کلیات

دعای روز دهم ماه رمضان، متضمن معارفی همچون توکل به خداوند و رسیدن به سعادت و قرار گرفتن از مقربان درگاه خدا است.

متن و ترجمه دعا

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ اِلَیْکَ بِاِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین.

 ‌ای خدا مرا در این روز از آنان که بر تو توکل کنند و نزد تو فوز و سعادت یابند قرار ده و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده به حق احسانت‌ ای منت‌های آرزوی طالبان

فایل صوتی دعا

درخواست توکل از خدا

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ خدایا من را در ماه رمضان از کسانی قرار ده که اهل توکل به تو هستند، چشمم به دست این و آن نباشد؛ چقدر خوب است که انسان توکل داشته باشد و اهل توکل باشد. معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان، و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد، این همان توکل بر خدا است.

ارزش توکل به خداوند

تمام امور دنیا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار می‌کند؛ «اِنَّ الاَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ؛ ‌یعنی به درستی که تمام امور به فرمان خداوند است» ‌و تمام کلیدهای غیب نزد اوست «وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا اِلَّا هُوَ؛ ‌یعنی و کلید خزائن غیب نزد خداوند است (که) کسی جز خدا بر آن آگاه نمی‌باشد» و هر گاه اراده الهی اقتضا کند که امری صورت پذیرد بدون هیچ درنگی صورت خواهد گرفت «وَاِذَا قَضَی اَمْراً فَاِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ؛ یعنی هنگامی که (خداوند) اراده امری را کند به محض آنکه بگوید موجود باش، پس موجود خواهد شد» ‌و همه عالم فرمان بردار ذات اقدس اویند «بَل لَّهُ مَا فیِ السَّمَاوَاتِ وَ الْاَرْضِ کلُ‌ لَّهُ قَنِتُونَ؛ ‌ یعنی بلکه هرچه در زمین و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمان بردار اویند» ‌پس با توجه به این آیات در می‌یابیم که انسان در هر کاری که می‌خواهد انجام دهد باید به خدای (قادر و متعال) که خالق و آفریدگار اوست توکل کند چرا که امیرمؤمنان حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: من توکل علیه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه‌ یعنی هر کس بر او توکل کند او را کفایت نماید و هر کس از او بخواهد می‌پردازد و هر کس برای خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گوید پاداش نیکو دهد. و خداوند (عزوجل) نیز در قرآن می‌فرماید: «فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین؛ یعنی پس هنگامی که اراده نمودی (که کاری را انجام دهی) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد» که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از توکل کنندگان واقعی به ذات اقدس قرار دهد.

قرآن مجید در موارد متعددی توکل بر خدا را از ویژگی‌های افراد با ایمان می‌داند و می‌فرماید: و علی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین (سوره مائده، آیه‌ی ؛۲۳ سوره توبه، آیه‌ی ۵۱) بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید. و علی الله فلیتوکل المومنون؛ افراد با ایمان باید تنها بر خدا توکل کنند.

چیستی توکل

توکل چیست؟ پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تفسیر توکل را از جبرئیل سؤال کرد، جبرئیل گفت: معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان، و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد، این همان توکل بر خدا است.

شخصی به نام حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام هشتم (علیه‌السّلام) رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت، حد و مرز توکل چیست؟ فقال لی ان لا تخاف مع الله احدا؛ فرمود: توکل آن است که با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی.

مصداق فائزین

وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ خدایا من را از رستگاران قرار بده؛ نه از اهل شقاوت.

