رکوردی دیگر در کارنامه نیمسال اول دولت؛ فلاکت به ۵۳.۲ درصد رسید!

آرتور اوکان اقتصاددانی است که در دهه ۷۰ میلادی با جمع دو نرخ بیکاری و تورم به شاخص جدیدی به نام شاخص فلاکت دست یافت. این شاخص ارتباط مستقیمی با سطح رفاه مردم در جامعه دارد و هر چه مقدار این شاخص افزایش یابد سطح رفاه مردم در جامعه کاهش خواهد یافت و برعکس. بررسی این شاخص در ۲۲ سال اخیر نشان می‌دهد که این شاخص در تابستان سال جاری به عدد ۵۳.۲ درصد رسیده است.

به گزارش تابناک اقتصادی، در اقتصاد سه نرخ رشد اقتصادی، بیکاری و تورم جزء شاخص‌های مهم محسوب می‌شوند و وضعیت اقتصاد یک کشور را می‌توان بر اساس همین سه نرخ مورد سنجش قرار داد. از این سه نرخ، اما دو نرخ تورم و بیکاری برای مردم از اهمیت بیشتری برخوردار است و خانوار‌ها بیشتر افزایش یا کاهش این دو نرخ را در زندگی خود حس می‌کنند. این دو نرخ آن قدر اهمیت دارند که در ابتدای دهه ۷۰ میلادی، آرتور اوکان با ترکیب این دو نرخ اقتصادی توانست به شاخص دیگری به نام شاخص فلاکت دست یابد. این شاخص همان گونه از نامش و روش محاسبه اش پیداست بیانگر اتفاقات مثبت و امیدوارکننده در اقتصاد نیست.

 

در سال‌های بعد اقتصاددانانی نظیر روبرت بارو، استیو هنک، کارستن هیوق و هینز ولش با اضافه کردن متغیر‌های دیگری نظیر نرخ ناخالص داخلی، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه، نرخ بهره و نرخ تورم مسکن سعی نمودند نحوه محاسبه شاخص فلاکت را کاملتر و دقیق‌تر کنند.

از آنجایی که با افزایش میزان شاخص فلاکت، رفاه جامعه به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌گیرد بنابراین می‌توان این شاخص را یکی از مهمترین معیار‌های سنجش عملکرد دولت‌ها و بقای آنان نیز در نظر گرفت. هر چه مقدار عددی این شاخص کمتر باشد رفاه مردم بیشتر است و این نشان دهنده عملکرد مناسب‌تر دولت‌ها است و برعکس هر چه مقدار عددی این شاخص بیشتر باشد به این معناست که سطح رفاه مردم کاهش یافته است و در نتیجه عملکرد دولت‌ها در این گونه مواقع زیر سئوال خواهد رفت. به همین منظور در ادامه سعی شده است تا مقدار این شاخص در ۲۲ سال اخیر مورد محاسبه قرار بگیرد. برای این منظور از داده‌های نرخ بیکاری و نرخ تورم مرکز آمار ایران استفاده شده است.

نمودار زیر شاخص فلاکت را از سال ۱۳۷۶ تا تابستان ۱۳۹۸ نشان می‌دهد. این نمودار بیانگر آن است که ۲۲ سال اخیر شاخص فلاکت چقدر تغییر کرده است.

 

همان گونه که ملاحظه می‌گردد در ۲۲ سال اخیر و قبل از آغاز سال ۱۳۹۸ بیشترین میزان شاخص فلاکت در سال ۱۳۹۲ رقم خورده است. در این سال شاخص فلاکت ۴۳.۲ درصد گزارش شده است (البته اگر به صورت فصلی شاخص فلاکت را مورد بررسی قرار دهیم در تابستان سال ۹۲ حتی این شاخص به ۵۴ درصد هم رسید). از سال ۸۸ تا سال ۹۲ یعنی دوره دوم دولت احمدی نژاد این شاخص روند صعودی به خود گرفت و به عبارت بهتر می‌توان گفت که سطح رفاه مردم در این سال‌های کاهش یافت.

 

عمده دلیل افزایش شاخص فلاکت در این سال‌ها اعمال تحریم‌ها علیه کشورمان و افزایش نرخ تورم بود. با آغاز به کار دولت تدبیر و امید و جلوگیری از افزایش نرخ تورم، این شاخص در سال ۹۳ به ۲۵.۲ درصد افت کرد و این روند کاهشی تا سال ۹۵ ادامه داشت و شاخص فلاکت در این سال به ۱۹.۳ درصد تنزل پیدا کرد.

 

از سال ۹۵ به بعد این شاخص روند صعودی به خود گرفت و با بازگشت تحریم‌ها و رشد چشمگیر نرخ تورم در سال ۹۷، شاخص فلاکت در این سال ۳۸.۹ درصد گزارش شد.

 

طبق گزارش‌های مرکز آمار ایران شاخص فلاکت در بهار و تابستان ۹۸ به ترتیب ۴۸.۴ درصد و ۵۳.۲ درصد گزارش شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمده دلیل رشد شاخص فلاکت به رشد نرخ تورم باز می‌گردد.  

اگر بازه زمانی بررسی شاخص فلاکت به صورت فصلی در نظر گرفته شود، با رسیدن شاخص فلاکت به عدد ۵۳.۲ درصد در تابستان ۹۸، این دومین بار بود (اولین بار تابستان ۹۲ این شاخص به ۵۴ درصد رسیده بود) که عدد شاخص فلاکت از سال ۱۳۷۶ تاکنون از مرز ۵۰ درصد عبور می‌کرد.

همان گونه که عنوان شد تغییرات شاخص فلاکت ارتباط مستقیمی با رفاه مردم در جامعه دارد؛ بنابراین با افزایش شاخص فلاکت در سه سال اخیر می‌توان این گونه عنوان نمود که در این سال ها، سطح رفاه مردم کاهش یافته است. البته در افزایش مقدار شاخص فلاکت خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها و متعاقب آن رشد چشمگیر نرخ تورم بی تاثیر نبوده است.