سیل
سیل یکی از حوادث طبیعی غیر مترقبه محسوب می شود که در اثر طغیان آب و زیرآب رفتن بخش قابل توجهی از زمین رخ می دهد. در معنای «آب جاری شده»، کاربرد این واژه بر ریزش جریان دلالت داشته و مخالف معنی عدم ریزش یا «فرونشینی» است. «سیل»، طوفان جهانی افسانه و احتمالاً" تاریخ، به عنوان طوفان در اساطیر بکار رفتهاست.

در خلال یا پس از یک بارندگی شدید، مقدار دبی رودخانه به سرعت افزایش یافته و در نتیجه آب از بستر عادی خود سر ریز و دشت سیلابی و مناطق اطراف را دربر میگیرد. با بررسی دشت سیلابی قدیمی و آبرفتهای آن، شاید بتوان با درجهای از تقریب احتمال وقوع و بزرگی سیلهای آتی منطقه را مشخص کرد. اصولاً بزرگی سیلها و تکرار آنها در طول زمان تابع شدت بارندگی، نفوذپذیری زمین و وضع توپوگرافی منطقه است.
نقش عوامل انسانی در وقوع سیل
با اینکه سیل و طغیان رودخانه ها پدیده ای طبیعی است و در گذر زمان رخ داده است، امروزه به دلیل دخالتهای بی رویه در بسیاری نقاط که قبلاً سیل نمیآمده، طغیانهای بزرگی مشاهده میشود. فعالیت بشر به چند صورت احتمال وقوع سیل را افزایش میدهد. از آن جمله میتوان به ساختمانسازی در دشت سیلابی رود که مستلزم اشغال بخشهایی از آن است و باعث کاهش ظرفیت طبیعی رود میشود، اشاره کرد. به این ترتیب محدودهای از دشت سیلابی که در زمان طغیان زیر آب میرود، گستردهتر میگردد.
شهرسازیها و حذف گیاهان باعث کاهش مقدار آب نفوذی و افزایش آب سطحی میشود. حجم زیاد آب از یک طرف بر برزگی طغیان میافزاید و از طرفی با افزایش فرسایش، رسوباتی به وجود میآورد که با برجای گذاشتن آنها ظرفیت بستر اصلی رود کاهش مییابد. موارد پیش معمولاً تأثیر تدریجی دارند، ولی سیلهای ناگهانی و فاجعه آمیز اغلب بر اثر تخریب سدها و بندها، ایجاد میشوند.
عوامل اصلی ایجاد سیل
از زمانهای ماقبل تاریخ، مردم به جهت دسترسی به سیستم حمل و نقل ارزان و راحت و همچنین داشتن دسترسی به منابع غذائی و تجارت، در کنار دریاها و رودخانهها مسکن میگزیدند؛ چنانچه جمعیت انسانی در کنار منابع طبیعی آبی متمرکز نبودند، هیچ نگرانی از بروز سیل وجود نداشت. ولی بهر حال وجود خاک حاصلخیز کنار رودخانهها منوط به جاری شدن سیلابهای متعدد و وجود انواع رسوب گذاریهای عادی همراه با آن میباشد.
سیلابهای برخاسته از دریا قدرت ایجاد طغیانها یا در هم نوردیدن استحکامات ضد سیل مانند سیل شکنها و همچنین صاف کردن تپههای شنی یا پر کردننواحی گود زمین را دارا است؛ بنابراین در زمینهای ماورای این استحکامات ساحلی امکان سیل گرفتگی و آسیب دیدگی متصور است. عواملی مانند طوفانهای سهمگین طوفانهای برق آسا، جزر و مد بلند، پدیده تسونامی یا ترکیب اینها، باعث ایجاد سیلابهای دریایی میگردند. از آنجائیکه اکثر مناطق شهری در کنار ساحل بنا شدهاند، این تهدید جدی در تمام نقاط جهان وجود دارد.

طغیان رودخانه ها
بسیاری از رودخانهها که در مرزهای زمینهای نسبتاً مسطح جاری هستند، دشتهای سیلابی را تشکیل میدهند. در هنگام شدید بودن سیل، جمع شدن گل ولای بروی زمینهای زراعی باعث کاهش حاصل خیزی آنها خواهد شد. در فرهنگهای کشاورزی اولیه، ارتباط چرخه سالیانه سیل و سال زراعی از اهمیت بالائی برخوردار بوده بخصوص در مورد مصریان باستان ساکن در مجاورت رود نیل و ساکنان بین النهرین در کنار رود خانههای دجله و فرات.
