کلیات
دریاچه ارومیه نام دریاچهای در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، این دریاچه میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار گرفتهاست. مساحت این دریاچه در سال ۱۳۷۷ در حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار میگیرد. دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه داخلی ایران، بزرگترین دریاچه آب شور در خاور میانه، و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانههای زرینهرود، سیمینهرود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه میشود.
فسلفه نام گذاری
نام این دریاچه امروزه دریاچه ارومیه است که از نام شهر ارومیه، مرکز استان آذربایجانغربی گرفته شدهاست. در دهه ۱۹۳۰ میلادی به هنگام پادشاهی رضاشاه این دریاچه به افتخار وی دریاچه رضائیه نامگذاری شد. پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ نام دریاچه به نام پیشین خود، دریاچه ارومیه بازگرداندهشد. در زبان ترکی اورمو گولو گفته میشود. در زبان پارسی کهن، این دریاچه چیچست به معنای درخشنده نامیده شدهاست.
دریاچه در اسناد تاریخی
یکی از نخستین اشارات به دریاچه ارومیه در کتیبه سده نهم پیش از میلاد مسیح در شلمنسر سوم (سلطنت بین ۸۵۸–۸۲۴ قبل از میلاد) به دو نام در محل دریاچه ارومیه اشاره شده: پرسواه (به معنی ایرانیان یا پارسیان) و ماتای (یا میتانیها). هنوز دقیقاً روشن نیست که این نامها به منطقه یا قبیله یا پیوندی که بین گروهی از نامهای مردم با شاهان وجود داشته اشاره میکند.
دریاچه مرکز پادشاهی منائیان بود. محل زندگی احتمالی منائیان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه بودهاست. منائیان به توسط گروهی که متیان نام داشتند غلبه شدند، مردمان ایرانی مختلفی که سکاها، سرمتیها، یا کیمری شناخته میشدند. به درستی معلوم نیست که مردمان نامشان را از دریاچه گرفتهاند یا دریاچه نامش را از مردمان اطراف آن گرفتهاست؛ ولی کشور باستانی متیان نامیده میشد که نام لاتین دریاچه از آن گرفته شدهاست.
در پانصد سال اخیر نواحی اطراف دریاچه محل سکونت مردمان ایرانی شامل آذربایجانیها و مردم کرد بودهاست.
تنوع زیستی
بر اساس لیست تنوع زیستی پارک ملی دریاچه ارومیه که در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ ارائه شدهاست پارک ملی دریاچه ارومیه مسکن ۶۲ گونه باکتری و آرکئوباکتر، ۴۲ گونه قارچهای میکروسکوپی، ۲۰ گونه جلبک، ۳۱۱ گونه گیاه، ۵ گونه نرمتنان دو کفهای (رودخانههای جزایر)، ۲۲۶ گونه از پرندگان، ۲۷ گونه خزنده و دوزیست و ۲۴ گونه از پستانداران میباشد. همچنین دست کم فسیل ۴۷ گونه یافته شدهاست.
این زیستبوم بصورت بینالمللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت حفاظت به ثبت رسیدهاست. سازمان محیط زیست ایران اکثر نقاط این دریاچه را به عنوان پارک ملی شناسایی نمودهاست. این دریاچه با داشتن بیش از یکصد جزیره کوچک سخرهای محل توقف پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، کفچهنوک، اکراس، لکلک، اردک پیسه، نوکخنجری٬ چوبپا، و مرغ نوروزی میباشد.
به خاطر شوری بیش از حد دریاچه هیچ نوع ماهی در این دریاچه زندگی نمیکند. با اینحال دریاچه ارومیه یکی از زیستگاههای مهم سختپوست آرتمیاشناختهمیشود. این سخت پوست یکی از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو بهشمار میآید. در اوایل سال ۲۰۱۳ از رئیس وقت مرکز مطالعات آرتمیای ارومیه نقل شد که آرتمیا در این دریاچه منقرض شدهاست. این نظر توسط برخی کارشناسان دیگر رد شدهاست.
در بهمن ۱۳۹۴ رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور عنوان داشت که بر پایه بررسیها آرتمیای زنده در دریاچه ارومیه وجود ندارد. یوسفعلی اسدپور افزود: در سه ماه اول سال جاری به علت وجود آب و ورود کافی آن به دریاچه ارومیه در مصب رودخانههای آن آرتمیا شروع به زندگی کرد که متأسفانه با خشکسالی تابستانه این موجودات نابود شدند.
