فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله) در مورد مصادیق امربه معروف و نهی از منکر
فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله)
مصادیق امر به معروف و نهی از منکر
نهي از تراشيدن ريش
سؤال:آيا توصيه به گذاشتن ريش و ممانعت از تراشيدن آن مي‌تواند از مصاديق امر به معروف و نهي از منكر قرار گيرد؟
جواب: معلوم است كه از مصاديق امر به معروف و نهي از منكر است.
در صورت عدم دسترسي به نيروهاي انتظامي
سؤال:در صورتي كه امر به معروف و نهي از منكر واجب كفايي باشد و هر كس مي‌تواند امر به معروف و نهي از منكر كند، اگر با وجود آن كه دسترسي به مأموران انتظامي متعسّر است، خود اشخاص نهي از منكر كنند، اين با رعايت مراتب امر به معروف و نهي از منكر (با رفتار، با گفتار، ....) تا قتل كسي كه به منكر روي آورده پيش رود (مثلاً شخصي عمل منافي عفّت انجام مي‌دهد) آيا اين گونه امر به معروف و نهي از منكر مشروع است يا خير؟
جواب: افراد عادي فقط مي‌توانند با گفتن، امر به معروف و نهي از منكر كنند ولي ساير مراتب مربوط به حاكم شرع است نه افراد عادي.
نوشيدن شراب
سؤال:اگر غير مسلماني در منزل خود يا اماكن خصوصي شراب بنوشد و با حالت مستي وارد اماكن و معابر عمومي شود، چه حكمي دارد؟
جواب: بايد از اشاعه فحشاء جلوگيري شود.
امر و نهي دانشجويان
سؤال:وظيفه جوانان مؤمني كه در دانشگاه‌هاي مختلط در رابطه با مفاسدي كه در دانشگاه مي‌بينند، چيست؟ آيا در اين محيط مي‌توانند دختري را امر و نهي كنند؟
جواب: بايد اوّلاً مواظبت از خود بنمايد و ثانياً به مقدار امكان امر به معروف و نهي از منكر داشته باشد.
نهي از منکر زنان در کوچه و خيابان
سؤال:در جامعه زناني هستند كه حجابشان كامل نيست و در بعضي يا اكثر مواقع سبب جلب توجّه نامحرم مي‌شوند، حال تكليف ما در قبال زناني كه حجاب ناقص دارند در خصوص امر به معروف و نهي از منكر چگونه است؟ و اگر آمر برخود از تأثير شهوت در موقع نهي زباني بترسد، حكم چيست؟
جواب: بايد اوّلاً مواظبت از خود بنمايد و ثانياً اگر بتواند امر به معروف و نهي از منكر زباني داشته باشيد.
جلوگيري از منکر در صورت نزاع و ... در مجلس عروسي چگونه است؟
سؤال:تكليف قطعي و دقيق ما براي مسائل ذيل چيست؟
در جشن ازدواج دو جوان، متأسّفانه با اصرار مهمان‌ها تلاش مي‌شود كه نوار ترانه پخش شود، البته مادر عروس خانم و مادر داماد و خود عروس و داماد اصلاً راضي به اين امر نيستند لذا مادر عروس با استمداد از صاحب عصر «عجّل‌الله تعالي‌فرجه» مانع مي‌شوند ولي مهمان‌ها در جواب، مجلس را ترك مي‌كنند يعني به جاي جلوگيري از كار حرام (نوار ترانه پخش كردن) با زخم زبان و نيش رفتاري سعي مي‌كنند كه به بهانه اينكه دختر اوّل است و شادي است حتّي مانع از فرستادن صلوات شوند و در واقع يا دين را جدا از جشن مي‌دانند يا اينكه ادّعا دارند اين كارها در دين بوده است و عموماً هم اين افراد لجبازي مي‌كنند و پافشاري بر عمل حرام مي‌كنند، تكليف خانواده عروس چيست؟ آيا بايد نظر آنها را جلب كرد تا با ناراحتي مجلس را ترك نكنند و يا وظيفه بالاتري داريم؟ گاهي هم خانواده عروس سالم و دين دار و خانواده داماد هم با فضيلت هستند ولي اطرافيان داماد مثل خواهران يا اقوام ديگر طرف داران سرسخت نوار ترانه و وسائل لو و لعب هستند، لذا در شب عروسي برخورد و درگيري و حتّي احتمال جدايي و آبروريزي را پيش مي‌آورد با اينكه قبلاً تذكّر داده شده كه نبايد اين برنامه‌هاي بيهوده در آن شب باشد ولي در عمل با مشكل مواجه شده و خلاصه در جامعه اسلامي هم نمي‌شود آن طور كه خدا و رسولش خواسته‌اند عمل كرد، خواهشمنديم بدون رعايت ما، وظيفه ناب ما را در برخورد با اين افراد مشخّص فرماييد تا در معصيت نيفتيم و وظيفه امر و نهي را ترك نكنيم.
جواب: بايد با آنها مدارا كرد و هر كجا كه موجب جرّ و نزاع شود بايد كوتاه آمد.
جلوگيري از پخش نوار ترانه در اتوبوس
سؤال:اگر در اتوبوس مسافربري به شهر مقدّس مشهد، راننده به بهانه اينكه هوشيار باشد نوار ترانه روشن كند و با وجود امر به معروف و نهي از منكر چند تن از مسافران، اصرار به اين كار داشته باشد و به ناهيان منكر پرخاش كند و ادّعا كند كه رهبر اين نوارها را آزاد كرده‌اند و از طرفي ما دو ساعت از سفر را رفته باشيم و در بين راه باشيم چه بايد بكنيم تا هم وظيفه امر به معروف و نهي از منكر خود را كامل انجام بدهيم و هم مبتلا به معصيتي نشويم؟
جواب: شما بايد تذكّر بدهيد اگر فائده نكرد مي‌توانيد به مسافرت خود ادامه بدهيد و جرّ و بحث لازم نيست چنانچه پياده شدن هم لازم نيست.