سیل معمولاً زمانی بوقوع میپیوندد که یک سطح پست زمین از آب پر شده باشد. بدترین حالتهای سیل رودخانهای معمولاً در زمینهای حاشیهای یک رود جاری میشود. به عنوان نمونه میتوان از سیلهای کوئینزلند در ژانویه سال ۱۹۹۹ نام برد که در آن بخش جنوب شرق کوئینزلند بزیر آب فرو رفت. سیل زمانی رخ میدهد که خاک و پوشش گیاهی یک منطقه توانائی جذب کامل آب را نداشته باشد. در این زمان حجم آب به صورت غیرقابل کنترل از طریق کانالهای رودخانهای یا حفرههای طبیعی یا مخازن آب دستساز بشر، ریزش مینماید.
سیلهای دورهای به صورت طبیعی در بسیاری از رودخانهها رخ داده و باعث بوجود آمدن مناطقی بنام دشتهای سیلابی میگردد. علت وقوع این سیلابها بارش بارانهای شدید و گاهی نیز توام با ذوب برف است که باعث طغیان رود خانه و جاری شدن آب در زمینهای حاشیهای رود میشود. نام سیلابی که به یکباره و بدون هیچ فرصت قبلی ایجاد و جاری میشود، سیل آنی است. سیلابهای آنی معمولاً در اثر بارش بیش از حد در یک منطقه نسبتاً کوچک ایجاد میگردند. از سوی دیگر سیل نواحی ساحلی نیز بر اثر بادهای شدید سطح اقیانوس یا بواسطه امواج حاصله از زمین لرزههای کف دریا بوجود میآید. البته شمار عوامل ایجاد سیل زیاد است.
سیل های آنی
سیلهای آنی ناشی از ذوب برف کوهها، تحت شرایطی نادر و با امتزاج با امواج گرم، به عاملی مخرب تبدیل میشوند که باعث ازبین رفتن جان ومال مردم میشوند. بارش های ناگهانی و متناوب نیز در صورتی که شرایط طبیعی برای جذب آن در زمین فراهم نباشد، زمینه را برای وقوع سیل های بزرگ فراهم می کند.

پیشبینی سیل
هدف از پیشبینی سیل برآورد دبی جریان و سطح سیلابی است که در یک دوره بازگشت مشخص (مثلاً در یک دوره ۲۵، ۵۰ یا ۱۰۰ ساله) احتمال وقوع آن وجود دارد. نتایج این پیشبینی که سیلاب طراحی نام دارد، به عنوان مبنایی برای انتخاب روشهای مقابله با سیل مورد استفاده قرار میگیرد. سیلاب طراحی معمولاً بر مبنای هزینه لازم برای کنترل آن و میزان ریسک و خطری که تخریب سیستم کنترل سیلاب پیشنهادی برای جان انسانها دارد، انتخاب میشود.
در مواردی که گسیختگی سازه آبی منجر به از دست رفتن جان انسانها و اموال زیادی بشود، طراحی بر مبنای سیلابها با احتمال رخداد کمتر و دوره بازگشت طولانی تر، مثلاً سیلاب ۱۰۰۰ ساله و حتی بیشتر، انجام میشود. سطح گسترش و ارتفاع این سیلابها بیش از سیلابهایی است که از احتمال رخداد بیشتری برخور دارند. پیشبینی سیلاب طراحی به دو صورت تحلیلی و زمینشناسی انجام میشود که اغلب مکمل یکدیگرند.
عوامل موثر برای پیشبینی تحلیلی سیلاب
برای پیش بینی سیل امکان و زمینه های مختلفی وجود دارد که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد.
بررسی توپوگرافی بخشی از حوضه آبریز که جریان آب را به منطقه مورد مطالعه تأمین میکند.
تعیین نوع پوشش سطح زمین (سنگ، خاک، گیاهان)، جهت تخمین نسبت آب جاری شده به آب نفوذی و تبخیرشده.
تعیین بزرگترین رگبار و بارندگی محتمل با توجه به دادههای موجود.
توجه به فصل، زیرا شرایطی مثل اشباع بودن زمین از آب یا پوشیده بودن سطح آن از برف تأثیر مستقیمی بر جریان سطحی آب دارند.
تعیین ظرفیت ذخیره بستر اصلی رود و دشت سیلابی اطراف آن، تغییرات احتمالی در ظرفیت ذخیره بخشهای پائین رود در آینده نیز مورد توجه قرار گیرد.
