسان به سوی خداوند به شمار آورده‌اند.

این بنا در مسجدالحرام در شهر مکه واقع شده است. مسلمانان باید رو به کعبه، نماز بخوانند و حاجیان در اعمال حج، باید دور کعبه طواف کنند. در حریم کعبه، کسی حق تعرض به انسان و حیوان را ندارد. امام علی(ع)، در کعبه به دنیا آمده است.

طبق دیدگاه مشهور میان عالمان شیعه، براساس روایات، کعبه پیش از ابراهیم(ع)، در دوره آدم(ع) و حتی به‌گفته برخی، قبل از خلقتِ حضرت آدم بنا شده است. البته گروهی مخالف این نظریه بوده و بنای اولیه کعبه را به ابراهیم(ع) نسبت می‌دهند.

پنج سال پیش از بعثت پیامبر اسلام، کعبه به‌علت آمدن سیل ویران شد. قریش آن را به‌صورت کامل بازسازی کرد و برای اولین بار، سقف و ناودانی برای آن ساخت. در سال‌های ۶۴ و ۱۰۴۰ق تمام کعبه بازسازی شده است. در دوره معاصر نیز کعبه مرمت شده و سقف و ستون آن بازسازی شده است.

داخل کعبه، اتاق کوچکی وجود دارد که دارای راه‌پله‌ای برای رفتن روی بام کعبه است. این اتاقک درِ کوچکی دارد که باب‌ّالتّوبه خوانده می‌شود. کعبه چهار رکن دارد. رکن حجرالاسود به‌جهت قرارگرفتن حَجَرالاسود در آن و آغاز طواف از آنجا، شهرت بیشتری دارد.

اهمیت و جایگاه

مسلمانان کعبه را مقدس‌ترین مکان روی زمین، نخستین خانه توحید و نماد توحید می‌دانند. قرآن آن را خانه‌ای مبارک خوانده و دلیل آن را این دانسته است که وسیله‌ هدایت، همبستگی و تقرب به خداوند است.

برپایه روایات، امام علی(ع) کعبه را پرچمی برای اسلام معرفی کرده است. امام صادق(ع) نگاه به کعبه را عبادت دانسته و گفته است تا زمانی که کعبه پابرجاست، دین پایدار خواهد بود.

با گذشت زمان، کعبه از صورت معبدی یکتاپرستانه به‌صورت بتکده درآمد؛  اما پیامبر اسلام پس از فتح مکه، بت‌های کعبه را از بین برد.