کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسیها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل میشود.
ریاست بانک
ریاست
بانک مرکزی ایران یکی از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و یا شهرداریها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکتهای دولتی (۵) و شهرداریها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد براتها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولتهای خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارت اند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطافپذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفتهاست.
تعیین نرخ سود سپرد هها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بودهاست.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بودهاست.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبودهاست.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمانها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
بسته خبری اقتصادی امروز، تیترهایی مانند سقوط ۷ درصدی شاخص بورس تلآویو، سایه سنگین بالا رفتن خطر ژئوپلیتیکی بر سر نفت، دلار در بازار غیررسمی تهران قد کشید، گرانی سکه به دنبال رشد نرخ دلار و طلای جهانی، برنده نوبل اقتصاد چه کسی است؟ و قیمت لاستیک بدون مانع همچنان بالا میرود را در بر دارد.
کد خبر: ۱۱۹۷۶۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۷
کامران ندری*
کد خبر: ۱۱۹۷۳۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۶
پس از کره جنوبی؛ نوبت به لوکزامبورگ رسید
با صدور رای دیوان عالی کشور لوکزامبورگ، موانع قضایی جهت دسترسی به معادل یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار از داراییهای ارزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این کشور برطرف شد.
کد خبر: ۱۱۹۷۱۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۵
رئیس کل بانک مرکزی در اظهارات اخیر خود، علت بسیاری از مشکلات نظام بانکی را بنگاه داری بانک ها اعلام کرد و از برنامههای بانک مرکزی برای بهبود این شرایط گفت.
کد خبر: ۱۱۹۶۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
گمانه زنیهای تابناک اقتصادی؛
برخی از بانکها و موسسات اعتباری به دلیل رویکردهای غلط و اشتباه در چند سال اخیر، وضعیت ناترازی وخیمی دارند و اجرای برنامههای احیا برای آنها، دشوار است.
کد خبر: ۱۱۹۶۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۰
کد خبر: ۱۱۹۵۹۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
بسته خبری اقتصادی امروز، تیترهایی مانند قالیباف: سامانه بریکس پی جایگزین سوئیفت میشود، بانکدار روس: وقت کنار گذاشتن سوئیفت است، تراز تجاری منفی در نیم سال اول، بورس منفی در شروع هفته، رشد نرخ دلار و یورو در مرکز مبادله ایران و واکنش ایران خودرو به شایعه دپوی هزاران خودرو در پارکینگ را در بر دارد.
کد خبر: ۱۱۹۵۸۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
براساس آمار چکهای مبادلهای در تیرماه امسال حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار فقره چک به ارزش حدود ۴۸۲۹ هزار میلیارد ریال مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۱.۶ درصد و از نظر مبلغ ۴.۱ درصد کاهش نشان میدهد.
کد خبر: ۱۱۹۵۷۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
نمایندگان مردم در مجلس بانک مرکزی را موظف به تسهیل فرایند اعطای تسهیلات خرد، ترویج و گسترش سنت قرض الحسنه و قانونمند شدن فعالیت صندوق های قرض الحسنه تا پایان سال اول اجرای این قانون کردند.
کد خبر: ۱۱۹۵۷۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
ضرب الاجلی که تمام شد؛
مردادماه رئیس شورای پول و اعتبار گفته بود: مجمع انحلال سه موسسه اعتباری تا مهرماه برگزار میشود و در مورد بقیه بانکها نیز با همکاری وزارت اقتصاد برنامه مشخصی داریم. اگر موسسه اعتباری وارد فرایند حل و فصل یا انحلال شود، اتفاقی برای سپردههای مردم نخواهد افتاد.
کد خبر: ۱۱۹۵۷۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۸
واردات خودرو و این همه حاشیه
پیشنهاد صادرات محصولات کشاورزی و استفاده از ارز حاصل از این صادرات برای واردات خودرو، به چالش جدی بین مجلس و بانک مرکزی تبدیل شده و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس را هم عصبانی کرده است. هرچند خبرها حاکی از این است که تامین ارز واردات خودروهای کارکرده، با منشا ارز خارجی انجام خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۹۵۲۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۵
دبیر کمیته حمایت از کسبوکار، با اشاره به طرح مشکلات ناشی از طولانی بودن فرایند تخصیص ارز برای واردات، از ابلاغ بخشنامه جدید بانک مرکزی در راستای حل این مسئله خبر داد.
کد خبر: ۱۱۹۵۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۵
در این سفر معاون ارزی بانک مرکزی نیز فرزین را همراهی میکند.
کد خبر: ۱۱۹۵۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۵
هشدار رئیس کل بانک مرکزی؛
فرزین تاکید کرد: حتما باید ورود افراد متخصص در پستهای مدیریتی به این شرکتها، خارج از کارکردهای سیاسی باشد، زیرا فشارهای حاکم در این زمینه به بنگاهداری در سیستم بانکی آسیب وارد میکند و معاونت نظارت بانک مرکزی باید برای این بخش برنامه مشخصی داشته باشد.
کد خبر: ۱۱۹۵۱۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۴
رئیس کل بانک مرکزی گفت: بانک ها به زودی در قالب فعالیت های تخصصی اعم از تجاری، توسعه ای، قرض الحسنه، جامع و انواع دیگر بانک های تخصصی، دسته بندی خواهند شد و اساسنامه آنها نیز در همین چارچوب تغییر می کند.
کد خبر: ۱۱۹۵۰۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۴
بانک مرکزی اعلام کرد: بهمنظور حمایت از مستأجرین و در راستای اجرای مصوبه مورخ ۳/۳/۱۴۰۱ شورای پول و اعتبار، اعطای تسهیلات کمک ودیعه مسکن از محل منابع بانکی موضوع ماده(۴) قانون جهش تولید مسکن تا پایان سال ۱۴۰۲ تداوم می یابد.
کد خبر: ۱۱۹۴۷۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۳
به نیمسال دوم رسیدیم و قانونی که هنوز اجرا نشده است!
بانک مرکزی به تازگی ادعای یک نماینده مجلس را تکذیب و اعلام کرد: انتشار برخی اخبار و ادعاها، مبنی بر اینکه در آخرین تصمیم، واردات خودرو یا قطعات آن با ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی میسر شد، تکذیب میشود.
کد خبر: ۱۱۹۴۵۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۱
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
با گذشت شش ماه از سال، جدیدترین گزارش رسمی از تغییرات شاخصهای اقتصادی نشان میدهد رشد اقتصادی ایران تا پایان بهار، به بیش از ۶ درصد رسیده است. با این اوصاف، آیا میتوان ادعا کرد که از رکود اقتصادی خارج شدهایم؟
کد خبر: ۱۱۹۴۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۱
رئیس کل بانک مرکزی درخصوص وضعیت اقتصاد کلان کشور گفت: فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمها مدیریت شده و در حال برگشت به روند بلندمدت متغیرهای کلان اقتصادی هستیم.
کد خبر: ۱۱۹۴۱۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۹
کد خبر: ۱۱۹۳۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۸