افزایش فاصله فقیر و غنی در دولت یازدهم

رئیس جمهور روحانی هنگامی که لایحه بودجه 97 را تقدیم مجلس می کرد، گفت: اهداف این بودجه اشتغالزایی، رفع فقر و ایجاد عدالت است. وقتی آمارهای مربوط به گزارش بودجه خانوارهای شهری بانک مرکزی را در چند سال اخیر مرور می کنیم آن گاه به این موضوع خواهیم رسید که چرا یکی از اهداف بودجه 97 رفع فقر است. فاصله فقیر و غنی در دولت یازدهم بیشتر شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، هنگامی که رئیس جمهور، حسن روحانی لایحه بودجه سال 97 را به مجلس تقدیم می کرد، گفت: اهداف این بودجه اشتغالزایی، رفع فقر و ایجاد عدالت است. شاید بسیاری از این موضوع، سرسری عبور کردند و بیشتر درگیر ردیف های بودجه شدند و به قول رئیس جمهور نورافکن ها بر روی ردیف های بودجه انداخته شد. اما ما می خواهیم هم اکنون با آمارهای مربوط به گزارش های بودجه خانوارهای شهری بانک مرکزی به این موضوع رسیدگی کنیم که چرا رئیس جمهور روحانی یکی از اهداف لایحه بودجه سال 97 را رفع فقر و ایجاد عدالت عنوان نموده است.

ابتدا به سال اول ریاست جمهوری حسن روحانی باز می گردیم و آمارهای ارائه شده در گزارش بودجه خانوارهای شهری بانک مرکزی در سال 1391 را مورد بررسی قرار می دهیم.

در این گزارش متوسط هزینه ناخالص یک خانوار شهری طی یک سال، 21.6 میلیون تومان عنوان شده است. با تقسیم این عدد بر 12 ماه سال به این نتیجه می رسیم که متوسط هزینه ناخالص یک خانوار شهری طی یک ماه 1.8 میلیون تومان بوده است. حالا به سراغ دهک های مختلف جامعه می رویم و هزینه ماهانه آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم. در ابتدا باید بگوییم که دهک، یعنی جامعه به ده گروه تقسیم می شود که هر گروه ده درصد از خانوارهای جامعه را در بر می گیرد. دهک های پایین تر فقیر و دهک های بالاتر غنی تر هستند.

طبق نمودار زیر دهک اول جامعه که فقیرترین قشر جامعه در آن حضور دارند، متوسط هزینه ماهانه یشان در سال 91 حدود 400 هزار تومان یا 0.4 میلیون تومان بوده است. دهک دهم جامعه که غنی ترین قشر جامعه در آن حضور دارند، متوسط هزینه ماهانه یشان حدود 5 میلیون و 300 هزار تومان یا 5.3 میلیون تومان بوده است. یعنی دهک دهم 13.2 برابر بیشتر از دهک اول در ماه هزینه می کرده است. این همان اختلاف طبقاتی است که در جامعه از آن سخن می گویند. نکته دیگر نمودار زیر، این است که در سال 1391، متوسط هزینه ماهانه 60 درصد از خانوارهای جامعه یا 6 دهک، زیر متوسط هزینه متوسط خانوارها بوده است. یعنی شش دهک کمتر از 1.8 میلیون تومان در ماه هزینه می کرده اند و تنها هزینه 4 دهک بالاتر از 1.8 میلیون تومان بوده است.

حال گزارش بودجه خانوارهای شهری در سال آخر دولت یازدهم یعنی سال 1395 را مورد بررسی قرار می دهیم. در این سال متوسط هزینه سالانه یک خانوار شهری 39 میلیون تومان بوده است. بنابراین متوسط هزینه ماهانه یک خانوار شهری حدود 3.3 میلیون تومان بوده است. همان گونه که از نمودار بالا ملاحظه می شود در این سال متوسط هزینه خانوارهای شهری دهک اول (فقیرترین قشر جامعه) حدود 700 هزار تومان یا 0.7 میلیون تومان و متوسط هزینه خانوارهای شهری در دهک دهم (ثروتمندترین قشر جامعه) حدود 10 میلیون و 300 هزار تومان یا 10.3 میلیون تومان بوده است. یعنی دهک دهم در سال 95، 14 برابر بیشتر از دهک اول در ماه هزینه می کرده است (همان گونه که در بالا ذکر شد این مقدار در سال 91 تقریبا 13.2 برابر بوده است). یعنی در طول دولت یازدهم فاصله فقیر و غنی یا همان اختلاف طبقاتی بیشتر شده است. از طرفی در سال 1395، 70 درصد خانوارهای جامعه یا هفت دهک زیر 3.3 میلیون تومان (متوسط هزینه ماهانه خانوارهای شهری در سال 1395) در ماه هزینه می کرده اند. این یعنی یک دهک بیشتر نسبت به سال 91، به زیر متوسط هزینه خانوارهای شهری سقوط کرده است.

به هر صورت از آمارهای بالا می توان به این نتیجه رسید که دولت یازدهم اختلاف طبقاتی یا همان فاصله فقیر و غنی را بیشتر نموده است و به همین خاطر هم اکنون با بودجه های خود به دنبال رفع فقر و ایجاد عدالت است.