کلیات

از آذرماه سال 1401 تا پایان این سال تعدادی از مدارس در شهرهایی چون قم و تهران درگیر مسئله مسمومیت دانش آموزان شدند؛ دانش آموزانی که احساس بی حالی می کردند و پس از مراجعه به درمانگاه در کمتر از چند ساعت با بهبود نسبی مرخص می شدند.

برخی نمونه مسمومیت ها

9 آذر. خیابان جمهوری، هنرستان نور شهر قم مدیر مدرسه می‌گوید بچه‌ها به‌یکباره مسموم یا بدحال شده‌اند. اورژانس می‌آید، 18 دانش‌آموز را به مرکز درمانی منتقل می‌کند و اکثر آنها تا همان شب با بهبودی نسبی مرخص می‌شوند.

13 روز بعد، همان مدرسه. این‌بار علاوه اورژانس، پلیس هم می‌رسد. تعدادی در کلاسی دیگر همانند 13 روز پیش. تعدادی ترسیده؛ تعدادی بد حال و برخی هم شاید مسموم. نهایتاً با یک سرم و یکی-دو دارو مرخص می‌شوند. البته یکی از آنها که بیماری زمینه‌ای هم داشت یک هفته در بیمارستان می‌ماند.

48  روز بعد ساعت 3 عصر. دبیرستان فاطمیه در صفاشهر، گفته‌اند بچه‌ها بوی سیم‌سوخته یا برخی بوهای تند را به‌یک‌باره استشمام کرده و برخی بدحال شده‌اند.

این‌بار، پلیس دستگاه‌های امنیتی را هم همراه می‌کند. 15 نفر از دانش‌آموزان قدری بدحال هستند. تحقیقات فنی توسط آزمایشگاه‌ها، موسسه‌های برجسته و پیشرفته کشور از جمله چند مرکز سم‌شناسی، مرکز جنگ نوین سپاه، آزمایشگاه رازی وانستیتو پاستور، آزمایشگاه فوق‌پیشرفته نیروهای مسلح و... آغاز می‌شود و از همه این دانش‌آموزان چندین نوع آزمایش خاص -از خون گرفته تا بزاق دهان و ریه- و نمونه‌برداری از وسایل کلاس و کارگاه، هوای محیط، دستگاه گوارش و... انجام می‌شود، و نتیجه اینکه هیچ ماده سمی تشخیص داده نشد اما تحقیقات ادامه دارد.

17 بهمن به‌یکباره 6 مدرسه اعلام می‌کنند که دانش‌آموزان‌شان بو یا گاز خاصی را استشمام کرده‌اند؛ چه بویی؟ می‌گویند پرتقال، نارنگی گندیده، وایتکس، بمب‌ بدبو (اسباب‌بازی)، ماهی گندیده، تنباکو، گلاب، و...؛ هرچه که فکرش را کنید.

18 و 19 بهمن مدارس قم را برای بررسی و تحقیقات فنی بیشتر تعطیل می‌کنند؛ 20، 21، 22 بهمن هم تعطیلات رسمی است و در این 5 روز گروه‌های مختلف علمی فرصت را غنیمت شمرده و بررسی را تسریع می‌کنند.

دلیل اصلی وقوع حادثه

برای کسب دلیل مسمومیت دانش آموزان بررسی های زیادی انجام شد و در برخی موارد تلاش شد تا با اعمال محدودیت ها در ورود خروج به مدارس و نیز نظارت بر آنچه که به محیط مدارس وارد می شود، دلیل این بحران مشخص شود.

یک مرکز به جمع بندی اولیه درباره گاز «Co» می‌رسد؛ فوراً دستگاه‌های پیشرفته را تهیه و برخی را سریعاً خریداری می‌کنند تا مسئله بررسی شود. موتورخانه 610 مدرسه از جمله مدارسی که گزارش بدحالی داشتند بررسی می‌شود و در 581 مدرسه که مورد بررسی قرار گرفته، نتیجه‌ی گاز «Co» منفی است.

در حدود 20 مدرسه، احتمال وجود مقداری گاز «Co»  بالاست که متخصصان می‌گویند در حد خطرناک نیست و 5-6 مدرسه هم نیاز به تعمیر داشته‌اند و نهایت اینکه، فرضیه Co رد شد.

وزیر بهداشت به قم می‌آید و می‌گوید یک تیم متخصص و ویژه را مامور بررسی موضوع کرده است؛ نتایج اولیه چندین آزمایشگاه فوق‌پیشرفته و مجهز 28 بهمن منتشر می‌شود: «براساس علائم بالینی به موارد مشکوکی رسیده‌ایم که جهت بررسی بیشتر به تهران ارسال می‌کنیم اما در بررسی محیطی به رفتار غیرعادی خاصی نرسیده‌ایم.»

30 بهمن. یک مجموعه آزمایشگاهی در وزارت بهداشت در تحقیقات خود، وجود یک ماده گاز مشکوک به‌صورت ضعیف را شناسایی می‌کند و بررسی دقیق‌تر آغاز می‌شود؛ گرچه در یک مورد در مدرسه‌ای به میزان گاز با ppm پایین می‌رسند که به لحاظ علمی قابل‌اعتنا نیست.

09 اسفند 1401 وزیر بهداشت اعلام کرد که مجموع تحقیقات نشان داد که نوعی “سم” خفیف باعث ایجاد مسمومیت دانش‌آموزان شده است.

بهرام عین‌اللهی در حاشیه اجلاس سراسری مدیران ارشد سازمان بیمه سلامت ایران که در محل این سازمان برگزار شد، در جمع خبرنگاران، درباره پیگیری مسمویت سریالی دانش آموزان در مدارس، گفت: خودم شخصا به قم رفتم و همه بیماران بیمارستان شهید بهشتی را ویزیت کردم و مدتی طولانی این کار طول کشید.

وی گفت: مسمومیت ایجاد شده بسیار خفیف بود و الحمدالله هیچ گونه عارضه برای کسی ایجاد نکرده بود و تنها چند ساعتی دچار علائم ضعف عضلانی، بیحالی و حالت تهوع بودند.

وی افزود: کمیته ویژه‌ای را مامور کردیم که در این رابطه تحقیق کنند و از بهترین اساتید سم شناسی کشور کمک گرفتیم که تحقیقات آنها نشان داد سم بسیار خفیفی باعث این عوارض می‌شود.

وی گفت: بررسی اینکه سم از کجا می آید و… در حد وزارت بهداشت نیست. اظهارات در مورد عمدی بودن آن به عهده ما نیست.

واکنش وزیر کشور

سردار احمد وحیدی- وزیر کشور در رابطه با مسمومیت سریالی دانش آموزان به رسانه ها گفت:  درباره عوامل این ماجرا و علت بروز نیز می‌گوییم طبق بررسی‌های صورت گرفته تاکنون عامل خاصی هنوز یافته نشده که مثلاً بگوییم یک ماده خاصی بوده و بر اثر آن ماده رخ داده است؛ لذا تاکنون گزارش قطعی از ماده خاصی بوده نداشتیم.

وی افزود: درباره اینکه گفته می‌شود این واقعه یک ماجراجویی شخصی، داخلی و یا احیانا عوامل بیرون از مدرسه بوده یا نه، باید بگوییم مسأله تحت بررسی دستگاه‌های اطلاعاتی است و نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد ولی مواردی پیدا نشده که بتوان قاطعانه گفت مربوط به عامل مشخصی است.

• در مورد یوسف نوری در ویکی تابناک بیشتر بخوانید