آیا یکسان سازی نرخ ارز نزدیک است؟

مدتی است که زمزمه یکسان سازی نرخ ارز توسط مسئولین به گوش می رسد. مورخه 15 شهریور 1396 روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد از تاریخ 20 شهریور 1396 پرداخت ارز مسافرتی با نرخ مبادله ای انجام نمی شود و مسافران می توانند ارز مورد نیاز خود را با نرخ بازار (آزاد) از بانک ها تهیه کنند. با رسانه ای شدن این خبر عده ای معتقدند این حرکت بانک مرکزی شاید در راستای یکسان سازی نرخ ارز باشد. 

به گزارش تابناک اقتصادی، در مورخه 15 شهریور 1396روابط عمومی بانک مرکزی طی اطلاعیه ای اعلام کرد که پرداخت ارز مسافرتی با نرخ مبادله ای از تاریخ 20 شهریور ماه سال جاری حذف می شود و کسانی که تمایل دارند می توانند ارز مورد نیاز خود را با نرخ بازار (آزاد) از بانک های عامل تهیه کنند. در این اطلاعیه آمده است: تاکنون مسافران ایرانی که بیش از دوازده سال سن داشتند و از راه های هوایی، زمينی، ريلی و دريايی از کشور خارج می شدند، می‌ توانستند برای یک بار در طول سال حداکثر ۳۰۰ دلار آمریکا يا معادل آن را، با ارائه گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران، بلیط مسافرت، ویزای کشور مقصد (در خصوص کشورهایی که نیاز به اخذ ویزا دارند) و تعهد كتبی مسافر مبنی بر خريد ارز مسافرتی فقط از يك منبع، با نرخ مبادله ‌ای تهیه کنند. تاکید می شود با اجرای بخشنامه جدید (بخشنامه شماره ۹۶.۱۸۱۲۸۹ مورخ ۱۳۹۶.۰۶.۱۲) از تاریخ بیستم شهریور، فروش ارز مسافرتی با نرخ مبادله ای از ذیل قسمت "ب" بخش سوم مجموعه مقررات ارزی، حذف و فروش ارز مسافرتی با نرخ بازار (آزاد) انجام خواهد پذیرفت. لازم به ذکر است بانک مرکزی در سال جاری با هدف رفاه حال شرکت کنندگان در گردهمایی بزرگ اربعین حسینی، همانند سال های گذشته، ارز مسافرتی به میزان حداکثر ۲۰۰ دلار آمریکا به نرخ مبادله ‌ای با ارائه گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران و بلیط مسافرت برای زائران این موسم را از طریق بانک‌ های ملی ایران، ملت و سامان تامین می کند.

با انتشار این اطلاعیه و تصمیم بانک مرکزی در حذف ارز مسافرتی با نرخ مبادله ای، احتمالا بانک مرکزی گام اول را در راستای یکسان سازی نرخ ارز برداشته است. وعده یکسان سازی نرخ ارز، وعده ای بود که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در روزهای ابتدایی آغاز به کار دولت دوازدهم به مردم داد. وی که در مورخه 14 مرداد ماه 1396 در رسانه ملی حضور یافته بود بیان نمود که این کار در روزهای ابتدایی دولت دوازدهم صورت خواهد گرفت. هر چند که در آن زمان بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که این کار انجام نخواهد شد و این اولین باری نیست که سیف خبر از برنامه جدی دولت برای یکسان سازی قریب الوقوع نرخ ارز می دهد و می گوید که دولت مصمم به اجرای این سیاست است اما به نظر می رسد که سیف و بانک مرکزی اولین گام را در راستای یکسان سازی نرخ ارز از بیستم شهریور بر می دارند.

البته باید به این نکته اذعان نمود که یکسان سازی نرخ ارز کار بسیار سختی خواهد بود و اثراتی را با خود به همراه خواهد داشت که از آن جمله می توان به تاثیر آن بر قیمت های داخلی اشاره نمود. تحقیقات مراکز پژوهشی نشان داده است که اثر آنی افزایش نرخ ارز بر تورم در کوتاه مدت 11 تا 15 درصد و در بلندمدت 30 تا 40 درصد بوده است. این تحقیقات نشان می دهد که شوک ناشی از افزایش نرخ ارز بر قیمت های داخلی بعد از گذشت 4 فصل (یک سال) به میزان 84 درصد و بعد از گذشت 8 فصل (دو سال) به میزان 97 درصد تخلیه می شود. به عبارت دیگر می توان این گونه بیان نمود که بعد از یک سال اثرات تورمی شوک های ارزی در ایران خود را نشان می دهد و این اثرات تا دو سال تخلیه می شود. 

به هر صورت موضوع یکسان سازی نرخ ارز موضوعی است که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی تقریباً از ابتدای دولت یازدهم به دنبال انجام آن بوده است و همان گونه که عنوان شد وی تاکنون بارها اعلام نموده است که این کار را انجام خواهد داد اما شرایط اقتصادی ایران به گونه ای بوده است که وی نتوانسته این وعده خود را عملی کند و حال گویا شرایط برای انجام این موضوع فراهم شده است و اولین گام در این زمینه حذف ارز مسافرتی با نرخ مبادله ای بوده است.