کلیات
بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران میپردازد و راهاندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامههای پیش روی خود دارد.
نیاز به ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطهای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تأمین مالی بازار کالایی و تضمین تعهدات طرفین معامله به منظور دستیابی به اثرات مثبت این مهم در توسعه اقتصادی، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تأسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت نمود. با بازنگری و تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ و تصمیم شورای عالی بورس، سرانجام بورسهای فلزات و کشاورزی در یکدیگر ادغام و بورس واحدی با عنوان بورس کالای ایران تشکیل شد و از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. طبق قانون بازار اوراق بهادار کلیه معاملات در بورس کالای ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار انجام میشود. از بنیانگذاران بورس کالا میتوان به دکتر سید ابراهیم عنایت اشاره کرد که پیشکسوت بازار سرمایه محسوب میشوند.
روشها و ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران
· بازار فیزیکی
معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام میشود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته میشود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام میکند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد میکنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته میشود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:
- قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام میشود.
- قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت میگردد.
- قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.
- رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
- رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف بینالمللی است.
· بازار فرعی
در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضهکننده امکانپذیرش و معامله در بازار فیزیکی را ندارند قابل پذیرش و معامله میباشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.
· بازار مشتقه
این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله میباشد:
- قرارداد آتی: فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان میباشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش میرسد.
- قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفتهاست) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شدهاست) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار میدهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش میباشند. اوراق اختیار معامله میتواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.
· بازار مالی
- قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت میکند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق میتواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش رساند.
- گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر مینماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، میتواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر میشود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست میتواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
- صندوق سرمایهگذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای سرمایهگذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراقبهادار مبتنی بر کالا سرمایهگذاری میکند. صندوق کالایی به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینههای حمل و نقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
مدیر عملیات عرضه بورس کالا ی ایران گفت: حداقل ۸۰ درصد از تولید سالیانه خودرو شاهین از طریق بورس کالا ی ایران عرضه خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۱۰۱۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۶
در جدیدترین جلسه هیات پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا، خودرو شاهین متعلق به شرکت خودروسازی سایپا در بورس پذیرش شد.
کد خبر: ۱۱۱۰۱۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۶
کد خبر: ۱۱۰۸۳۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۶
بورس کالا اعلام کرد: خریداران خُرد از دوشنبه ۱۶ اسفند امکان خرید سیمان با کد سهامداری و به صورت آنلاین را برای موجودی انبار ۳۶ شرکت سیمانی پیدا میکنند.
کد خبر: ۱۱۰۷۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۴
یک کارشناس بازار سیمان گفت: با معاملات گواهی سپرده سیمان همسو با عرضه مستمر این محصول در بازار فیزیکی بورس کالا ، شمار مشتریان کارخانهها تا ۱۰ برابر افزایش یافته است.
کد خبر: ۱۱۰۵۷۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۱
لطف الله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: براساس برنامه دولت، عرضه کل زنجیره تولید فولاد در بورس کالا در اولویت برنامه ها برای ساماندهی بازار فولاد کشور قرار دارد.
کد خبر: ۱۱۰۳۵۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۸
معاون شهرداری تهران گفت: در تلاش هستیم تا شرایط عرضه املاک قولنامه ای و املاک اجاره داری را نیز فراهم کرده و حتی فروش تراکم و سرقفلی را تحت عنوان «حق الامتیاز» تبدیل به اوراق بهادار کرده و به تدریج در بورس کالا عرضه کنیم.
کد خبر: ۱۱۰۲۳۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۲
بررسیها نشان میدهد که قیمت سیمان امروز با سه نرخ در بورس کالا عرضه شد.
کد خبر: ۱۱۰۲۳۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۲
عرضه املاک شهرداری تهران در بورس کالا باعث کاهش هزینههای طرفین برای سپردهگذاری معامله، کوتاه شدن زمان عرضه، سرعت بالا و سهولت انجام معامله و از همه مهمتر افزایش شفافیت میشود.
کد خبر: ۱۱۰۰۹۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران، به تشریح ابعاد مختلف عرضه املاک شهرداری در بورس کالا پرداخت.
کد خبر: ۱۰۹۹۷۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۸
سامانه هوشمند سواپ کالا با هدف کاهش هزینههای دولت در حوزه صنعت، طراحی، تولید و شروع به فعالیت کرده است و به عنوان یک پروژه ملی، نیازمند حمایت همهجانبه است.
کد خبر: ۱۰۹۹۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۸
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا ی ایران گفت: ۳۴ ملک مازاد دولت در حال طی کردن مراحل پذیرش هستند و در هفتههای آتی عرضه آنها بر تابلوی بورس کالا انجام خواهد شد.
کد خبر: ۱۰۹۶۳۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۱
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دیروز در بورس کالا اعلام کرد: طرح اصلاح قانون بازار سرمایه ایران در کمیته تخصصی کمیسیون اقتصادی نهایی شده و به زودی با تصویب کمیسیون به صحن مجلس ارائه میشود. در همین رابطه کانون کارگزاران ۹ پیشنهاد برای اصلاح قانون بازار سرمایه ارایه کرد.
کد خبر: ۱۰۹۴۶۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۱
معاون پیشین دبیرکل بورس تهران می گوید رهایی قیمت گذاری دستوری کالاها پس از ورود صنایع مختلف به بورس کالا از جمله اثرات مثبت بازار سرمایه برای اقتصاد است.
کد خبر: ۱۰۹۳۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۴
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: در این مرحله خودروهای لاکچری که عمدتا داخلی و مونتاژی هستند و حساسیت قیمتی روی آنها وجود ندارد به تدریج وارد بورس میشوند، اما برای بقیه خودروها برنامهای نداریم.
کد خبر: ۱۰۹۱۳۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۳
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اظهار داشت: سازمان بورس بهعنوان یک نهاد غیردولتی از دولت پاسخی مناسب درخصوص صندوق پالایش یکم میخواهد.
کد خبر: ۱۰۸۹۵۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۰۳
مهندس رضا نیکپور در آستانه مجمع عمومی سالیانه سیمان کردستان خبر داد:
مدیرعامل شرکت سیمان کردستان با اشاره به برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه این شرکت در تاریخ 26 آبان ماه گفت:سیمان کردستان در سال مالی گذشته موفق به تسویه تمام بدهی های بانکی خود شده و از لیست بدهکاران بانکی خارج گردید.
کد خبر: ۱۰۸۶۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۹
گرانی قیر در بورس کالا
در حالی که به نظر می رسید راه اندازی سامانه های شفاف سازی تحویل قیر رایگان به پیمانکاران، فساد این عرصه را کمرنگ کرده، اما افزایش قیمت اخیر آن، مجددا زمزمه های فساد قیر تهاتری را داغ کرد.
کد خبر: ۱۰۸۵۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
یک مقام مسئول خبرداد؛
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا ی ایران گفت: خودروهایی که مشمول قیمت گذاری نیستند منعی برای عرضه در بورس کالا ندارند.
کد خبر: ۱۰۸۵۷۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
مدیر مزایده ایران خودرو تشریح کرد:
مدیر مزایده گروه صنعتی ایران خودرو با بیان اینکه قیمت گذاری تمامی اقلام و خودروهای مزایدهای توسط کارشناسان رسمی دادگستری صورت می گیرد، گفت: اطلاع رسانی کامل برگزاری مزایدهها، از طریق مبادی رسمی صورت میگیرد.
کد خبر: ۱۰۸۵۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۱