ایران، روسیه، ناتو، داعش: همه گزاره های آقای رئیس جمهور در حوزه سیاست خارجی

دونالد ترامپ در نهایت توانست با کسب آرای الکتورال لازم، جایگاه خود را برای حداقل چهار سال آینده در کاخ سفید مستحکم کند. این در حالی است که جمهوری خواهان به شکلی قطعی دموکرات ها را در سنا شکست دادند تا نوید یک سیاست کاملا جمهوری خواه در ایالت متحده را برای دوره فعلی بدهند. اکنون میتوان تا حدی شمای کلی سیاست خارجی دونالد ترامپ را با استفاده از گزاره هایی که پیش از این مطرح کرده است ترسیم نمود.

به گزارش «تابناک» هرچند هنوز برای نتیجه گیری و تجزیه و تحلیل پیرامون وضعیت سیاست داخلی و خارجی آمریکا تحت حکمرانی دونالد ترامپ به نظر زود است، اما به شکلی کلی میتوان مشخص نمود که احتمالا خطوط اصلی سیاست خارجی وی چگونه خواهد بود.

اولین نکته در این میان این است که بدون هیچ شکی دونالد ترامپ هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی آمریکا یک دیکته نانوشته است. در حالی که اگر هیلاری کلینتون پیروز انتخابات بود، این امکان وجود داشت تا بر اساس سابقه وی و دیدگاه های سیاسی اش، یک طرح کلی از احتمالات نزدیک به یقین در سیاست خارجی آمریکا را بدست داد، اما دونالد ترامپ رئیس جمهوری است که پیش از این هیچ سابقه سیاسی از خود به جای نگذاشته است و در نتیجه تنها باید از میان گزاره ها و سخنانی که تا کنون در کمپین های انتخاباتی خود بر زبان آورده اقدام به استخراج سیاست های احتمالی وی کرد.

بر همین اساس در چند وجه میتواند خطوط کلی سیاست خارجی دونالد ترامپ را مشخص کرد. در مورد ناتو، ایران، روسیه و به ویژه مسائل خاورمیانه.

ناتو

شاید یکی از مهمترین سخنان و گزاره های مربوط به حوزه سیاست خارجی دونالد ترامپ در رابطه با ناتو یا سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بوده است. وی در یکی از مناظرات انتخاباتی خود به صراحت اعلام کرد که این نهاد تبدیل به یک نهاد بیهوده و فرسوده شده است و در صورت پیروزی در انتخابات حاضر نیست که به هر بهایی از اعضای این نهاد و این پیمان به هزینه آمریکا حمایت و دفاع کند.

وی به صراحت بیان کرد که دیگر اعضای این نهاد باید سهم خود را برای دفاع و صیانت از خود به ایالات متحده پرداخت کنند. ترامپ در مصاحبه ای با نیویورک تایمز بیان کرده بود: ترجیح من بر این است که همکاری با ناتو ادامه پیدا کند اما تنها در شرایطی که هزینه های سرسام آوری که ما برای حمایت از این کشورهای ثروتمند صورت میدهیم، به شکلی معقول و منطقی برای ما جبران شود.

ایران

یکی از دیگر موضوعات مهمی که در رابطه با سیاست خارجی دونالد ترامپ مورد توجه و تمرکز قرار گرفته است، سخنان وی در خصوص ایران و توافق هسته ای است. وی چند بار در سخنرانی های پیش از انتخابات خود اعلام کرد که توافق هسته ای با ایران را بر هم خواهد زد و در مجموع، کلیت دیدگاه ها و گزاره های وی قبل از انتخابات، در مورد ایران مثبت نبوده است.

وی در یکی از سخنرانی های خود ایران را صراحتا بزرگترین کشور حامی تروریسم خطاب کرده است که اکنون و در پی توافق هسته ای با 150 میلیارد دلار پول نقدی که از آمریکا دریافت کرده است، خود را تقویت نموده. وی همچنین بیان کرد: بدتر از همه این که توافق هسته ای، راه ایران را که کشور اول حامی تروریسم و اسلام افراطی است به سمت دستیابی به سلاح اتمی هموار کرده است.

تسلیحات هسته ای

در این مورد دیدگاه های پیش از انتخابات دونالد ترامپ نوسانی بوده است اما به عنوان یک نمونه، ترامپ در یکی از سخنرانی های خود تاکید کرد که باید به ژاپن و کره جنوبی اجازه داد تا به سلاح هسته ای دست پیدا کنند.

ترامپ در یکی از مصاحبه های خود به صراحت اعلام کرد که کره شمالی دارای سلاح اتمی است و ژاپن با این مسئله شمکل بزرگی دارد. ترامپ بیان کرد که شاید بهتر آن باشد که ژاپنی ها خود بتوانند از خود در برابر تهدیدهای هسته ای کره شمالی دفاع کنند.

وقتی از وی پرسیده شد که آیا منظور وی آن است که ژاپن نیز از سلاح اتمی استفاده کند، وی پاسخ داد: بله از جمله با استفاده از سلاح اتمی. وی البته بعدا منکر این سخنان خود شد و گفت هیچ گاه نگفته است که ژاپن باید سلاح اتمی داشته باشد.

محدودیت های تجاری

ترامپ در کمپین های تبلیغاتی خود چندین بار بیان کرد که در پیمان نفتا یا توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی تجدید نظر خواهد کرد. این پیمانی است که اجازه تجارت و مبادلات اقتصادی آزاد میان آمریکا کانادا و مکزیک را فراهم میکند.