محاسبه حداکثر سیل محتمل
بطور کلی محاسبه حداکثر سیل محتمل محتاج برآورد پتانسیل بارش و مقدار و نحوه توزیع بارش در داخل حوضه آبریز است. مقدار آبدهی یا سطح آب رودخانه بر حسب زمان، معمولاً توسط منحنیهای خاصی به نام هیدروگراف نشان میدهند. به این منظور اغلب از هیدروگراف واحد استفاده میشود. مقدار آبدهی رود در یک مدت زمان مشخص از روی هیدروگراف قابل محاسبه است.
به منظور پیشبینی سیل معمولاً مقادیر محاسبه شده برای جریان به تراز (ارتفاع) آب تبدیل میشود. مبنای پیشبینیهای زمینشناسی شامل تعیین مرزهای دشت سیلابی توسط تصاویر فضایی و عکسهای هوایی، جهت تعیین پراکندگی آبرفتها و خاکهای جدید (کواترنر) در دره و شناسایی اشکالی که به وقوع سیل مربوط میشوند، ازجمله پادگانهها، گودالها و مانند آن است، میباشد.
این بررسیها زمان دقیق وقوع یک سیل در گذشته را مشخص نمیسازد. بلکه ضمن تأثیر وقوع آن در زمانهای جدید زمینشناسی احتمال رخداد مجدد آن را گوشزد میکند. نتایج بررسیهای زمینشناسی مخصوصاً در جاهایی که رکود طولانی از وضعیت آب و هوایی وجود ندارد، میتواند از روش تحلیلی دقیقتر باشد.
نقش جنگل در جلوگیری از بروز سیلابها
در هنگام ریزش آب بارانهای سنگینی که باعث بروز سیلابها میشوند، ذرات آب با شاخ و برگ درختان جنگل برخورد میکنند و تا حد زیادی از سرعت آنها کاسته میشود. همچنین خاک جنگل هم پوشیده از شاخ و برگ گیاهان و درختان است که باعث جذب آب میشود و جویبارهایی با آب ذلال را به وجود میآورد.
اطلاع از چگونگی جریان، حجم، شدت، مدت، مکان و بالاخره زمان وقوع سیلها اهمیت ویژهای در طراحی و نگهداری سازههای مهندسی، مخصوصاً تأسیسات آبی و همچنین پیشبینی خطرات و زیانهای احتمالی ناشی از سیل دارد. به دلیل شرایط آب و هوایی کشورمان سیلابها، چه از نوع بهاره و ناشی از ذوب برف باشند و چه از نوع ناگهانی ناشی از رگبار، بخش عمدهای از جریان سطحی اغلب رودهای حوضه مرکزی را تشکیل میدهد.
سیل عید نوروز ۹۸ ایران
<hr>
دوم تا پنجم فروردین سال ۹۸ در بسیاری از استان های ایران به ویژه استان هایی چون گلستان، لرستان، فارس، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد در اثر بارش شدید و ناگهانی باران سیل بزرگی رخ داد که با خسارت های سنگین مالی و جانی فراوان همراه بود.
این سیل در شهرستان های آق قلا و گمیشان از توابع استان گلستان تعداد زیادی از شهر و روستاها را به زیر آب برد و در شهر شیراز نیز به دلیل جا به جا کردن خودروهای مسافروان نوروزی دست کم جان هیجده نفر از شهروندان ایرانی را گرفت.
سیل نوروز ۹۸ در دیگر استان های کشور همچون کرمانشاه و لرستان نیز جان تعدادی از شهروندان را گرفت.
سیل شدید اخیر در کنیا، ناشی از بارانهای غیرمعمول، دست کم ۷۱ تن را کشته و هزاران تن را آواره کرده است.
کد خبر: ۱۲۰۶۶۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۵
مدیرعامل جمعیت هلال احمر گلستان با اعلام اینکه هزار و ۳۶۳ نفر در سیل اخیر استان دچار حادثه شدند، گفت: از این تعداد به هزار و ۳۶۱ نفر خدمت رسانی شد.
کد خبر: ۱۲۰۴۳۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۲
مدیرکل مدیریت بحران گلستان گفت: تا کنون میزان خسارات وارد شده بر اثر سیل گلستان ۲۵۰ میلیارد تومان برآورد شد که ممکن است طی روزهای آینده این رقم افزایش پیدا کند.
کد خبر: ۱۲۰۳۶۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۹
فرماندار میامی بابیان اینکه ۱۵۰ منزل مسکونی بخش کالپوش در سیل اب دچار خسارت شد، گفت: به ساکنان این منازل امداد رسانی لازم انجام شده است.
کد خبر: ۱۲۰۳۵۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۸
وزیر کشور گفت: رفع مشکلات سیل زدگان مازندران در دستور کار دولت مردمی سیزدهم قرار دارد و همه دغدغه های مردم این منطقه تا حصول نتیجه باجدیت پیگیری می شود.