تفاوت نهي از منکر و جلوگيري از مزاحمت
سؤال:در كتاب «كاوشي نو در اخلاق اسلامي، ص 338» ذكر نموده‌ايد «غيرت در مورد عفّت عمومي حتّي زنان غير مؤمن» يعني:
1) اگر خداي نكرده مردي مزاحم زني شد که حجابش را رعايت نكرده، آرايش كرده، باز بايد جلوي آن مرد ايستاد و مانع شد؟ يا اگر نگاه ناصحيح به زني كه غير مؤمن است و پوشش صحيح ندارد يا رفتار صحيح ندارد، بايد مرد مسلمان ديگر او را باز دارد؟
2) غيرت فقط از آن مردان است يعني غيرت در مورد عفّت عمومي، اين واجب وظيفه مردان است يا وظيفه زنان؟
جواب: 1) نهي از منكر كه لازم است غير مزاحمت است و جلوي مزاحمت را همه بايد بگيرند.
2) نهي از منكر اگر ضرر نداشته باشد بر همه از زن و مرد لازم است.
الات موسيقي محلي و جشن عروسي سنتي در اقوام مختلف ايراني
سؤال:با توجّه به اينكه حفظ بقاي اسلام از اهم‌ّ واجبات مي‌باشد و در اين امر علماي اسلام و مراجع عظيم الشأن وظايف سنگيني در حراست آن دارند و طبق نبوي شريف «اذا ظَهَرَت الْبدَع‌ُ في اُمِّتي فَلْيُظْهر الْعالم‌ُ علْمَه‌ُ»، به خصوص در اين مقطع زمان كه دشمنان اسلام به هر وسيله‌اي براي نابودي و يا تضعيف كردن آن دامن مي‌زنند و نهايت سعي را در مفاسد اخلاقي در كشور اسلامي و در مناطق آن به انحاء و شيوه‌هاي مختلف به مقصد خود مي‌رسانند و از مواردي كه در مملكت ما رواج پيدا كرده و رو به افزايش است آلات لهو و لعب مطرب و موسيقيبخصوص در اين مناطق چهار محال و بختياري، منطقه فلارد و .... و ديگر مناطق مطربي است معروف به ساز و دهل كه در مراسم عقد و عروسي دعوت مي‌كنند و آن را به عنوان رسم و سنّت عرف تقّي مي‌كنند در صورتي كه يكي از اقسام مطرب است كه تمام مردم را به هيجان در مي‌آورد و زنان و مردان در ملا عام مي‌رقصند و نواميس مردم در معرض ديد قرار مي‌گيرند و هيچ احساس مسئوليّتي در برابر احكام الله نشان نمي‌دهند و علاوه بر اينكه هزينه‌هاي كلاني بيهوده صرف حرام مي‌شود كه اگر اين مبالغ را در امور خيريه به مصرف برسانند نه معصيّتي صورت مي‌گيرد و نه مال بي‌مورد ضايع مي‌گردد، لذا مستدعي است نظر مبارك را در اين مورد ارائه فرماييد.
جواب: در وضع فعلي نهي از منكر لازم است ولي ايجاد تنش و بحران جايز نيست و استفاده از آلات موسيقي كه شهوت‌انگيز و مفسده‌انگيز باشد حرام است و گناه آن خيلي بزرگ است.
آيا نهي از منکر در مدارس با استفاده از تنبيه جايزاست؟
سؤال:1) در مدارس خصوصاً دبيرستان‌ها، رفتارهاي بعضي از دانش‌آموزان به گونه‌اي است كه اثرات سوء رفتاري و اخلاقي در سايرين دارد، در اين خصوص مسئولين امر پس از ارشاد، راهنمايي، تذكّر و تهديد، بعضاً به رفتار خشونت آيز يا ندرتاً تنبيه بدني مبادرت مي‌نمايند، آيا اين كار از نظر شرعي جايز است؟ حدّ آن چه مقدار است؟
2) در موقع بروز خطا و رفتارهاي ضدّ اخلاقي به وسيله بعضي از دانش‌آموزان، برخوردهايي همراه با خشونت و بعضاً تحقيرآميز جهت جلوگيري از تكرار موارد مذكور از طرف مسئولين امر معمول مي‌گردد:
اوّلاً) آيا اين كار اشكال ندارد؟
ثانياً) بعد از حل‌ّ مشكل حصول رضايت افراد موصوف لازم است يا خير؟
جواب: 1) در صورت ضرورت به اندازه ضرورت جايز است.
2) در صورت ضرورت به اندازه ضرورت جايز است.
و در هر دو صورت تحصيل رضايت لازم نيست.
امر بمعروف و نهي از منکر
سؤال:نظر مبارك خود را در مورد فريضه الهي امر به معروف و نهي از منكر بيان فرمائيد.
جواب: يكي از اهم‌ّ واجبات در اسلام امر به معروف و نهي از منكر است و همه بايد اين فريضه را زنده نگاه بدارند و اگر همه اين واجب راعمل مي‌كردند جائي براي افراد گناهكار نبود و همه جا براي آنها نا امن مي‌شد.