پارک ملی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در سال ۱۳۵۲ در فهرست پارکهای ملی ایران به ثبت رسید. پارک ملی دریاچه ارومیه، از زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران میباشد. این پارک ملی با وسعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار همچنین یکی از ۹ ذخیرهگاه زیستکره در ایران است.
حوضه آبریز
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دایمی در آسیای غربی در شمال غرب فلات ایران قرار گرفتهاست. حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است معادل بیش از ۳٪ مساحت کل کشور ایران میباشد. این حوضچه توسط مجموع ۶۰ رودخانه سیرآب میشود که ۲۱ رودخانه دایمی یا فصلی هستند و ۳۹تای آنها دورهای میباشند. از این میان زرینه رود، سیمینه رود و آجی چای (تلخهرود) ورودیهای اصلی به دریاچه ارومیه میباشند. این حوضه با داشتن دشتهایی مانند دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه، یکی از کانونهای ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بهشمار میرود. سد بزرگ مخزنی بوکان نقش مهمی در حفظ این دریاچه تاکنون داشتهاست.
خشک شدن دریاچه
این دریاچه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده (گزارشهای قبلی تنها به از دست رفتن ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت دریاچه اشاره کرده بودند). دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شدهاست از جمله خشکسالی، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بیرویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و همچنین بارش کم برف و باران در سالهای اخیر میباشد. تحقیق جدیدی توسط چند تن از محققان در آمریکای شمالی نشان میدهد که خشکسالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژههای جاهطلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیدهاست که برای ساخت آن از کوه مجاورت دریاچه استفاده کردند.
تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانههای حوزه آبریز این دریاچه در مرحله آماده بهرهبرداری، یا پایان مراحل طراحی بودند.
در اولین هفته از آبان ۱۳۹۴ خورشیدی، تراز آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰٫۰۴ متر اعلام شد که نسبت به آبان سال ۱۳۹۳ خورشیدی، ۴۰ سانتیمتر کاهش نشان میداد.
نقش نمایندگان مجلس در خشک شدن دریاچه
روزنامه اقتصاد پویا در سرمقالهای مقصر خشکیدن دریاچه ارومیه را مردم و نمایندگانی معرفی کرد که برای تأمین نیازهای کشاورزی و خانگی آذربایجان، بارها خواستار انتقال آب رودخانههایی که به دریاچه ارومیه میریزند به نقاط دیگر شدهاند و از مقامات حکومتی درخواست داشتند تا آب این رودخانهها برای تأمین نیاز باغهای مراغه و دیگر شهرهای استان استفاده شود یا با فشار بسیار بر مسئولین، طرح پل میانگذر دریاچه ارومیه را اجرایی کردند. البته قابل ذکر است که بیش از ۷۰ درصد مردم ارومیه از طریق کشاورزی هزینههای زندگی خود را تأمین میکنند و باید فکری اساسی شود تا هیچ طرف متضرر نشود. برخی کارشناسان معتقدند: برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشکاندن ارس و از بین بردن زمینهای بارور نقاط دیگر، باید از مصرف آب کاسته شود و به وزارت نیرو اجازه داده شود تا آب رودخانههایی را که بهطور طبیعی به دریاچه ارومیه میریختهاند دوباره به دریاچه ارومیه بریزند.
آسیب های زیست محیطی خشک شدن
برخی کارشناسان محیط زیست پیشبینی میکنند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیستمحیط منطقه تغییر خواهد کرد. علاوه بر نمک بسیاری از آلودگیهای شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آبهای سطحی و زیر سطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کردهاند و در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماریهای تنفسی برای زیستبوم و مردم منطقه بوجود خواهد آورد.
طرحهای نجات دریاچه
یکی از طرحهایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از حوضههای آبریز دیگر از جمله رود ارس بود که انتقال آن میتوانست به پر شدن دریاچه ارومیه کمک شایانی کند. به گفته نادر قاضیپور، تنها راه نجات دریاچه ارومیه، استفاده از آبهای رود ارس و شهرستان پیرانشهر است. اما این نظریه با مخالفتهایی روبروست. در مرداد ۱۳۹۰ خورشیدی مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد.