 فائزین چه کسانی هستند؟ فائز به معنای سعادتمند است که به کسی گویند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است چنانچه در قرآن می‌فرماید: «‌قُلْ اِنِّیَ اَخَافُ اِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ؛ یعنی بگو که از عذاب روز عظیم (یعنی قیامت) می‌ترسم که معصیت پروردگارم را انجام دهم» ‌ و در آیه بعد می‌فرماید: «‌مَّن یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ؛ ‌یعنی ‌کسی که از عذاب روز قیامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود پس به تحقیق به رحمت الهی وارد شده است که این سعادتمندی آشکار است» ‌ و آنان که از معصیت پروردگار خویش اجتناب می‌کنند یقینا خداوند از آنان راضی است که این رضایت سرچشمه از رضایت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است به طوری که خداوند در قرآن می‌فرماید: «رَّضِیَ اللَّـهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَٰلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ خداوند از ایشان راضی است و آنان از خداوند راضیند که این رستگاری و سعادتمندی بزرگ است» که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از کسانی قرار دهد که به فوز عظیم دست یافته‌اند.

درخواست تقرب به خدا

وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ اِلَیْکَ خدایا من را از مقربین در گاهت قرار بده؛ خدا نکند طوری زندگی کنیم که خدا به ما بگوید تو بنده من نیستی و ما را از درگاه ربوبی خودش دور کند و بگوید برو؛ گاهی پدر به فرزند نا صالح خود می‌گوید؛ برو تو دیگر فرزند من نیستی خدا هم گاهی به بنده خودش که غرق در معاصی شده است می‌گوید: از درگاه من دور شو که دیگر تو بنده من نیستی! خدا کند که خدا به ما بگوید، تو بنده من هستی.

خداوند و رسولش و برگزیدگان از ایشان (یعنی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) ) را اطاعت نمایید.‌ عمل نموده تا بتوانند جزء کسانی قرار گیر که مقرب درگاه الهی هستند. پس ما نیز از خداوند می‌خواهیم به حق لطف و احسانش ما را جزء کسانی قرار دهد که مقرب درگاه اویند.

اثر تقوا

تقوا موجب تقرب به ذات اقدس الهی است. کسانی که به خداوند نزدیک‌ترند و در پیشگاه او آبرومندند که تقوای الهی را پیشه کنند چرا که خداوند در قرآن می‌فرماید «ان اکرمکم عند الله اتقکم؛ یعنی ‌به درستی که گرامی‌ترین شما نزد پروردگار تقوا پیشه‌ترین شماست» و اگر به واژه رسول "اکرم" (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) توجه کنیم و آیه «ولکم فی رسول الله اسوه حسنه؛ یعنی و برای شما در رسول خدا الگویی نیکو است» را در نظر بگیریم می‌توانیم دریابیم که کسانی که می‌خواهند نزد خداوند آبرویی پیدا کرده و مقرب درگاه او گردند با توجه به آیه «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَابْتَغُوا اِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ؛  ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوای الهی را پیشه کنید و برای (رسیدن به خداوند) و آمدن به سوی او وسیله‌ای بیابید» باید به آیه «‌اطیعوالله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم؛ یعنی ‌خداوند و رسولش و برگزیدگان از ایشان (یعنی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)) را اطاعت نمایید» عمل نموده تا بتوانند جزء کسانی قرار گیرد که مقرب درگاه الهی هستند. پس ما نیز از خداوند می‌خواهیم به حق لطف و احسانش ما را جزء کسانی قرار دهد که مقرب درگاه اویند.

راه شناخت استجابت دعا

بِاِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین به حق احسانت خواسته‌های من را اجابت کن؛ ‌ای کسی که غایت طالبین تویی!

انسان وقتی از همه جا ناامید می‌شود، آخر کار در خانه خدا می‌رود و آن وقت دعا مستجاب می‌شود. اگر می‌خواهی بدانی دعایت مستجاب می‌شود یا نه! ؟ به دلت مراجعه کن اگر دیدی در گوشه دلت به کسی غیر از خدا هم امیدواری بدان که دعایت مستجاب نمی‌شود ولی اگر از همه ناامیدی و چشم دلت دست به دامن الهی است بدان که دعای تو مستجاب شده است. در حدیث آمده است که به عزت و جلالم قسم من قطع می‌کنم امید کسی را که به غیر من امید دارد.

• در مورد دعای روز نهم ماه رمضان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید