صدای پای «بیضایی» می‌آید

اول خبر اینکه این روزها قرار است کتاب «هزار افسان کجاست» که پیش از این «بیضایی» نسخه کوچکی از آن را تالیف کرده بود، در 500 صفحه دوباره برای دریافت مجوز چاپ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فرستاده شود.

«بیضایی» حدود هشت سال وقت خود را صرف این کتاب کرد تا کتابی که پیش از این یک‌بار مجوز چاپ را دریافت کرده بود با مستنداتی تاریخی دوباره برای انتشار آماده شود. «بیضایی» در این کتاب با مستندات خود نشان می‌دهد که «هزارو‌یک شب» یک داستان تمام ایرانی است نه عربی.

«شهلا لاهیجی» مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان و ناشر آثار «بهرام بیضایی» درباره کتاب «هزار افسان کجاست» به «شرق» گفت: «این کتاب پیش از این در 175 صفحه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز چاپ را دریافت کرده بود اما آقای بیضایی خواستند که این کتاب منتشر نشود تا مستندات و شواهد این کتاب کامل شود تا اینکه در دو، سه ماه گذشته نسخه نمونه‌‌خوانی و حروف‌چینی آن آماده شد و حالا قرار است برای دریافت مجوز دوباره به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال شود. امیدوارم کتابی که یک‌بار مجوز گرفته در صف انتظار نماند، ضمن اینکه بیضایی به هیچ عنوان اهل تغییر نیست.»

کتاب «هزار افسان کجاست» در ادامه مسیر روایی کتاب «شب‌ هزارویکم» و کتاب «ریشه‌یابی درخت کهن» است که دایره‌المعارفی از فرهنگ ایرانی است که با وسواس بیضایی به سرانجام رسیده است.

بیضایی در این کتاب، به ریشه‌های اساطیری، پرداخت‌های متفاوت و هنرمندانه‌ای داشته است. همچنین یک فصل از این کتاب به داستان ضحاک و سند مشهور ابوریحان بیرونی پرداخته است. پیش از این، بیضایی در گفت‌وگویی درباره واقعیت داستان ضحاک با اشاره به نمایشنامه‌ اژدهاک، برداشت‌هایی که «علی حصوری» و «احمد شاملو» از سند ابوریحان بیرونی داشته‌اند را غلط خواند و برداشت خود را به انتشار «هزار افسان کجاست» وعده داده بود.
 
درصورت صدور مجوز تا پایان سال «هزار افسان کجاست» با حضور بیضایی در ایران رونمایی می‌شود. البته سه‌شنبه گذشته نیز سومین نشست از سلسله برنامه‌های اجرای نمایشنامه‌های بهرام بیضایی با روخوانی از نمایشنامه «سهراب‌کشی» این کارگردان مولف سینما و تئاتر در دفتر انتشارات روشنگران همراه بود. بیضایی، در این اثر با زیرکی، داستان را گونه‌ای روایت می‌کند که گویی رستم از همان ابتدای امر از داشتن پسری آگاه بوده است. از اینجاست که تراژدی «رستم و سهراب» ابعاد دیگری پیدا می‌کند. طبق روال همیشگی، کارهای بیضایی انتهای ماجرا در ابهامی خفته است که پیوسته بخشی از تاریخ ما را پوشانده و همه چیز تا امروز برپایه گمانه‌زنی بال‌و‌پر گرفته است.
 
بیضایی ایران نیست اما اخباری هم که درباره او این روزها منتشر می‌شود کم نیستند. بعد از ماجرای کتاب «هزار افسان کجاست» روزهای پایانی هفته گذشته خبری دیگر اما تکراری، دست‌کم در یک سال گذشته درباره حضور دوباره بیضایی در سینمای ایران با فیلم «اشغال» روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت.
 
اصغر رفیعی‌جم، فیلمبردار سینمای ایران به «میراث خبر» گفت: «هرچند زمزمه‌های ساخت فیلم «اشغال» کمی زودتر از موعدش در رسانه‌ها منتشر شده و من منبع انعکاس خبر را نمی‌شناسم اما خبر، واقعیت دارد.

آقای بیضایی قرار است سال آینده پس از اتمام قراردادش با دانشگاه استنفورد، فیلمنامه «اشغال» را در ایران جلو دوربین ببرد. آقای بیضایی باید به کشور بازگردد تا درباره مقدمات تولید تصمیم‌گیری شود. با صحبت‌هایی هم که با دوستان معاونت سینمایی داشته‌ام مشکلی در باب صدور مجوز ساخت فیلم نمی‌بینم و امیدوارم با حضور آقای بیضایی فیلم جدیدشان در سال آینده جلو دوربین برود.
 
«رفیعی‌جم» پر بیراه نمی‌گفت، «علیرضا سجادپور» مدیر اداره کل نظارت و ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با «شرق» ضمن تایید گفته‌های «رفیعی‌جم» گفت: «مشکلی برای فعالیت آقای بیضایی نیست و آمادگی کامل برای همکاری با ایشان وجود دارد.»

اما آن‌سوتر روایت کمی متفاوت است. «بیضایی» آرزو دارد در ایران باشد به شرطی که بتواند کار کند و البته «اشغال» را آن‌گونه که می‌خواهد جلو دوربین ببرد درست مثل «رگبار» و «کلاغ» و... . این روایت «شهلا لاهیجی» از آخرین دیالوگ‌هایش با «بهرام بیضایی» است.
 
«بیضایی» اوایل پاییز سال 89 به دعوت دانشگاه استنفورد آمریکا برای تدریس سینما، از ایران مهاجرت کرد. در کنار این همه اما و اگر یک نکته دست‌کم محقق است و هیچ چیزی نمی‌تواند مانع آن شود؛ حالا چه کتاب «هزار افسان کجاست» رونمایی شده یا نشده باشد، «اشغال» ساخته شود یا نشود، بیضایی سال آینده به ایران می‌آید. از غرب دور صدای پای...

منبع: شرق