برنامه نجات دریاچه ارومیه در دولت یازدهم و دوازدهم
با انتخاب (حسن روحانی) به سمت ریاستجمهور و شکلگیری دولت یازدهم، برنامه نجات دریاچه ارومیه مورد تأکید قرار گرفت و کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به مدیریت معاون اول رئیسجمهور تشکیل شد. موضوعاتی همچون مقابله با ریزگردها، وضعیت کشاورزی و الگوی کشت در منطقه و تعداد زیاد چاههای آب مورد بررسی قرار گرفت.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند فعالیتهای ترمیمی انجام شده در این دوره در کنار حمایتهای مردمی، موجب کاهش روند تخریب دریاچه ارومیه و در برخی بخشها باعث بهبود شرایط شدهاست.
عیسی کلانتری رئیس ستاد احیا و مسعود تجریشی مدیرکل برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیا بودند.
در دولت دوازدهم نیز ترکیب ستاد احیا علی رغم انتصاب عیسی کلانتری به عنوان رئیس سازمان محیط زیست تغییر نکرد.
بررسی ها نشان داد که در پایان دولت های یازدهم و دوازدهم نه تنها دریاچه احیا نشد، بلکه سطح تراز دریاچه از سال آغاز کار ستاد نیز کمتر شد.
ادامه فعالیت ستاد احیا در دولت سیزدهم
اعضای هیأت دولت سیزدهم در تیرماه 1401 با اجماع نظر عیسی کلانتری را از دبیری ستاد احیا عزل کردند و به جای او محمد صادق معتمدیان - استاندار آذربایجان غربی عهده دار این مسئولیت شد.
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۸۶۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۶
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی، با اشاره به افزایش قیمت تخم مرغ در بازار فروش استان در روزهای اخیر، گفت: مسئول تنظیم بازار در حوزه مختلف چه در محصولات کشاورزی و چه در تامین و تهیه کالاهای اساسی وزارت صمت میباشد، در استانها ستاد تنظیم بازار در استانداری هر استان تشکیل میشود
کد خبر: ۹۸۶۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۳
موجودی آب دریاچه ارومیه از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۹۸) تا اواسط خردادماه به پنج میلیارد و ۱۹ میلیون متر مکعب رسیده که نشان میدهد تلاشهای دولت تدبیر و امید برای احیای این دریاچه که زمانی در معرض خشک شدن بود به ثمر نشسته است.
کد خبر: ۹۸۵۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۹
روسای سازمانهای برنامه و بودجه و حفاظت محیطزیست (معاونان رئیسجمهوری) امروز از دریاچه ارومیه بازدید کردند.
کد خبر: ۹۸۳۲۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۹
رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به آخرین وضعیت احیای دریاچه ارومیه گفت: دولت در موضوع احیای دریاچه ارومیه موفق عمل کرد.
کد خبر: ۹۸۳۱۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۹
رئیس مرکز حوادث و فوریت های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی گفت: در سال جاری ۷ نفر در آب های استان غرق شده اند.
کد خبر: ۹۸۳۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۸
دریاچه ارومیه که تا چند سال پیش در آستانه خشک شدن کامل قرار داشت و بهعنوان تهدید جدی محیط زیست استانهای شمال غرب کشور مطرح بود، حالا در ۲ سال اخیر با افزایش بارشها جان تازهای گرفته است.سطح آب دریاچه ارومیه تا حدی بالا رفته که موجب شناور شدن کشتی آرتمیا پس از سالها در این دریاچه شده است. سال گذشته بود که با افزایش ارتفاع آب دریاچه، موتورهای این کشتی پس از سالها بار دیگر به غرش درآمد و امسال نیز در این روزها همزمان با افزایش حجم آب و با مواج شدن نگین فیروزهای شمالغرب ایران، کشتی آرتمیا بار دیگر شناور شده است./مهدی زوار
کد خبر: ۹۸۲۵۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۶
دریاچه ارومیه خطر خشکی را از سر گذرانده و بتدریج به سمت تثبیت وضعیت موجود میرود. اینها در سایه افزایش نسبی بارندگی و بازگرداندن حقابه دومین دریاچه شور جهان میباشد. اکنون تراز دریاچه ارومیه به یکهزار و ۲۷۱ متر رسیده که با وجود کاهش چشم گیر بارندگیها، نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نیافته است. حجم آب این دریاچه به بیش از پنج میلیارد و ۲۹۰ میلیون مترمکعب رسیده و وسعت این دریاچه نیز طبق آخرین برآوردها، سه هزار و ۲۴۶ کیلومترمربع اعلام شده است. /زهرا طالعی
کد خبر: ۹۸۲۰۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۳
رئیس اداره محیط زیست شهرستان عجبشیر گفت: با گذشت ۵ سال از احیای تقریبی دریاچه ارومیه ، فلامینگوها دوباره به سواحل رحمانلو و قبادلوی دریاچه ارومیه واقع در شهرستان عجب شیر بازگشتند.
