در مورد قزاقستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید کلیات
قزاقستان با نام رسمی جمهوری قزاقستان، کشور مستقل و فراقارهای در آسیای مرکزی و اروپا است. پایتخت این کشور در سال ۱۹۹۸ از آلماتی در جنوب که بزرگترین شهر کشور است به نورسلطان یا آستانه در شمال منتقل شد.
جمعیت قزاقستان ۱۸٬۷۵۵٬۰۰۰ نفر، زبانهای رسمی آن قزاقی و روسی و واحد پول آن تِنگه است. قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است و تراکم جمعیتی کمی دارد. حدود ۷۰ درصد از مردم این کشور مسلمان هستند.
نور سلطان، پایتخت کنونی قزاقستان شهری است بسیار سرد و بادخیز که دمای هوا در زمستان در آن به منفی ۴۰ درجه میرسد. گروههایی از ملیگرایان روس در روسیه و داخل قزاقستان دعوی الحاق مجدد شمال قزاقستان به روسیه را داشتند، و این یکی از انگیزههای رئیسجمهوری قزاقستان برای انتقال پایتخت به شهری در مرکز کشور و نزدیک به روسیه بود و این امر باعث شد که شمار زیادی از قزاقها به این شهر منتقل شوند و این دعوی به خودی خود خاموش شود.
پایگاه فضایی
پایگاه فضایی بایکونور در کشور قزاقستان قرار دارد و قدیمیترین پایگاه فضایی جهان است. یوری گاگارین نخستین انسان فضانورد از این پایگاه به فضا سفر کرد. این پایگاه در دوران شوروی سابق و به خاطر موقعیت جغرافیایی مناسب در جمهوری قزاقستان ساخته شد. پس از فروپاشی شوروی، کشور روسیه این پایگاه را تا سال ۲۰۵۰ از قزاقستان اجاره کردهاست.
مردم
ساکنان اصلی آسیای مرکزی از مردم ایرانیتبار سَکا بودند. مردمان ترکتبار از سده پنجم به اینسو آغاز به نفوذ و کوچ در منطقه کردند.
هونها در اوایل سده هشتم قبل از میلاد به این منطقه آمدند و در سالهای بعدی ترکان قبچاق که از کوهستانهای آلتای آمده بودند در حوالی دریاچه آرال و دشت قبچاق ساکن شدند قزاقها شعبهای از ترکان قبچاق هستند. در سده سیزدهم، این منطقه توسط امپراتوری چنگیزخان مغول تصرف شد. پس از مرگ او، این امپراتوری بین فرزندان او قسمت شد و قزاقستان کنونی به جُغَتای، پسر چنگیزخان رسید؛ ولی قسمت غربی و بیشتر قسمتهای شمالی به گنقیز نوه چنگیزخان رسید. به دلیل حکومت طولانی مغولها بر این منطقه عناصر مغولی در این منطقه نفوذ کردهاست.
واژه شناسی
واژهٔ قزاقستان از دو بخش «قزاق» و پسوند فارسی «ستان» تشکیل شدهاست، که به معنای «سرزمین قزاقها» است. واژه قزاق نیز خود به معنی «کوچنده» و از ریشه ترکی «قَز» است که معنای کوچیدن میدهد و به زندگی کوچنشینی قزاقها اشاره دارد.
پس از انقلاب اکتبر و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان با عنوان جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی به یکی از جمهوریهای آن تبدیل شد. با فروپاشی شوروی، قزاقستان به استقلال دست یافت.
جغرافیا و تاریخ
قزاقستان در تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱ آخرین جمهوری شوروی بود که اعلام استقلال کرد.
قزاقستان از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد.
وسعت قزاقستان ۲٬۷۲۴٬۹۰۰ کیلومتر مربع (بیش از سه برابر ترکیه یا پاکستان و کوچکتر از آرژانتین) است و حدود ۲۰٪ آن در سوی کوههای اورال قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی بخشی از آن در اروپا است. البته قزاقستان معمولاً یک کشور آسیایی طبقهبندی میشود.
قزاقستان بزرگترین کشور خشکیبست (محصور در خشکی) دنیا است. قزاقستان به بزرگی اروپای غربی است و از دریای خزر در غرب تا کوههای آلتای در شرق ادامه مییابد. مرزهای شمالی قزاقستان در دشتهای سیبری غربی و مرزهای جنوبی آن در بیابانهای آسیای میانه قرار دارند.
با وجود وسعت زیادی که این کشور را نهمین کشور بزرگ دنیا کرده، بیشتر پهنههایش کویر و استپ است و تراکم جمعیت آن تنها ۶ نفر در هر کیلومترمربع است.
دشت قزاق با مساحت ۸۰۴٬۵۰۰ کیلومترمربع یکسوم کشور را دربرمیگیرد و بزرگترین منطقه خشک استپی در جهان است. علفزارها و شنزارهای گسترده شاخصه این دشت هستند.