وی صراحتا بیان کرد که برای واردات از کشور مکزیک اقدام به وضع مالیات یا تعرفه 35 درصدی میکند و همچنین بیان کرد که برای واردات از کشور چین نیز تعرفه ای 45 درصدی وضع خواهد کرد. این مواضع ترامپ منجر به نگرانی در بین بسیاری از چهره های برجسته اقتصادی و تحلیلگران این حوزه در داخل و خارج آمریکا شد و اکنون این نگرانی جدی تر از همیشه به نظر میرسد.

مبارزه بر علیه داعش

دونالد ترامپ در دوره مبارزات انتخاباتی خود همواره از طرح های کلینتون برای مبارزه با گروه موسوم به داعش انتقاد کرد. وی بیان کرد که از عنصر غافلگیری برای مبارزه با داعش و شکست این گروه استفاده میکند و صراحتا یاد آور شد که آنها را شدیدا بمباران میکند.

ترامپ با اشاره به این که چاه های نفت تحت تسلط داعش را بمباران میکند گفت که در طرح خود بر علیه داعش از پیشنهاد و مشاوره ژنرال های برجسته آمریکایی بهره خواهد برد. ترامپ گفته بود: من همه ژنرال های خود را به دور هم جمع میکنم و یک دستور به آنها میدهم: آنها 30 روز وقت خواهند داشت تا طرحی را برای مبارزه و شکست دادن داعش به کاخ سفید ارائه کنند.

روابط با روسیه و پوتین

سخنان دونالد ترامپ در خصوص روابطش با روسیه و پوتین از جمله موضوعاتی است که طی کمپین های انتخاباتی به شدت پوشش داده شده و مورد توجه قرار گرفته است. این در حالی است که طی این مدت همواره گزارش هایی در این باره منتشر شده بود که پوتین نیز علاقمند به ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا است.

نامزد حزب جمهوری خواه، چندبار بیان کرد که وی به طریقی خاص، رئیس جمهور روسیه را تحسین میکند و گفته حداقل بر خلاف آنچه ما امروز در کشور خود آمریکا میبینیم، وی – پوتین – یک رهبر واقعی در روسیه است.

ترامپ گفته بود: من چندان با پوتین آشنایی ندارم اما آیا اگر ما بتوانیم با کشورهای دیگر به شکل واقعی همکاری کنیم این امری مثبت و بهتر نیست؟ آنها –روسها- میخواهند داعش را نابود کنند، ما هم همین را میخواهیم. ما همه چیز را با هم انجام میدهیم و از شر داعش برای همیشه خلاص میشویم.

آیا این سخنان نشان دهنده خطوط اصلی سیاست خارجی ترامپ است؟

پاسخ به این سوال دشوار است زیرا همانگونه که گفته شد ترامپ یک دیکته نانوشته در سیاست آمریکا است. آنچه به نظر میرسد این است که در وجهه نخست باید همه این سخنان و گزاره ها را در متن انتخاباتی آمریکا نگاه کرد و در مورد آنها با توجه به وضعیت ترامپ در کمپین های انتخاباتی نظر داد.

این به معنی آن است که احتمالا بخشی مهم از این سخنان تبلیغات انتخاباتی است که نامزد جمهوری خواه برای جلب توجه افکار عمومی بر زبان آورده. از جمله در رابطه با ایران که احتمالا به زودی ترامپ متوجه میشود که رها کردن توافق هسته ای به این سادگی ها نیست و همچنین خواهد فهمید که بزرگترین کشور حامی تروریست در دنیا کدام کشور است.

ضمن آن که قطعا مشاوران فعلی و آینده وی و همچنین مقامات ارشد حزب جمهوری خواه نیز همه این سخنان و گزاره ها را به شکل طرح کلی سیاست خارجی ترامپ تدوین خواهند کرد و در حالی که همه این سخنان تبلیغاتی شکل طرح به خود میگیرند، بخش مهمی از این سخنان اصلاح شده و یا به کلی تغییر چهره میدهند.

اما وجهه دوم ماجرا این است که در هر صورت این سخنان بیانگر دیدگاه ها و نگاه رئیس جمهور جدید آمریکا به حوزه سیاست خارجی است. رئیس جمهوری که به واسطه عدم تجربه در حوزه سیاست، گویا دید دقیق و صحیحی در مورد معادلات و معاملات بین المللی در حال حاضر ندارد.

اجرایی شدن این خطوط کلی یا عقیم ماندن آنها در واقع بستگی به بسیاری از شرایط فعلی و آینده هم در داخل و هم در خارج از آمریکا دارد. آنچه باید مد نظر قرار داد این است که هم جمهوری خواهان و هم دموکرات ها به شکل کلی اهداف مشخص و مشترکی را در سیاست خارجی آمریکا و منافع ملی این کشور دنبال میکنند، اما ابزارهای آنها و مسیری که برای رسیدن به این اهداف مشخص ترسیم میکند متفاوت است. به نظر میرسد که با همه این سخنان، ابزارها و مسیر دونالد ترامپ و حزب جمهوری خواه در حوزه سیاست خارجی برای تامین اهداف و منافع ملی آمریکا اگر کمتر از هیلاری کلینتون تند و تیز نباشد، بیش از آن نخواهد بود.