انتقاد یونسی از حبس اسناد با مُهر محرمانه
اسناد به‌روایتی مهم‌تر از کتاب هستند ضمن اینکه بسیاری از کتاب‌ها خود سند هستند. سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران، حافظه ملی، آرشیو کشور و حافظه تاریخی و هویت ملی، دینی، تاریخی و فرهنگی ما را نگهبانی می‌کند
از ورودی کتابخانه ملی در بالاترین نقطه تپه‌های عباس‌آباد ردپای تغییر و تحول در مهم‌ترین کتابخانه کشور دیده می‌شود.به نوشته شرق، بیلبوردهای بزرگی که با عکس و تبریک به سیدعباس صالحی‌امیری در جای‌جای محوطه نصب‌شده نشان از استقبال گسترده کارکنان این مجموعه از رییس جدید «کتابخانه بزرگ» داشت؛ استقبالی که در سالن مملو از جمعیت مرکز همایش‌های این کتابخانه نیز دیده می‌شد.
شمار زیادی از چهره‌های سیاسی و فرهنگی در ردیف‌های نخست این سالن در کنار کارکنان کتابخانه و مرکز اسناد ملی ایران نشسته بودند؛ چهره‌هایی چون محمد نهاوندیان رییس دفتر رییس‌جمهور، آجورلو، علی یونسی، دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی، حسین فریدون، دستیار ویژه رییس جمهور، محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، هاشمی‌طبا، رییس کمیته ملی المپیک، یاسر هاشمی، سردار احمدرضا رادان، حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور و محسن مهرعلیزاده. اما جدا از حضور پرتعداد چهره‌های سیاسی، حضور کارمندان این نهاد در مراسم چشمگیر بود؛ کارمندانی که گاهی میان صحبت‌های رییس پیشین با صدایی آرام از سخنان او انتقاد می‌کردند. به‌ویژه زمانی که اسحاق صلاحی از افزایش حقوق کارمندان صحبت کرد، برخی از کارمندان به اعتراض گفتند که ما اضافه‌حقوق نمی‌خواستیم مزایا و اضافه‌کارهایمان را قطع نمی‌کردید. این اعتراض‌ها زمانی به اوج خود رسید که صلاحی به سختگیری‌هایی که نسبت به کارمندان کتابخانه ملی برای پیشبرد برنامه‌های راهبردی این سازمان گرفته بود، اعتراف کرد.
صالحی‌امیری: در آمد میراث فرهنگی، بر تر از نفت
صالحی‌امیری، رییس جدید کتابخانه ملی البته ترجیح داد بیشتر از آنکه درباره خود کتابخانه صحبت کند به پیشینه تمدنی ایران بپردازد و از جایگزینی میراث فرهنگی با نفت گفت: «امروز ترکیه از کوزه‌ای که از دل خاک بیرون آمده در موزه استانبول، به اندازه صدهزار بشکه نفت درآمد دارد. میراث فرهنگی ما می‌تواند ایران بدون نفت را اداره کند. ما حتما بیش از اسپانیا و فرانسه دارای ظرفیت میراث فرهنگی هستیم اما این میراث یا در دل خاک مدفون است یا در خارج از کشور نگهداری می‌شود. فرهنگ ایرانی در بیرون از این سرزمین هم ریشه دارد.»البته صالحی‌امیری از پژوهشگرانی که دلگیرند، یادی کرد و قول داد کتابخانه ملی، «خانه امن» کتاب‌دوستان باشد.
یونسی: اسناد ملی، ملک شخصی کسی نیست
اما میان سخنرانان متعددی که برای مراسم تودیع و معارفه روسای سازمان اسناد و کتابخانه ملی آمده بودند، این علی یونسی بود که با نگاهی متفاوت نسبت به موضوع اسناد ملی که این روزها نیز برخی رسانه‌ها به آن پرداخته بودند، صحبت کرد. او با انتقاد از نهادهای دولتی که اسناد ملی را در بایگانی‌ها در شرایط نامناسبی نگهداری می‌کنند، گفت: «اسناد نهادهایی مانند وزارت اطلاعات و وزارت دفاع تا کی باید در بایگانی‌ها نگهداری شود؟ این اسناد باید به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتقل شود و چنانچه این امکان وجود ندارد، دست‌کم باید این سازمان بر آنها مدیریت کند.»
یونسی که دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی است آنچنان که خودش گفت با دعوت صالحی‌امیری، رییس تازه کتابخانه ملی به این مراسم آمده است. او پیش از این یکی از گزینه‌های این پست بود. اما آنچنان که خودش گفت این مسئولیتی خطیر بوده که خودش را ناتوان از پذیرفتن آن دیده است: «اما زمانی که صحبت آقای صالحی برای ریاست این سازمان مطرح شد، من نه‌تنها از این بابت خوشحال شدم بلکه ایشان را تشویق کردم به پذیرش این مسئولیت و مطمئن هستم که ایشان مانند همه مسوولیت‌های پیشین، این امر را به بهترین وجه محقق خواهد کرد.»
اما بحث درباره اسناد، مهم‌ترین بخش صحبت‌های وزیر سابق اطلاعات ایران بود که اهمیتش را از کتاب بیشتر دانست و گفت: «اسناد به‌روایتی مهم‌تر از کتاب هستند ضمن اینکه بسیاری از کتاب‌ها خود سند هستند. سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران، حافظه ملی، آرشیو کشور و حافظه تاریخی و هویت ملی، دینی، تاریخی و فرهنگی ما را نگهبانی می‌کند. این اسناد اینجا تولید نمی‌شوند بلکه اینجا نگهداری می‌شوند و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. بخش زیادی از اسناد داخل کشور و بخشی از آنها در خارج از کشور هستند. تقاضای من این است که در یک تحرک جدی اسناد و کتاب‌های زیادی از ایران که در کشورهای گوناگون وجود دارد، خریداری و به هر نحو ممکن به داخل کشور منتقل شوند.»