کد خبر: ۹۸۱۸۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۲
دو زوج گرفتار شده در امواج متلاطم دریاچه ارومیه ، به همت تیم امداد و نجات دریایی جمعیت هلال احمر شهرستان اسکو نجات یافتند.
کد خبر: ۹۸۰۱۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۳
حجم آب دریاچه ارومیه با افزایش سطح آب به بیش از پنج میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته ۹۰ میلیون مترمکعب افزایش دارد، همچنین وسعت دریاچه بر اساس آخرین پایش در مقایسه با سال گذشته ۲۳ کیلومتر مربع افزایش یافته و به سه هزار و ۲۳۹ کیلومترمربع رسیده است./ منبع:ایرنا
کد خبر: ۹۷۹۱۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۸
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی از رهاسازی یک میلیارد و ۲۰۶ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب طی سال آبی جاری از سدهای اقماری به سمت دریاچه ارومیه خبر داد.
کد خبر: ۹۷۸۴۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۵
حجم آب دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه سال گذشته ۶۵۰ میلیون مترمکعب و نسبت به ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۱۳۹۸)، یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت و به پنج میلیارد منرمکعب رسید. این میزان بیشترین افزایش در ۱۰ سال گذشته است./مجتبی اسماعیل زاد/ تسنیم
کد خبر: ۹۷۶۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۴
آب دریاچه ارومیه طبق آخرین سنجش صورت گرفته به پنج میلیارد مترمکعب رسید و رکورد حجم آب در حداقل یک دهه گذشته شکسته شد.حجم آب دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه سال گذشته ۶۵۰ میلیون مترمکعب و نسبت به ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۱۳۹۸)، یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون مترمکعب افزایش نشان میدهد.
کد خبر: ۹۷۵۶۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجانغربی بیان اینکه تراز دریاچه ارومیه طبق آخرین پایش به یکهزار و ۲۷۱ متر و ۸۴ سانتیمتر رسیده، اظهار داشت: افزایش تراز این دریاچه ادامه دارد و در مقایسه با سال گذشته ۱۶ سانتیمتر افزایش را نشان میدهد.
کد خبر: ۹۷۵۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
حال خوش تالاب و هامونها به یُمن بارندگیهای سراسری
مدیرکل سنجش از دور سازمان فضایی ایران با تاکید بر اینکه در بارندگیهای سال جاری بر خلاف سال گذشته که تبدیل به سیل شد، مهار و در مخازن پشت سدها جمع آوری شدند، گفت: این بارندگیها نه تنها موجب شد سطح آب دریاچه ارومیه در شرایط خوبی قرار گیرد، بلکه تالابهای کشور که در پاییز تقریبا خشک شده بودند نیز پر آب شوند که این امر به دلیل بارندگیهایی است که در سراسر کشور داشتیم.
کد خبر: ۹۷۴۹۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۹
از ابتدای سال آبی جاری تاکنون استان آذربایجان غربی ۲۷۹.۲ ملیمتر باران باریده است؛ که نسبت به میانگین بلند مدت این استان ۲۱ درصد افزایش بارش داشته است این افزایش بارشها و اختصاص حق آبه دریاچه ارومیه از سدهای حوزه آبریز دریاچه در سالهای اخیر و همچنین کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در کشاورزی باعث شده تا امروز تراز آبی دریاچه به بیشترین مقدار خود در طول ۱۰ سال اخیر یعنی ۱۲۷۱.۷۱ و حجم آب ۴.۶۵ میلیارد متر مکعب برسد با تمام اینها دریاچه ارومیه هنوز به ۹.۵ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد تا به تراز اکولوژیک خود یعنی عدد ۱۲۷۴.۱۰ و حجم ۱۳.۷۳ میلیارد متر مکعب برسد.
کد خبر: ۹۷۴۴۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۶
وضعیت دریاچه ارومیه طبق اعلام وزارت نیرو تقریبا معادل بهار ۱۰ سال قبل است. تراز دریاچه ارومیه به یکهزار و ۲۷۱ متر و ۷۳ سانتیمتر رسیده و افزایش تراز این دریاچه ادامه دارد و در مقایسه با سال گذشته نیز ۳۲ سانتیمتر افزایش را نشان میدهد./ مهرداد تبریزی
کد خبر: ۹۷۳۵۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۲۹۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۹
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۶۷۲۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۰۲