کد خبر: ۱۲۰۳۵۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۸
سرپرست فرمانداری فومن گفت: سیل چند روز گذشته بیش از ۲۸۰ میلیارد تومان به زیرساخت های شهرستان فومن خسارت زده است.
کد خبر: ۱۲۰۳۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۷
در پی بارندگی شدید در غرب مازندران و جاری شدن سیل در برخی از مناطق، روستاهای حومه شهر چالوس در منطقه ذَوات شرق و غرب که به رودخانه سردآبرود نزدیک بودند دچار سیل شدند. سد انحرافی ذوات یکی از نقاطی بود که خسارت زیادی به این سد و خانههای اطراف وارد شد. استاندار مازندران به همراه مدیران خدماترسان از منطقه بازدید کرد و دستورهای لازم را برای رفع مشکلات پیش آمده صادر کرد.
کد خبر: ۱۲۰۲۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۵
رییس سازمان امداد و نجات با اشاره به وقوع سیل و آبگرفتگی در ۷ استان کشور، از امدادرسانی به ۳۳۴ نفر خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۲۶۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان آخرین وضعیت وقوع سیل در ۷ شهرستان استان را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۲۰۲۶۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۲۰۲۶۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
نبض خبر
بارش شدید و سیل شهرهای مختلف مازندران را درگیر کرده است. در همین زمینه سرپرست فرمانداری چالوس گفت: «باران سیل آسا در نوشهر و چالوس موجب جاری شدن سیل ، زیر آب رفتن سد ذوات چالوس، آبگرفتگی منازل، قطعی آنتنهای تلفن همراه و آب گرفتگی معابر شد.» ظرف مدت دو ساعت ۹۰ میلیمتر باران در شهرهای نوشهر و چالوس به صورت جداگانه بارید. این سیل بنیان کن که پلها را با خود میبرد را میبرد.
کد خبر: ۱۲۰۲۶۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
رییس سازمان امداد و نجات با اشاره به انجام عملیات سیل و آبگرفتگی طی ٢٤ ساعت گذشته، از امدادرسانی به ۱۱۷ نفر در ۴ استان خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۲۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۲
منابع خبری محلی از بارش شدید تگرگ در شهر «الدمام» عربستان که روز گذشته (پنجشنبه) گرفتار طوفان، بارندگی بیوقفه و سیل اب شده بود، خبر دادهاند.
کد خبر: ۱۲۰۲۳۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۲
با توجه به آنکه در سالهای اخیر، شدت و دفعات وقوع سیل در ایران افزایش یافته است، نگرانیها درباره زمستان امسال که چگونه خواهد گذشت، وجود دارد؟ احمد وحیدی، وزیر کشور، در این باره به تابناک گفت: طرح لایروبی به همه استانها ابلاغ شده و در حال پیگیری است. برخی استانها اقدامات لازم را در این زمینه شروع کردند و برخی خیر!
کد خبر: ۱۱۹۹۸۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۹
هواشناسی مازندران با اشاره به نفوذ و فعالیت سامانه جدید بارشی نسبت به احتمال جاری شدن سیل اب و روان آب محلی در مناطق مختلف این استان هشدار داد.
کد خبر: ۱۱۹۹۴۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۷
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اردبیل با بیان اینکه تغییرات آب و هوایی و شرایط جوی حاکم در استان باعث جاری شدن سیل در ۵ شهر مشکینشهر و فوت یک نفر شد، گفت: مردم با پرهیز جدی از اتراق در مناطق سیل خیز و مسیر رودخانهها، از توقف خودرو در این نقاط نیز خودداری کنند.
کد خبر: ۱۱۹۶۷۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۳
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اردبیل گفت: تغییرات آب و هوایی و شرایط جوی حاکم در استان باعث جاری شدن سیل در ۵ شهر مشگینشهر و اعلام وضعیت نارنجی در شهرستان بیلهسوار شد.
کد خبر: ۱۱۹۶۶۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۲
جاری شدن سیل در شهر نیویورک و دو منطقه مجاور آن موجب اعلام وضعیت اضطراری شد.
کد خبر: ۱۱۹۵۷۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
بارش رگباری در مناطق مختلف آذربایجان شرقی موجب جاری شدن سیل و آبگرفتگی منازل شد.
کد خبر: ۱۱۹۵۰۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۴
وزیر کشور از تلاشها برای عادی شدن شرایط در مناطق سیل زده خبرداد.
کد خبر: ۱۱۹۴۳۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۱