لزوم روزآمدسازی قوانین مقابله با «قاچاق انسان»

هر انسانی حق دارد از امنیت برخوردار باشد. امنیت از مهمترین حق‌های بشری است که در قوانین و مقررات داخلی و بین المللی به آن پرداخته شده است. یکی از جرایمی که امنیت انسان‌ها را تهدید می‌کند، قاچاق انسان است. قاچاق انسان می‌تواند کرامت، سلامت و امنیت انسان را به خطر بیندازد.

به گزارش «تابناک» کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض این خطرند و به همین دلیل، نیازمند حمایت بیشتر دولت‌ها در جهت تامین امنیت آنها هستند. به جهت اهمیتی که این موضوع دارد، نظام هنجاری ملی و بین المللی به بحث قاچاق انسان پرداخته است. قانون مبارزه با قاچاق انسان مصوب ۱۳۸۳ و قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، از مهم‌ترین قوانینی هستند که به موضوع قاچاق انسان پرداخته اند. همچنین کنوانسیون حقوق کودک و پروتکل پالرمو در بین اسناد بین المللی را می‌توان از مهمترین قوانین و مقررات در حوزه مبارزه با قاچاق انسان نام برد. با بررسی قوانین و مقررات موجود ملاحظه می‌شود که مبارزه با قاچاق انسان از اهمیت بسیاری برخوردار است و در همین راستا، دولت‌ها وظیفه دارند که امنیت افراد متبوع خود را تامین کنند.

در تعریف حداقلی، قاچاق انسان عبارت است از این که اگر افراد غیر قانونی از مرزهای یک کشور به خارج برده شوند یا به صورت غیرقانونی به مرزهای یک کشور دیگر وارد شوند، قاچاق انسان صورت گرفته است. به عبارت دیگر، ترانزیت غیرقانونی افراد به داخل و خارج از مرزهای کشورها به معنای قاچاق انسان است.

موضوعی که بسیار اهمیت دارد این است که کودکان و نوجوانان هم در معرض قاچاق قرار دارند. قاچاق کودکان و نوجوانان به دلایل گوناگون می‌تواند صورت گیرد. یکی از دلایل این است، افرادی که کودکان را قاچاق می‌کنند، قصد به بردگی گرفتن کودک را دارند؛ کودکان را به منظور استفاده به عنوان برده قاچاق می‌کنند و به بردگی می‌برند. انسانی که آزاد آفریده شده و کرامت انسانی‌اش اقتضا دارد آزادانه زندگی کند، به خدمت می‌گیرند و آزادی‌اش را سلب می‌کنند. همچنین در این باره باید گفت، خرید و فروش و معامله کودک، یکی دیگر از جرایمی است که کودک را به بردگی درآورده و آزادی او را از بین می‌برد. در واقع در حالت بردگی کودک همانند کالایی است که مورد معامله قرار گرفته و هیچ حقی حتی حقوق اولیه انسان را نخواهد داشت.

دلیل دیگر قاچاق کودک فروش اعضای بدن کودک است. افرادی مرتکب قاچاق کودکان و نوجوانان می‌شوند و پس از انتقال کودکان و نوجوانان از داخل مرزهای کشوری به کشور دیگر به فروش اعضای بدن آنها می‌پردازند. حق حیات کودک با این کار از او سلب خواهد شد و منجر به مرگ کودک می‌شود. خرید و فروش کودکان یا اعضای بدن آنها یکی از شایع‌ترین دلایل قاچاق انسان است.

دلیل دیگری که می‌توان برای قاچاق کودکان بیان کرد، بهره کشی از کودکان در موضوعات مختلف از جمله فحشا و جرایم جنسی است. کودکان به دلیل سن کمی که دارند، هیچ درک درست و اطلاعات و آگاهی کافی نسبت به جرائم جنسی ندارند. این موضوع زمینه را برای سوءاستفاده از آنها در ارتکاب اینگونه جرایم فراهم می‌کند. به کارگیری کودکان و نوجوانان در مراکز فحشا هم از نظر جسمی آسیب‌های زیادی به آنها وارد می‌کند و هم از نظر روحی آسیب‌هایی برای آنها دارد و ممکن است تا آخر عمر این آسیب‌ها جبران ناپذیر باشند.

استفاده از کودکان در ارتکاب جرایم مختلف از دیگر دلایل قاچاق کودکان و نوجوانان است؛ به عنوان مثال در خرید و فروش مواد مخدر یا برای تکدی گری یا سرقت و دیگر جرایم از کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود. شاید دلیلش این باشد که سن کم کودکان و نوجوانان و عدم جلب توجه آنها، زمینه مناسبی برای ارتکاب جرم توسط مجرمین فراهم می‌کند.

قاچاق کودکان یکی از مهمترین جرایمی است که می‌تواند امنیت داخلی کشورها و همچنین امنیت بین المللی را به خطر بیندازد. در این زمینه در حقوق داخلی کشور‌ها نیازمند هنجار‌های سخت با ضمانت اجرای کافی و بازدارنده هستیم. جرم انگاری مناسب قاچاق انسان همراه با مجازاتی که جنبه بازدارنده داشته باشد و مجرمین را از ارتکاب جرم منصرف کند بسیار می‌تواند تاثیرگذار باشد. در این زمینه همکاری موثر قوای حاکمیتی با یکدیگر بسیار اهمیت دارد. قوه مجریه باید زمینه‌های قاچاق انسان را از بین ببرد و در جهت تامین امنیت اقدامات لازم را انجام دهد. قوه مقننه در اجرای وظیفه خود، قانونی مناسب وضع کند. قوه قضاییه هم با اجرای درست و قاطع قوانین ضمانت اجرای قانون را تضمین کند.

از طرفی دیگر، تلاش‌های بین المللی در مبارزه با قاچاق انسان بسیار اهمیت دارد. همکاری کشور‌ها با یکدیگر در صحنه بین المللی در جهت جلوگیری و مقابله با قاچاق انسان نقش مهمی دارد. همچنین تلاش سازمان‌های بین المللی در مقررات گذاری و ایجاد همکاری بین کشورها، حمایت از افراد انسانی در جهت کاهش جرم قاچاق انسان و در نهایت محو قاچاق انسان از صحنه بین المللی بسیار موثر خواهد بود.