رودها و دریاچههای مهم قزاقستان عبارتند از دریاچه آرال، رود ایلی، رود ایرتیش، رود ایشیم، رود اورال، سیردریا، رود چارین، دریاچه بالخاش و دریاچه زایسان. دره چارین که ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر عمق و ۸۰ کیلومتر درازا دارد فلات سنگی و سرخرنگ را درمینوردد و در راستای رودخانه چارین در شمال تیانشان ادامه مییابد. دهانه بیگاچ، دهانهای برخوردی است که از برخورد یک سیارک در حدود ۵ میلیون سال پیش بهوجود آمده و ۸ کیلومتر قطر دارد.
آبوهوای قزاقستان بری است و تابستانهای گرم و زمستانهای سرد دارد. بارندگی در این کشور نسبتاً کم است و اراضی آن در شرایط خشک تا نیمهخشک قرار دارند.
شهرها
شهرهای اصلی قزاقستان عبارتند از آستانه، آلماتی، قراغندی، چیمکند، آتیراو و اسکمن. شهرهای بزرگ قزاقستان به ترتیب آلماتی با حدود ۲ میلیون نفر، آستانه و قراغندی با حدود ۷۰۰ هزار نفر هستند. به جز شهرهای نامبرده میتوان به شهرهای آکتاو(۲۶۲٬۰۰۰نفر)، پاولودار(۳۲۹٬۰۰۰)، پتروپاولسک(۲۰۱٬۰۰۰) و اوست کامنگورسک(۳۱۹٬۰۰۰) نیز اشاره کرد.
زبان
زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبانهای ترکیتبار که خود زیر شاخه از زبانهای آلتایی است. از نزدیکترین زبانها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی (در قانون اساسی قزاقستان از اصطلاح زبان ارتباطات بینالمللی استفاده شدهاست) را حفظ کردهاست.
زبانهای زبان اوکراینی، زبان تاتاری، قرقیزی، اویغوری، ازبکی، ترکی آذربایجانی، باشقیری، فارسی تاجیکی، زبان آلمانی، زبان کرهای، زبان ترکمنی، زبان ارمنی و زبان مغولی تنها تعدادی از مهمترین زبانهایی هستند که بزرگترین اقلیتهای قومی این کشور به آنها سخن میگویند. بسیاری از اقلیتهای قومی قزاقستان برای داشتن زبان مشترک به جز روسی، زبان قزاقی را هم میدانند. آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان بینالمللی در سالهای اخیر افزایش یافتهاست.
اقتصاد این کشور تا حد زیادی به بخش کشاورزی متکی است. قزاقستان بیشترین تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه را در میان جمهوریهای تازه استقلال یافته دارد و نیز از اعضای مهم سازمان همکاری شانگهای است.
منابع معدنی و طبیعی
این کشور از لحاظ منابع زیرزمینی هم بسیار غنی است، از سال ۱۹۹۳ تاکنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی در این بخش انجام شدهاست. همچنین تخمین زده میشود که قزاقستان صاحب دومین منابع بزرگ در اورانیوم، کروم، روی و سرب و سومین در منگنز، چهارمین در مس و در مورد زغال سنگ، آهن و طلا نیز در بین ۱۰ کشور اول دنیا قرار میگیرد. و همچنین یازدهمین منابع بزرگ هم در نفت و هم در گاز طبیعی را در اختیار دارد.
کشف و استخراج نفت در مناطق غربی در کنار دریای خزر، این کشور را جزو کشورهایی با درصد رشد اقتصادی بالا در میان جمهوریهای اتحاد شوروی سابق قرار دادهاست. قزاقستان به درآمدهای نفتی بسیار وابسته است و سقوط جهانی قیمت نفت در مقطعی وضعیت اقتصادی این کشور را دشوار کرد.
تحریمهای دوجانبه روسیه و غرب به سقوط روبل روسی و بحران اقتصادی در روسیه منجر شده که تأثیراتی جدی بر جماهیر دیگر سابق شوروی، از جمله قزاقستان، گذاشتهاست.