یونسی به حوزه تمدنی ایران بزرگ اشاره کرد و مرز آن را از مرز چین تا آنتالیا و از آن‌سو از قفقاز تا خلیج‌فارس دانست. او گفت: «بسیاری از کتاب‌های مربوط به ایران در یمن، در شامات، در قفقاز و در آسیای میانه و مهم‌تر از همه در شبه‌قاره نگهداری و خیلی از آنها آنجا خاک می‌خورد و مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، شناسایی اصل آنها یا نسخه‌ای از آنها به هر طریق ممکن خریداری شود.»البته یونسی در بخشی از صحبت‌هایش اشاره کرد که انتقال و بازگشت این آثار و اسناد به کشور به حمایت و همراهی دولت نیاز دارد. اما بحث اسنادی که در دست نهادهای دولتی است بخش دیگری از صحبت‌های یونسی بود. او با اشاره به برخی از نهادهای دولتی مثل قوه‌قضاییه گفت: «هر پرونده‌ای که در گذشته در قوه‌قضاییه تشکیل شده، امروز برای قوه‌قضاییه هیچ فایده‌ای ندارد جز اینکه جای بیشتری را آنجا اشغال کرده باشد و به بدترین شکل نگهداری می‌شود در حالی‌که تک‌تک این برگه‌های اسناد برای شما (سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)، ارزشمند و پربهاست. البته این حرکت چندسال پیش صورت گرفت، اما با مقاومت شدید وزارتخانه‌ها روبه‌رو شد. من نمی‌دانم که الان این وضعیت ادامه دارد یا نه.»محرمانه‌خواندن برخی از اسناد نکته دیگری بود که وزیر سابق اطلاعات از آن انتقاد کرد و گفت: «اینکه ما مـُهر محرمانه و سری روی اسناد بگذاریم و جامعه و پژوهشگران را از آن محروم کنیم، تا کی باید ادامه پیدا کند؟ انشاءالله خود سازمان اسناد و کتابخانه ملی به این بلای عمومی گرفتار نشده باشد.» وی یادآور شد: «اگر هم این اسناد قابل انتقال به اینجا نیست، باید اینجا بر آنها مدیریت کند. آقای صالحی! این حق قانونی شما و نیز انتظار مردم است که اگر این اسناد قابل انتقال نیست، حداقل شما بر آنها مدیریت کنید.»
قول سخنگوی دولت برای افزایش حقوق کارکنان
محمدباقر نوبخت، معاون رییس‌جمهور و سخنگوی دولت، میهمان سرزده این مراسم بود که در نیمه مراسم آمد و در صحبت کوتاهی در پاسخ به درخواست صلاحی برای بالابردن مزایا و حقوق کارکنان کتابخانه ملی وعده داد که با وجود خزانه در مضیقه، مشکلات مالی کتابخانه ملی را در حد توان حل کند. محمدباقر نوبخت گفت، من جز اعلام آمادگی در اجرای رویکرد دولت تدبیر و امید در زمینه بسترسازی فرهنگی سخنی ندارم و افزود: «آقای صالحی بدانند به تأسی از نگاه ریاست محترم جمهوری و هیات محترم وزیران برای فراهم‌کردن رشد و تعالی فرهنگ اصیل ایرانی که بخشی از اسناد آن در این سازمان گرد آمده و کتاب‌های نفیسی از مفاخر فرهنگی ما اینجا جمع‌آوری می‌شود، به‌عنوان خدمتگزاری کوچک از دولتی بزرگ به شما اطمینان می‌دهم هرچند با خزانه در مضیقه آنچه را بتوانم تا قبل از پایان سال مالی جاری و آنچه باقی‌مانده، برای سال آتی به انجام برسانم.»
آشنایی اصحاب فرهنگ با اقتصاد
محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهور آخرین سخنران این مراسم بود که از کتابخانه ملی به‌عنوان بوستان مرکزی جمهوری اسلامی ایران یاد کرد و گفت: «امیدوارم در دوره جدید فعالیت این سازمان گام‌های اساسی برای ارتقای جایگاه میراث فرهنگی ملت ایران برداشته شود.»نهاوندیان همچنین به حرکت‌های دیپلماتیکی که در عرصه بین‌المللی در شش‌ماه حضور دولت یازدهم صورت گرفته اشاره و ابراز امیدواری کرد که این اتفاقات باعث کمک به جریان فرهنگی شود. البته رییس دفتر اقتصاددان رییس‌جمهور در بخشی از صحبت‌هایش خواستار همراه‌شدن نهادهای اقتصادی با حوزه کتاب شد. نهاوندیان همچنین از همه روسای کتابخانه ملی از ابتدا تا صلاحی تقدیر کرد و به‌طور خاص به رییس جدید یادآوری کرد که در صندلی‌ای نشسته است که روزگاری چهره‌هایی چون سیدکاظم بجنوردی، سیدمحمد خاتمی و دکتر محمدرجبی بر آن تکیه داشتند؛ نکته‌ای که البته با تشویق همه کسانی که به این مراسم آمده بودند نیز مواجه شد. بعد از این صحبت‌ها بود که با اهدای رسمی حکم ریاست کتابخانه و مرکز اسناد ملی، صالحی‌امیری در این سازمان مستقر شد.
