نقش نفت سیاه یا مازوت در آلودگی هوای تهران

در برخی روز‌های فصل پاییز و زمستان سال جاری شاخص آلودگی هوای شهر تهران از  ۲۰۰ نیز بالاتر رفت و در بسیاری از روز‌ها نیز شاخص بالاتر از عدد ۱۵۰ ایستاده بود؛ شرایطی که کارشناسان و مدیران اجرایی را مجاب کرد تا برای یافتن دلایل اصلی این آلودگی اهتمام بیشتری بورزند؛ اهتمامی که در سایه آن عامل مهمی مثل نفت سیاه یا مازوت مورد تأکید بیشتری قرار گرفت.  

به گزارش «تابناک»؛ مدیران اجرایی شهر تهران و نیز بسیاری از شهر‌های بزرگ کشور امسال نیز در سلسله اقدامات تکراری که به باور بسیاری، اگر نگوییم بی اثر، که کم اثر است تعطیلی مدارس را به عنوان یکی از دم دستی‌ترین اقدامات برای مقابله با آلودگی هوا در دستور کار قرار دادند، اما این رویه در حالی بود که دلایل اصلی تری برای آلودگی هوای تهران مورد تأکید کارشناسان است.  

به راستی دلیل اصلی آلودگی هوا چیست و چه کسی یا چیزی، عامل اصلی این آلودگی است؟ آیا دانش آموزان عامل اصلی این اتفاق هستند که تا آلودگی اوج می‌گیرد، کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران تعطیلی مدارس را به تصویب می‌رساند؟ مگر تهران چند دانش آموز دارد و چه میزان از این دانش آموزان با سرویس مسیر خانه تا مدرسه و برعکس را طی می‌کنند که مسئولان این تردد‌ها را از ترافیک روزانه شهر کم می‌کنند و چشم انتظار کاهش آلودگی هوا هستند؟

این رویه در حالی است که جز سرویس مدارس، آلودگی هوای تهران از دید مسئولان مقصر‌های جدی دیگری هم دارد که متهم ردیف اول به شمار می‌آیند. مثل متهمی که پیشتر محسنی بندپی استاندار تهران از نامش پرده برداشت و تاکید کرد که نه فقط آلودگی هوا، که بوی نامطبوع و مرموزی که اخیرا در شهر می‌پیچد هم ناشی از فعالیت آن است؛ کارخانه سیمان تهران که در شهرری واقع است.

 

آن گونه که بندپی گفته، سوخت مورد استفاده این کارخانه مازوت و حاوی مقادیر متنابهی دی اکسید گوگرد است که با افزایش غلظتش در هوا، بوی نامطبوع را موجب می‌شد و جدای از این، حجم بزرگی از آلاینده‌ها را روانه آسمان تهران می‌کند. آلاینده‌هایی که قرار شده با تغییر سوخت این کارخانه به گاز توسط وزارت نفت، میزانشان کاسته شود؛ موضوعی که این سوال را به دنبال دارد که آیا متهم اصلی آلودگی هوای تهران همین مازوت سوزاندن در یک کارخانه است؟


کمی کنکاش پیرامون این سوال به جواب‌های متفاوتی می‌رسد که هر کدام یک متهم را در ردیف اول این آلودگی نشانده اند. یکی می‌گوید، خودرو‌ها حدود ۷۰ درصد آلودگی هوای تهران را موجب می‌شوند، دیگری تاکید دارد که بخاری‌های منازل و موتورخانه‌های ساختمان‌ها در فصول سرد، عامل عبور آلودگی از مرز‌های قابل تحمل هستند و برخی تاکید و اصرار دارند که وارونگی جوی مقصر اصلی است.

سوای موارد ذکر شده، بعضی مدعی هستند که کمبود گاز در فصول سرد موجب می‌شود که سوخت با کیفیت نازل‌تر در اختیار همگان قرار گیرد و دلیل اصلی افزایش آلودگی هوا، همین عامل است. ادعایی که مجبور شدن صنایع به سوزاندن مازوت شاهد اثبات آن معرفی می‌شود تا در قامت یک عامل کلیدی خودنمایی کند و سلسله‌ای کامل از عوامل شکل گیرند که ظاهرا ساده ترینشان برای برخورد، سرویس مدارس هستند!

در رابطه با اهمیت و نقش ویژه مازوت در ایجاد آلودگی هوای کلانشهر‌های ایران و به ویژه تهران نکته دیگر اینکه کارشناسان عقیده دارند در حال حاضر ۹۰ درصد برق کشورمان از محل نیروگاه‌های حرارتی که با گاز طبیعی، گازوئیل و مازوت کار می‌کنند، تولید می‌شود.

به گفته «رضا صمدی» مدیرکل دفتر مطالعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق ایران در سال گذشته ۶۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی، ۶ میلیارد لیتر گازوئیل و ۳.۵ میلیارد لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور مصرف شده است.

صمدی همچنین افزوده است: مصرف گازوییل و مازوت به خصوص در فصول سرد سال به همراه بروز پدیده وارونگی دما (اینورژن) تاثیر بالایی در آلودگی هوا دارند.

به این موارد باید افزود که مسئولین شهری تهران به طور غیررسمی علت بوی نامطبوع منتشر شده در سطح این شهر را افزایش غلظت گوگرد عنوان کرده‌اند که به نظر می‌رسد مازوت‌سوزی نیروگاه ری، بعثت و پرند در این موضوع بی‌تقصیر نباشد. هرچند که مسئولین وزارت نفت و شرکت ملی گاز اعلام داشته‌اند امسال در فصول سرد کمبود گاز نداشته و تمام نیروگاه‌ها موظف به مصرف گاز هستند. روز گذشته نیز استاندار تهران اعلام کرد که تمام نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانجاتی که مصرف سوخت مایع مانند مازوت و گازوئیل دارن باید تغییر سوخت به گاز بدهند و اگر هم کمبود گاز است باید موقتا تعطیل شوند.