در مورد قزاقستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد اعلام کرد این سازمان خواهان خویشتنداری همه طرفها در قزاقستان است.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در پی ناآرامیهای قزاقستان با مختار تیلو بردی وزیر امور خارجه این کشور گفتگو کرد.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
"ماریا زاخارووا"سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعتراضات و رویدادهای اخیر قزاقستان را تلاش سازمان یافته از خارج برای اخلال ثبات و امنیت این کشور دانست و از اعزام نیروها به قزاقستان که انان را "صلحبانان سازمان پیمان امنیت جمعی" خواند، خبر داد.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
بیشترین جست و جوهای ایرانیان در گوگل در ۴۸ ساعت گذشته
در بازه زمانی مورد اشاره، مفاهیم و عباراتی چون «هواپیمای اوکراینی»، «سیستان و بلوچستان»، «شهادت حضرت زهرا س»، «اخبار قزاقستان »، «احسان علیخانی»، «لیلا اوتادی» و... از مهمترین موضوعاتی بود که کاربران ایرانی در اینترنت به دنبال اطلاعاتی در مورد آنها بودند.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
مخالفت با افزایش بهای سوخت، به اعتراضات سراسری به دولت قزاقستان تبدیل و ناآرامیها منجر به کشته و زخمی شدن تعداد زیادی از معترضان و نیروهای امنیتی شده است.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
ناآرامیها در قزاقستان امروز وارد سومین روز خود شد. دستکم ۱۰ نفر به دست پلیس قزاقستان در درگیریهای شب گذشته کشته شدند. مقامات پلیس گفته اند این درگیری در واکنش به تلاش معترضان برای تصرف ساختمانهای دولتی رخ داد. درگیریها در قزاقستان و با شروع اعتراضات درخصوص افزایش بهای سوخت آغاز شد.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
چندین نمایندهٔ مجلس این کشور هم از دولت خواستهاند تا برای جلوگیری از افزایش قیمتها و ادامهٔ پرداخت یارانههای دولتی اقدام کند.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
سخنگوی وزارت امور خارجه با تاکید بر اینکه ثبات و امنیت قزاقستان برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است، تاکید کرد: نباید زمینه سو استفاده عوامل خارجی در این کشور فراهم شود.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
با ناآرامی های قزاقستان/ در حال به روز رسانی
در پی شدت گرفتن اعتراضها در قزاقستان که اغلب نقاط آن طی دو روز گذشته پس از اعلام افزایش قیمت سوخت دستخوش ناآرامی شده، وضعیت فوقالعاده در سراسر این کشور برقرار شد.رسانههای داخلی در قزاقستان در حالی از برقراری وضعیت اضطراری در سراسر کشور خبر دادهاند که ناآرامیها نسبت به روز گذشته تشدید شده و درگیری میان معترضان و نیروهای امنیتی به گفته برخی منابع چند کشته به جای گذاشته است.
کد خبر: ۱۰۹۷۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
دولت قزاقستان روز چهارشنبه و درمیان اعتراضات گسترده در این کشور در سرتاسر قزاقستان وضعیت فوق العاده اعلام کرد.
کد خبر: ۱۰۹۷۳۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
به دنبال آنکه اعتراضات سراسری به افزایش قیمت سوخت در قزاقستان به خشونت کشیده شد، دفتر ریاست جمهوری این کشور آسیایمیانه امروز (چهارشنبه) به مدت دو هفته در آلماتی، بزرگترین شهر و استان منگستائو حالت فوقالعاده اعلام کرد و استعفای دولت پذیرفته شد.
کد خبر: ۱۰۹۷۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
"قاسم ژومارت توکایف" رئیس جمهوری قزاقستان چهارشنبه شب لایحه حذف مجازات اعدام از قانون جزایی کشور را امضا کرد.
کد خبر: ۱۰۹۵۹۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
استخراج کنندگان رمزارز که در قزاقستان فعالیت می کنند در پی اعمال محدودیتها از سوی دولت این کشور، به دنبال توسعه فعالیتشان به آمریکا و روسیه هستند.
کد خبر: ۱۰۹۲۷۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۱
کد خبر: ۱۰۸۳۴۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۳۰
داور سابق بین المللی فوتسال ایران میگوید داور استرالیایی دیدار تیم ملی فوتسال کشورمان مقابل قزاقستان در جام جهانی به اشتباه خطایی را اعلام کرد که منجر به گل تساوی قزاقستان شد.
کد خبر: ۱۰۷۸۹۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۶
تیم ناظمالشریعه، قدر قرعه عالی را ندانست و ترسو بازی کرد
در حالی که همه شرایط برای صعود ایران به جمع چهار تیم پایانی جام جهانی فوتسال لیتوانی فراهم بود، شاگردان ناظمالشریعه، بازی دو بر صفر برده را به قزاقستان واگذار کردند و دست خالی حذف شدند.
کد خبر: ۱۰۷۸۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
مسئولان بهداشتی قزاقستان اعلام کردند از ابتدای ماه سپتامبر ابتلاء و مرگ بر اثر ویروس کرونا کاهش یافته است.
کد خبر: ۱۰۷۴۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۴
آتش در تاسیسات نظامی استان ژامبول قزاقستان که بر اثر انفجار رخ داد همچنان زبانه میکشد.
کد خبر: ۱۰۷۲۳۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۵
شبکه خبری الجزیره به نقل از سخنگوی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که این سازمان بین المللی در حال انتقال بیش از ۱۰۰ تن از کارکنان خود در افغانستان به پایتخت قزاقستان است.
کد خبر: ۱۰۷۰۷۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۷
کد خبر: ۱۰۷۰۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۶